Հարգելի պարոն նախագահ!

 Տիկնայք և պարոնայք.

Ջերմորեն ողջունում եմ վեհաժողովի բոլոր մասնակիցներին:

Հուսով եմ,  որ այս հանդիպումը կարևոր փուլ կհանդիսանա Եվրոպայի անվտանգության ու համագործակցության ամրապնդման գործում: 

Եվրոպա մայր ցամաքում ժողովուրդների ու երկրների միջև փոխադարձ հարաբերությունների իրավական ու հումանիտար սկզբունքների բարձր չափանիշները որոշած՝  Հելսինկիի Եզրափակիչ ակտի  ստորագրվելուց քսան տարուց ավել ժամանակ է անցել:

Այդ ժամանակաընթացքում աշխարհում հիմնավոր դրական փոփոխություններ են տեղի ունեցել, նոր անկախ պետություններ են առաջացել, ազատության ու ժողովրդավարական գաղափարները վերածվել են ողջ Եվրոպա աշխարհամասի, նրա սահմաններից շատ ու շատ հեռվում իշխող սկզբունքների:

Միջազգային անվտանգության ապահովման, պետությունների ինքիշխանության, տարածքային ամբողջականության և սահմանների անխախտելիությանն աջակցման, հակամարտությունների խաղաղ ճանապարհով կարգավորման, մարդու իրավունքների և հիմնական ազատությունների պահպանման գործում՝ ԵԱՀԿ-ի գործունեությունը մեծ ազդեցություն է գործել այդ փոփոխությունների ընթացքի ու բնույթի վրա:

Ժամանակն ապացուցել է ԵԱՀԿ-ի արդյունավետ կազմակերպություն լինելը և մենք բարձր ենք գնահատում մեր կազմակերպության անցած ճանապարհը, նրա համաեվրոպական ու համաշխարհային գործընթացներում ներդրած մեծ ավանդը:

Իր անկախությունը վերականգնած, ժողովրդավարական իրավական պետոււթյուն ստեղծելու,  շուկայական տնտեսության ձևավորման  ճանապարհ բռնած ադրբեջանական ժոշովուրդը մշտապես զգացել է ԵԱՀԿ-ի գործնական օգնությունը:

Չնայած անցման ժամանակաշրջանի օբյեկտիվ դժվարություններին, մեզ պարտադրած պատերազմի արդյունքներին, մենք ամրապնդում մենք մեր պետական անկախությունը, կյանքի ենք կոչում քաղաքական ու տնտեսական հիմնարար բարեփոխումներ:

Ադրբեջանում վերականգնվել են քաղաքական պլյուրալիզմը, բազմակուսակցական համակարգը, խոսքի, կրոնի ազատության նման ժողովրդավարական սկզբունքները: Համաժողովրդական  հանրաքվեով հաստատվել է անկախ Ադրբեջանի առաջին ժողովրդավարական Սահմանադրությունը, բազմակուսակցական հիմքի վրա ընտրվել է նոր խորհրդարան:

Հռչակել ենք ազատ տնտեսական համակարգ ունեցող երկիր, հաջողությամբ կյանքի են կոչվել պետական ունեցվածքի լայն ծավալով սեփականաշնորհումը, գյուղատնտեսական հատվածի բարեփոխումները, այդ թվոււմ առանց սահմանափակման առքուվաճառքի իրավունքով հողի սեփականաշնորհումը:

Լայն հնրավորություններ են ստեղծվել Ադրբեջանի տնտեսության մեջ արտասահմանյան ներդրումների համար: Կասպից ծովի ադրբեջանական հատվածում էներգապաշարների համատեղ արդյունահանման վերաբերյալ աշխարհի ամենախոշոր նավթային ընկերությունների հետ բազմամիլիարդ արժողությամբ պայմանգրեր են ստորագրվել:

Մենք հուսով ենք, որ անկա ժողովրդավարական պետությունների Համաշխարհային Միությանը Ադրբեջանի քաղաքական ու տնտեսական տեսակետից միանալու ճանապարհը հարմար է ադրբեջանական ժողովրդի կենսական շահերին և հուսով ենք, որ ԵԱՀԿ-ը,  մյուս միջազգային կազմակերպություններն ու ժողովրդավարական հիմնարկները  սրանից հետո էլ կաջակցեն մեր այս ռազմավարական գծին:

Տիկնայք և պարոնայք!

Տարածաշրջանային հակամարտությունները, ազգայնամոլության ու անջատողականության աճը, միջազգային ահաբեկչությունը,  մնում են  որպես ռեալ վտանգ՝ մեր տարածաշրջանի առաջընթացի ու զարգացման համար:

Մի շարք ժողովուրդներ, այդ թվում հետխորհրդային տարածքում, Կովկասում ապրող ժողովուրդները ներգրավվել են արյունոտ պատերազմի մեջ: Այդ պատերազմներն ավարտվում են մարդկանց զանգվածային կոտորածով, էթնիկ մաքրազտմամբ, միլիոնավոր մարդկանց փախստականների վերածվելով, անկախ պետությունների տարածքների օկուպացմամբ: Դրա համար էլ ԵԱՀԿ-ը Եվրոպա մայր ցամաքում անվտանգության ապահովման համար դեռ շատ գործեր պետք է կատարի:

Ինչպես գիտեք, Հայաստանը Ադրբեջանի պատմական հողը՝ Լեռնային Ղարաբաղը զավթելու նպատակով մեր հանրապետության հանդեպ ագրեսիա է իրականացրել:

