Հավանաբար տեղեկություններ ունեք Ադրբեջանի վերաբերյալ: Սակայն ձեզ համար հետաքրքիր կլիներ ինձնից լսել որոշ մտքեր:
Ադրբեջանի ներքին կյանքում առկա է հասարակական ու տնտեսական կայունություն: Վերացվել են մի քանի ամիս առաջ Ադրբեջանի ներսում գոյություն ունեցող խառնաշփոթությունները: Ինչ վերաբերում է արտաքին քաղաքականությանը, ապա Ադրբեջանը ղեկավարվում է՝ բոլոր երկրների հետ փոխադարձ օգտակար, հավասար իրավունքներով հարաբերությունների պահպանման սկզբունքներով և մենք մեր արտաքին քաղաքականությունը վարում ենք այդ ուղղությամբ: Ադրբեջանը աշխատում է հնարավորությունների սահմաններում գործունեություն ծավալել բոլոր միջազգային կազմակերպություններում և միջազգային ասպարեզում գործում է որպես անկախ պետություն: Մեր հանրապետությունը անկախ, երկկողմ հարաբերություններ է ստեղծում բոլոր պետությունների հետ, միևնույն ժամանակ ավելի շատ ուշադրություն է դարձնում հարևան երկրների հետ հարաբերություններին: Թուրքիայի հետ Ադրբեջանի հարաբերությունները հատուկ նշանակություն ունեն: Ինպես գիտեք, Ադրբեջանին Թուրքիայի հետ կապում է բազմադարյա պատմություն: Ադրբեջանի անկախությունը աշխարհում առաջինը ճանաչել է Թուրքիայի Հանրապետությունը: Ադրբեջանական ժողովրդին և Թուրքիայի ժողովրդին կապող ազգային արմատները, ավանդույթները, լեզվի ու մշակույթի մոտիկությունը ավելի նշանակալից են դարձնում երկու պետությունների միջև եղած հարաբերությունները:
Ադրբեջանը ընդգրկվել է Անկախ պետությունների համագործակցության մեջ: Որպես նախկին ԽՍՀՄ-ի ներկայիս միության անդամ հանդիսացող երկրներից մեկը, Ադրբեջանը այդ պետությունների հետ ընթանում է պատմականորեն ստեղծված տնտեսական, մշակութային, գիտատեխնիկական հարաբերությունների էլ ավելի ամրապնդման ուղով:
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա հակամարտությունը կապված է վերջին վեց տարում Ադրբեջանի հանդեպ Հայաստանի իրականացրած ագրեսիայի հետ: Որպես «Ղարաբաղյան խնդիր» ի հայտ եկած հարցը այժմ արդեն վերածվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև արյունալի պատերազմի: Այդ պատերազմի արդյունքում Հայաստանի զինված ուժերը օգտվելով որոշ հնարավորություններից՝ օկուպացրել են Ադրբեջանի տարածքների 20 տոկոսը: Այժմ նախկին Լեռնային Ղարաբաղի մարզը ամբողջությամբ գտնվում է Հայաստանի զինված ուժերի վերահսկողության տակ: Դրանից բացի, նախկին Լեռնային Ղարաբաղի մարզի մերձակայքում գտնվող մի քանի շրջաններն էլ են օկուպացվել Հայաստանի զինված ուժերի կողմից: Ադրբեջանա- իրանական սահմանի մի մասը նույնպես գտնվում է Հայաստանի զիված ուժերի վերահսկողության տակ: Այս բոլորի արդյունքում մեկ միլիոնից ավել ադրբեջանցիները լքել են իրենց տուն ու տեղը, դարձել են փախստական և ապրում են շատ ծանր պայմաններում:
Ադրբեջանն ուզում է վերջ դնել այս պատերազմին, աշախատում է օգտվել բոլոր հնարավորություններից և խաղաղ ճանապարհով լուծել այս խնդիրը: Դրա համար Ադրբեջանը առաջին հերթին մեծ հույս է կապում Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության, նրա Անվտանգության Խորհրդի հնարավորությունների հետ, աշխատում է օգտվել ԵԱՀԿ-ի, նրա Մինսկի խմբի հնարավորություններից, մեծ պետությունների, այդ թվում Միացյալ Նահանգների, Թուրքիայի, Ռուսաստանի միջնորդական հնարավորություններից և մի շարք դիվանագիտական քայլեր է ձեռնարկել այդ ուղղությամբ: Ցավոք, մեր բոլոր այս միջոցառումները մինչ այժմ արդյունք չեն տվել: Պատերազմը գնում է, կռիվները շարունակվում են, կրկին արյուն է թափվում:
