منطقه آغدام

منطقه آغدام

منطقه آغدام یکی از واحدهای ارضی جمهوری آذربایجان میباشد که  در سال ۱۹۳۰ تأسیس شده است. در دامنه های شمال-شرقی سلسله کوههای قره باغ و در جنوب-شرق جلگه کور-ارس قرار دارد. این منطقه با مرکزیت شهر آغدام در زمینی به مساحت ۱۱۵۰ کیلومتر مربع واقع گشته است. جمعیت آغدام بنا بر آمار اول ژانویه سال ۲۰۰۶ بالغ بر ۱۶۷۳۰۰ نفر میباشد.

توابع این منطقه عبارتند از شهر آغدام و روستاهای سلطانلی، شوراباد اومودلو، قاسملو، قوردلار، شللی، پولادلی، شیخ بابالی، مغانلی، پاپراوند، قره پیریملی، ساریجالی، قوللار، قره داغلی، گلابلی، آبدال، نوروزلو، کنگرلی، شیروانلی، قره قاشلی، یوسف جانلی، گوی تپه، جواهرلی، کوسالیلار، عابدینلی، سیرخاوند، قاراشلار، بوشیرلر، ملیکلی، باش گونئی پره، یئنی قارالار، خاتین بیگلی، ساریجالی، داداشلی، حسن خانلی، کوکلتمه بیرلیگی، قازانچی، آچارلی، قره زیناللی، اورتا گونئی پئیه، باللی قایا، قوزانلی، امامقلی بیگلی، چوللو، عیوضلی، اوچ اوغلان، آلی بیگلی، کیچیکلی، باللار، باهارلی، اورتا قیشلاق، بؤیوک بویلو، قره باغلی، رضالار، ائو اوغلو، زنگی شالی، مهریزلی، افتلی، حاجی محمدلی، عیسی لار، کودورلو، حاجی تورالی، قهرمان بیگلی، محمدباقرلی، چمنلی، شکورآقالی، خندرستان، ساری چوبان، پاشابیگلی، بهاری، بگ بابالار، باش قروند، اورتا قروند، آیاق قروند، چراغلی، احمدآقالی، میره شللی، کل قیشلاق، یوسفلی، کبله حسینلی، بیرینجی یوزباشیلی، ایکینجی یوزباشیلی، سیدلی، ساری حاجیلی، بوز پاپاقلار، قیاسلی، کشتازلی، ات یئمزلی، علی مددلی، علی آقالی، قالایچی لار، خاچین دربتلی، ملالار، کردلر، جینلی، مقصودلو، عیوضخان بیگلی، شیش پاپاقلار، ترنویوت، تالشلار، چوللو، تپه محله، شاه بولاغ، تکذبانلی، صلاح صمدلر، خدیرلی، احمدآوار، چوخورمحله، گلوجه، ایلخی چیلار، سوما، تقی بیگلی، بوی احمدلی، قیزیل کنگرلی، صلاحلی کنگرلی، صفولو، باغبانلار، سایبالی، اسماعیل بیگلی، مغانلی، پیرزادلی، شیخلار، نعمیرلی، تازه کند، مانیکلی و مرزیلی.

آغدام اساسا یک منطقه جلگه ای و برخی بخش های آن نیز کوهستانی است. در قسمت های جلگه ای آغدام رسوبات مربوط به دوره های نئوژن و آنتروپوژنیک و در مناطق کوهستانی نیز رسوبات  عهد کرتاسیه و ژوراسیک رایج است. منابع مصالح ساختمانی از قبیل سنگ آهک و غیره (مواد خام سیمان، سنگ ریزه، ماسه) یافت میشود. آغدام معمولا آب و هوای نیمه گرمیسر و گرم معتدلی دارد. دمای میانگین هوا در ماه ژانویه ۲.۰ درجه سانتی گراد زیر صفر الی ۸.۱ درجه بالا صفر و در ماه جولای ۲۳ الی ۲۶ درجه سانتی گراد میباشد. میانگین بارندگی سالانه بین ۳۰۰ الی ۵۵۰ میلی متر است. رودخانه های “خاچین”، “قرقار” از اراضی منطقه آغدام جاری است. بیشتر زمینها از نوع کوهستانی-جنگلی  با رنگ قهوه یی، قهوه ای تیره، قهوه ای روشن و حنایی میباشد. پوشش گیاهی منطقه عمدتا از بوته زارها و گیاهان دشتی و نیمه بیابانی (از قبیل بهمن سفید، درمنه و علف شوره) تشکیل شده است.

تعداد زیاد جوندگان در اراضی آغدام موجود میباشد. پرنده هایی چون کبک و قرقاول و غیره در منطقه دیده میشوند. حیوانات رایج در آغدام شغال، گرگ و روباه و غیره میباشد.

آغدام یکی از مراکز کشت گندم، انگور، پنبه، دامداری و پیله وری است.

تعداد ۱۴۸ مدرسه متوسطه، هنرستان موسیقی، ۲۴ باشگاه، تئاتر دارم، هنرستان مقام خوانی، موزه نان پزی، گالری عکس، موزه تاریخ و باستان شناسی، موزه تارزن قربان پیریم اف و ۶۹ مؤسسه پزشکی در منطقه آغدام فعال میباشد.

آرامگاه “قوتلو موسی اوغلو” واقع در روستای خاچین دربتلی (سال ۱۳۱۴) و آرامگاهی در روستای کنگرلی (مربوط به قرن چهاردهم) از آثار معماری باستانی این منطقه میباشد. دو آرامگاه و مسجدی متعلق به قرن هجدهم نیز در روستای پاپراوند باقی است.

این منطقه در تاریخ ۲۳ جولای سال ۱۹۹۳ بدست واحدهای نظامی ارمنی اشغال گردیده است.

منبع: دایرة المعارف ملی آذربایجان، در ۲۵ جلد، جلد آذربایجان، باکو، سال ۲۰۰۷، ص ۸۵۱