منطقه جبرائیل یکی از واحدهای ارضی جمهوری آذربایجان میباشد که  در سال ۱۹۳۰ تأسیس شده است. از جنوب و جنوب-شرق با جمهوری اسلامی ایران مرز مشترک دارد. این منطقه با مرکزیت شهر جبرائیل در زمینی به مساحت تقریبی ۱۰۵۰ کیلومتر مربع واقع گشته است. بنا بر آمار اول ژانویه سال ۲۰۰۶ جمعیتی بالغ بر۶۶۴۰۰ نفر در منطقه جبرائیل سکونت دارد.

توابع این منطقه عبارتند از شهر جبرائیل و قصبه های قوملاق و خلفه لی و روستاهای یاراحمدلی، خداوردیلی، قربان تپه، شاه ولدلی، خوبیارلی، امام باغی، هورولو، چاپاند، سافارشا، چرکن، پاپی، افندیلر، بالیاند، قره جالی، دوشولو، سلیمانلی، داشکسن، قیشلاق، گویجاق، شئیبیگ، نوزگار، شاه وللی، نیازقلی لار، تینلی، گوشودلو، حاج اسلحقلی، قوشا بولاغ، شکوربیگلی، شیخعلی آقالی، محمودلو، فوغانلی، دجل، امیروارلی، ساریجالی، مزره، یوخاری مزره، سلطانلی، یانارخاچ، آلیکخالی، ماشانلی، حسنلی، مهدیلی، چاخیرلی، مینباشیلی، سعدی، آغ تپه، کاودار، میرک، حسین آللار، حاجیلی، تولوس، داغ توماس، قره آقاج، صفولو، چلبیلر، داغ ماشانلی، قازان زمی، سویودلو، آشاقی مارالیان، یوخاری مارالیان، کارخولو، جعفرآباد، اسحقلی، قالاچیق، هووسلو، سیریک، آشاقی سیریک، شیخلار، ملاحسنلی، عسگرخانلی، خلفلی، قرر، کردلر، نوسوس، تاتار، قوملاق، مستعلی بیگلی، خداآفرین، گویرچین، وئیسللی، بویوک مرجانلی، چوجوک مرجانلی، یوخاری مرجانلی، خان آقا بولاغ، چوللو، درزیلی، داش وئیسللی، یوخاری نوسوس، آشیق ملیکلی، نیفتعلی لر، قوشچولار و حسن قایالی.

جبرائیل بطور کلی یک منطقه جلگه ای (دشتهای “اینجه چول” و “گئیان”) میباشد و در گوشه های شمالی نیز سطح آنرا کوهستانهای کم ارتفا فرا گرفته است. در قسمت های کوهستانی جبرائیل رسوبات دوره ژوراسیک و در مناطق جلگه ای نیز رسوبات مربوط به عهد نئوژن و آنتروپوژنیک رایج است. آب و هوایی با گرمای معتدل و با تابستان خشک در منطقه حکمفرما است. دمای میانگین هوا در ماه ژانویه ۰ درجه سانتی گراد الی ۲ درجه بالا صفر و در ماه جولای ۲۴ تا ۲۵ درجه سانتی گراد بالای صفر میباشد. میانیگن بارندگی سالانه بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ میلی متر است. جریان آب در رودخانه های “اینجه چای” و “چخماق چای” و غیره بصورت موقت و کوتاه مدت میباشد. رودخانه ارس از مرز این منطقه و جمهوری اسلامی ایران میگذرد.  بیشتر زمینها از نوع کوهستانی-جنگلی با رنگ قهوه یی-کوهی، قهوه ای و حنایی میباشد. حیوانات رایج در منطقه عبارتند از گرگ، روباه، سنجابک درختی، موش بیابانی و غیره. در حالت کلی گیاهان نیمه بیابانی و کوهستانی-خشکرستی پهنه منطقه جبرائیل را پوشش میدهد.

کشت انگور، غلات و دامداری از محورهای اصلی فعالیتهای اقتصادی در جبرائیل است.

تعداد ۶۰ مدرسه متوسطه، ۳ هنرستان موسیقی، ۱۹ باشگاه، ۳۱ کتابخانه، ۸ بیمارستان، ۱۱ درمانگاه سرپایی و ۵۲ واحد بهیاری در منطقه جبرائیل فعال میباشد.

وجود تعداد زیادی از آثار معماری و باستانی ، مقبره ها و مسجد و حمام و آرامگاههای هشت گوشه، پل خداآفرین و غیره در اراضی جبرائیل ثبت شده است.

منطقه جبرائیل در تاریخ ۲۳ آگوست سال ۱۹۹۳ بدست واحدهای نظامی ارمنی اشغال شده است.

 منبع: دایرة المعارف ملی آذربایجان، در ۲۵ جلد، جلد آذربایجان، باکو، سال ۲۰۰۷، ص ۸۵۴