ისტორიული აზერბაიჯანი

აზერბაიჯანის სახალოხო ჯუმურიეთი

 171918 წლის 23 თებერვალს სამხრეთ კავკასიის პირველი მთავრობა -ამიერკავკასიის სეიმი შეიქმნა. მაგრამ სეიმის შემადგენლობაში შესულ აზერბაიჯანელ, სომეხ და ქართველ ფრაქციების შორის შიდა და გარე პოლიტიკის ძირითად საკითხებთან დაკავშირებით სერიოზული აზრთა სხვაობის არსებობა გამოაშკარავდა.

აზერბაიჯანის სახანოები

xanliqlar

აზერბაიჯანის XVIII საუკუნისმეორენახევრისისტორიაშედგებადამოუკიდებელიდანახევრადდამოუკიდებელისახელმწიფოწყობილების-სახანოებისისტორიისაგან. აზერბაიჯანისტერიტორიაზეპირველიდამოუკიდებელისახანოჩამოყალიბდა

Azərbaycan Atabəyləri (Eldənizlər) dövləti

აზერბაიჯანისათაბეგთა (ელდანიზთა) სახელმწიფო სელჯუკთასახელმწიფოსკრიზისულპერიოდშიჩამოყალიბებულმადამოუკიდებელმასახანოებმა,თავიაანთმხრივახალიტიპისსახელმწიფოგაერთიანებაშექმნეს.ამ

სააჯთა, სალართა, რავადების სახელმწიფო

saciler 1905.az

სააჯთასახელმწიფო 9-ესაუკუნისდასასრულსხალიფისპოლიტიკურიმთავრობისდასუსტებამისტორიულიაზერბაიჯანისტერიტორიაზედამოუკიდებელიდანახევრადდამოუკიდებელი

სახელმწიფოებისშექმნასშეუწყოხელი. იმპერიოდში (898-941) საჯთადინასტიისმიერახალისახელმწიფოიქნაშექმნილი. ამსახელმწიფოსშექმნაუკავშირდებაწარმომავლობითურუშანელითურქიხალიფისმხედართმთავრისაბუ-ს-საჯიდივდადათის

ვაჟისმუჰამედისსახელს.საჯთადინასტიისგამოჩენილმაწარმომადგენელმაიუსიფიბნააბუ-ს-საჯმაპირველადშეძლოაზერბაიჯანისმთელიმიწებისდამოუკიდებელისახელმწიფოდგააერთიანება.დასავლეთითანიდანდადვინიდან

აღმოსავლეთითკასპიისზღვამდე, სამხრეთითზანჯანიდანჩრდილოეთითდერბენდამდეგადაჭიმულიესსახელმწიფოსაჯებისბატონობისქვეშმოექცა.941 წელსდეილამისმმართველისვაჟმა,სალართადინასტიისწარმომადგენელმა

მარზბანიბნმაჰამედსაჯილარისაზერბაიჯანშიარსებულბატონობასბოლომოუღო. დედაქალაქიდროგამოშვებითქალაქებიმარაღადაარდაბალიიყო.

ისტორიული აზერბაიჯანული საელმწიფოები,ბაქო, 2012, გვ. 86

 

სალართასახელმწიფო – სალართასახელმწიფოს(941-983) 941 წელსმარზბანიბნმუჰამედისმხრიდანდაედოსაფუძველი . სწორედმისიმეფობისპერიოდშისალართასახელმწიფოსსაზღვრებისააჯთასახელმწიფოსუმაღლესიგანვითარებისპერიოდისზღვარსემთხვევა. შეიძლებაითქვას,რომმარზბანიბნმუჰამედი,

რომელმაცმთელიაზერბაიჯანიჩაიგდოხელში,სომხეთშიცგაბატონდა, შირვანშაჰებიწინათთუსაჯებსუხდიდნენხარკს,ახლააიძულარომმათთვისეხადათ.ამრიგად,სალარებისბატონობისქვეშმოქცეულიტერიტორიებისსაზღვრებიჩრდილოეთითდერბენდამდეწვდებოდა. სალართასახელმწიფოსარსებობასრავადებისმხრიდან 981 წელსმოეღობოლო.დედაქალაქიარდაბალიიყო.

ისტორიული აზერბაიჯანული საელმწიფოები,ბაქო, 2012, გვ. 86

 saci salari revvadi 3

რავადებისსახელმწიფო – რავადებისსახელმწიფომ X საუკუნისასწლეულიდანმოყოლებული, დაახლოებითერთისაუკუნისმანძილზე (983-1060 და 1107-1117 (აზერბაიჯანისსამხრეთით)) აზერბაიჯანისპოლიტიკურისტორიაშიუდიდესიროლიითამაშა. X ასწლეულის 50-იანიწლებისდასასრულსსალართახელისუფლებისდასუსტებისპერიოდშირავადთადინასტიისწარმომადგენელმამუჰამედიბნჰუსეინმააზერბაიჯანისზოგიმიწებიხელშიჩაიგდო.956/57 წლებშიმანთაბრიზიდამისიმიმდებარეტერიტორიებიხელთიგდო.იმავესაუკუნის 70-იანწლებისბოლოსათვისგამძვინვარებულშიდაომებსჰუსეინისვაჟისაბულჰეიაჯასმიერსალარისმეფისიბრაჰიმზეგამარჯვებითმოეღობოლო. აბულჰეიჯამმდ. არაქსისსამხრეთითმდებარესალარისმიწებისერთინაწილიცმიიტაცადათავისსამფლობელოსშეუერთა. სელჯუკებისკაკასიაშილაშქრობისპერიოდშირავადებისსახელმწიფოსტერიტორიამთელსსამხრეთაზერბაიჯანსმოიცავდა. 1060 წელსსელჯუკთასულთანისთოღრულისმიერთაბრიზისალყაშიმოქცევისშემდეგმამლან II -მსულთანისქვეშემრდომობაგამოაცხადა.რავადებმა, რომლებმაციმხანადპოლიტიკურიხელისუფლებადასთმეს, თავიაანთიძველიდიდებამრავალიწლისმანძილზევეღარაღიდგინეს.მხოლოდ 1107/1108 წლებისწყაროებშიამოხსენებულიაზერბაიჯანისსამხრეთ-დასავლეთისმიწებისმფლობელისმარაღასმმართველისაჰმადალიიბნიბრაჰიმიბნვაჰსუდანარრავადინისსახელი.1116/1117 წელსბაღდადშიხალიფისსასახლეშიაჰმადილინისბათინილებისმხრიდანმოკვლისშემდეგრავადებისშთამომავალნიპოლიტიკურსცენასსტოვებენ.დედაქალაქიმონაცვლეობითხანთაბრიზიხანკიმაღარაიყო.

ისტორიული აზერბაიჯანული საელმწიფოები,ბაქო, 2012, გვ. 87

 

კავკასიის ალბანეთი

albaniya 2კავკასიის ალბანეთი ალბანეთის სახელმწიფოს ფორმირება სავარაუდოდ ჩვ.წ.ა. IV -III საუკუნეებს განეკუთვნება. ის ჩრდილოეთით კავკასიის მთებს, აღმოსავლეთით კასპიის ზღვას,დასავლეთით იბერიას,სამხრეთ-დასავლეთით სომხეთს,სამხრეთით კი ათროპათენას