Հարկավոր է իմանալ նաև այն, որ պատերազմը գնում է Ադրբեջանի հողում: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող այս պատերազմում Հայաստանի չի կորցրել իր հողի նույնիսկ մի թիզը:
Մենք աշխատում ենք վերջ դնել այս պատերազմին: Մեկ անգամ ևս նշում եմ, որ մենք այս հարցում առավելությունը տալիս ենք միայն ու միայն խաղաղ ճանապարհին, խաղաղ բանակցություններին: Կարծում եմ, որ համաշխարհային հանրությունը պետք է ավելի շատ ջանքեր գործադրի այս հարցի խաղաղ ճանապարհով լուծման համար և վերջ դրվի հայ-ադրբեջանական հակամարտությանը, ամբողջությամբ վերականգնվի Ադրբեջանի անկախությունն ու տարածքային ամբողջականությունը:
Ցավոք, հայկական կողմը ուզում է հարցը լուծել ուժի միջոցով, աշխատում է իր ձեռքի տակ պահել օկուպացված տարածքները և զավթել Ադրբեջանի նոր տարածքները: Այսպիսով, աշխատում է, որպեսզի Ադրբեջանն ընդունի նրա պահանջները: Սակայն մենք երբեք չենք համաձայնվի դրա հետ:
Մենք աավելություն տալով խաղաղ բանակցություններին, միևնույն ժամանակ անհրաժեշտ միջոցներ ենք ձեռնարկում Ադրբեջանի հողերի պաշտպանության համար: Վերջին ամիսներին այդ ուղղությամբ կատարված քայլերի արդյունքում՝ հնրավորություն է ստեղծվել Ադրբեջանի հողերի հուսալի պաշտպանության համար և հուսով եմ, որ այդ հնարավորությունները էլ ավելի կընդարձակվեն: Սակայն քանի որ դուք դիվանագետներդ արտաքին քաղաքականության հետ կապված մարդիկ եք, դրա համար էլ ես մեկ անգամ ևս հայտնում եմ, որ Ադրբեջանը պատերազմ չի ուզում, աշխատում է վերջ դնել դրան: Իսկ դրա պայմանը բաղկացած է նրանից, որ Հայաստանի զինված ուժերը պետք է դուրս գան Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներից: Պետք է ապահովվի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունն ու սահմանների անձեռնմելիությունը: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղություն ստեղծելու համար պետք է տարվեն խաղաղ բանակցություններ:
Իմ ելույթի սկզում նշեցի, որ այժմ Ադրբեջանի ներսում կայունություն է ստեղծվել: Միևնույն ժամանակ ուզում եմ հայտնել, որ Ադրբեջանը մտադիր է իր ողջ պետականության կառուցումը, հասարակության մեջ փոփոխությունները իրագործել միայն ժողովրդավարական սկզբունքների հիման վրա: Մենք գնում ենք՝ Ադրբեջանը որպես իրավական ժողովրդավարական պետություն ձևավորելու ու զարգացնելու ճանապարհով: Ադրբեջանը օգտվելով աշխարհի ժողովրդավարության բոլոր հնարավորություններից, սրանից հետո էլ կընթանա ժողովրդավարության ճանապարհով: Ադրբեջանը մտադիր է ստեղծել իրավական, աշխարհիկ, քաղաքակիրթ, հասարակություն: Հանրապետությունում վերկանգնվել է բազմակուսակցական համակարգը, բոլոր կուսակցություններին լիովին ազատ գործելու հնարավորություններ են տրվել: Անկախ ագային պատկանելիությունից, կրոնից, լեզվից՝ բոլոր քաղաքացիները ունեն նույն իրավունքները: Ադրբեջանում մարդու իրավունքների պահպանման համար ստեղծվել են բոլոր երաշխիքները: Մի խոսքով, Ադրբեջանի Հանրապետությունը գնում է ժողովրդավարության ճանապարհով:
Տնտեսության բնագավառում մեր ճանապարհը ազատ տնտեսության ճանապարհն է, տնտեսական բարեփոխումներ անցկացնելով՝ Ադրբեջանը աշխարհի զարգացած երկրների տնտեսությանը մոտեցնելու ճանապարհն է:
Կարծում եմ, որ իմ այս կարճ տեղեկատվությունը հնարավորություն տվեց ձեզ որոշ պատկերացում կազմել Ադրբեջանի մասին: Դրա համար էլ չեմ ուզում վատնել ձեր ժամանակը:
«Ազերբայջան» պարբերական, 12 փետրվարի 1994 թ.
