Հինգ տարուց ավել է, որ Ադրբեջանի Հանրապետությունը Հայաստանի կողմից ագրեսիայի է ենթարկվել: Այդ ագրեսիայի օրեցօր ընդարձակման արդյունքում մեր հազարավոր գյուղերը, բնակավայրերը օկուպացիայի են ենթարկվել թշնամու կողմից, այրվել ու ավերվել են: Դաժան պատերազում զոհվել ու անհայտ կորել են հազարավոր մարդիկ: Ադրբեջանի հանդեպ Հայաստանի կոմից չհայտարարված պատերազմում հարյուր հազարավոր քաղաքացիներ մնացել են անօթևան, վտարվել են իրենց հողերից:
Հայ զավթիչները զենքի ուժով գերի են վերցնում մարդկանց, տանջանքների են ենթարկում նրանց: Օգոստոսի 1-ի տվյալների համաձայն, անհայտ կորած ու գերի ընկած, պատանդ վերցված Ադրբեջանի Հանրապետության քաղաքացիների թիվը կազմել է 2,804 մարդ: Նրանցից 320-ը կին է, 71-ը երեխա, իսկ 173-ը՝ ծերեր են: Ադրբեջանի քաղաքացիներին գերությունից ազատելու համար կատարվող ջանքերը մինչ այսօր ոչ մի արդյունք չի տվել: Դա մեկ անգամ ևս ապացուցում է, որ Հայաստանը ուշարություն չի դարձնում միջագային իրավական նորմերին, կոպտորեն խախտում է՝ պատերազմի զոհերի պաշտպանության մասին 1949 թ. Ժնևի կոնվենցիայի ակտերը:
Գերի ընկածների անտանելի պայմաններում պահվելու, ֆիզիկական ու բարոյական վիրավորանքների և շահագործման ենթարկվելու վերաբերյալ առկա են բազմաթիվ անհերքելի փաստեր:
Ադրբեջանը կողմ է եղել՝ հակամարտության առաջին օրերին ի հայտ եկած խնդիրների խաղաղ ճանապարհով կարգավորմանը, այսօր էլ ցուցադրում է՝ զինված ընդհարումների քաղաքական միջոցներով լուծման կողմնակից լինելը: Հակամարտության խաղաղ ճանապարհով կարգավորման հնարավոր պայմաններից մեկը՝ գերության մեջ պահվող Ադրբեջանի քաղաքացիների ազատելը և գերիների վերադարձնելն է: Գերի ու պատանդ վերցված քաղաքացիների ճակատագրի հետ կապված՝ նախնական համաձայնության հիման վրա պայմանագրի նախագծերը պատրաստվել են միայն Ադրբեջանում և ուղարկվել է հակառակ կողմին: Միջազգային կազմակերպությունները բարձր են գնահատել այդ փաստաթուղթը: Դժբախտաբար, հայկական կողմը տարբեր պատճառաբանություններով հրաժարվում է ստորագրել այդ փաստաթուղթը: Ադրբեջանի Հանրապետությունը մեկ անգամ ևս հաստատելով ընդունված հումանիտար նորմերի նկատմամբ իր հարգանքը, և բարի կամք ցուցադրելով, առանց որևէ պայմանի միջազգային Կարմիր Խաչի Կոմիտեի միջնորդությամբ ազատ է արձակել 29 հայի:
Հիմնական ուշադրությունը նվիրելով դրան, հուսով եմ, որ հայկական կողմը նույնպես համապատասխան քայլեր կատարելով, կազատի գերության մեջ պահվող Ադրբեջանի քաղաքացիներին և կաջակցի՝ հակամարտության խաղաղ ճանապարհով կարագավորման համար գործադրվող ջանքերին: Մենք պատրաստ ենք ապագայում ևս բարի կամք ցուցադրել, դրա համար էլ հուսով ենք, որ հումանիտար հարցերում հայկական կողմը նույնպես կկատարի նման քայլեր: Դա ակնկալում է ոչ միայն ադրբեջանական ժողովուրդը, այլ նաև ողջ աշխարհը: Վստահ եմ, որ այս հարցերում Հայաստանի Հանրապետության համապատասխան քայլերը հիմք կհանդիսանան` տարածաշրջանում կայունության և երկու հարևան պետությունների միջև փոխըմբռնման հասնելու համար, մեր ժողովուրդների միջև կվերականգնի վստահությունը:
«Խալգ» պարբերական, 28 օգոստոսի 2001 թ.