Այդ ագրեսիայի արդյունքում Ադրբեջանի տարածքների քսան տոկոսը օկուպացվել է Հայաստանի զինված ուժերի կողմից: Քսան հազարից ավել մեր քաղաքացիներն սպանվել  են, ավելի քան հարյոր հազարը վիրավորվել կամ հաշմանդամ է դարձել, վեց հազարը գերի է ընկել: Մեկ միլիոնից ավել ադրբեջանցի՝ այսինքն երկրի բնակչության մոտ տասնհինգ տոկոսը փախստական է դարձել: Չորս տարի է, որ նրանք ստիպված են ձմեռն անցկացնել վրանային ավաններում՝ անհանդուրժելի պայմաններում:

Օկուպացված տարածքներում ավերվել, այրվել ու թալանվել են  շուրջ 700 քաղաքներ  ու գյուղեր,  ինչպես նաև հազարավոր հիվանդանոցներ, դպրոցներ, տներ, Ադրբեջանի պատմական հուշարձանները:

ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդի ընդունած չորս որոշումներում և նրա նախագահի վեց հայտարարություններում պահանջվում է՝ Ադրրբեջանի օկուպացված բոլոր տարածքներից Հայաստանի զինված ուժերի շուտափույթ, ամբողջությամբ և առանց պայմանի դուրս բերելն ու  փախստականների և հարկադիր վերաբնաների մշտական բնակավայրեր վերադարձնելը: Այդ փաստաթղթերում հաստատվում է մեր հանրապետության ինքնիշխանությունը և տարածքային ամբողջականությունը, Լեռնային Ղարաբաղի Ադրբեջանին պատկանելը: Սակայն Հայաստանի Հանրապետությունը անուշադրության է մատնում բոլոր այս որոշումները:

 ԵԱՀԿ-ի 1992 թ. ստեղծված Մինսկի խումբը քիչ ջանքեր չի գործադրել հայ-ադրբեջանական հակամարտության խաղաղ ճանապարհով լուծելու համար: Նրա գործունեության և Ռուսաստանի Դաշնության մոտիկից մասնակցության շնորհիվ 1994 թ. մայիսին հրադադար հաստատելու համաձայնություն  է ձեռք բերվել:

 Հրադադարի երկարաժամկետ պահպանելը մեր խաղաղություն ցանկանալը ցուցադրելու կարևոր հաջողություն է: Հրադադարը հնարավորություն է տվել կարգավորել կայուն շարունակվող բանակցությունների գործընացը,  դարձել է՝ հակամարտության կարգավորման համար ներդրվող ջանքերի վտահելի հիմքը և ադրբեջանական կողմը նպատակադրված է՝ մինչև խաղաղ պայմանագրի կնքվելը հետևել այդ ռեժիմին:

 Մենք լիովին կողմնակից ենք եղել՝ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը կարճ ժամանակամիջոցում կարգավորելու համար ԵԱՀԿ-ի բազմազգ խաղապահ ուժերի ստեղծման նպատակով՝ 1994 թ. ԵԱՀԿ-ի Բուդապեշտի Գագաթնաժողովում ընդունված որոշումներին:

 Բուդապեշտի Գագաթնաժողովից հետո, Մինսկի խմբի շրջանակներում ինտենսիվացել է  բանակցային գործընթացը: Մենք նույնպես, նախագահների ներկայացուցիչների մակարդակով Հայաստանի հետ անմիջականորեն երկկողմանի բանակցությունների ուղի ենք ստեղծել, փոխադարձ կարգով ազատել ենք ռազմագերիներին  ու պատադներին:

 Այս տարվա ապրիլին Լյուքսենբուրգում Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահների տված համատեղ հայտարարությունը՝ կարևոր քայլ է եղել հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ: Այդ հայտարարությունը իրականում կողմերի՝ միջազգային սկզբունքների ու նորմերի հիման վրա զինված հակամարտությանը վերջ դնելու կամք ցուցադրող առաջին համատեղ հայ-ադրբեջանական փաստաթուղթն է:

 ԵԱՀԿ-ի պետությունների ղեկավարների հետ բոլոր մյուս մակարդակներով իմ հանդիպումների ժամանակ, մենք լայն խորհրդատվություններ ենք անցկացրել, փնտրել ենք՝  հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման օպտիմալ, փոխադարձ ընդունելի ձևերը:

 Հարգելի պետությունների ու կառավարությունների ղեկավարներ, Լիսաբոնի Գագաթնաժողովի ժամանակ ես ձեզ նամակ եմ հղել, որտեղ առաջարկել եմ՝ ԵԱՀԿ-ի սկզբունքներին, ՄԱԿ-ի կանոնադրության և բոլորի կողմից ընդունված՝ միջազգային իրավական նորմերի լրջորեն պահպանման հիման վրա հակամարտության կարգավորման ձևը: Այդ առաջարկության մեջ  ի նկատի են  առնվում կողմերի շահերը:

 Հակամարտության լուծման այս փոխզիջումային ձևը բաղկացած է նեքոհիշյալ մասերից. Ադրբեջանական Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը, Ադրբեջանի Հանրապետության կազմում Լեռնային Ղարաբաղի ողջ բնակչության համար անվտանգության ապահովումը: Այս ձևը աջակցվում է միջազգային միջնորդների կողմից, շատ տեսակետերից նման է ԵԱՀԿ-ի ներկայիս նախագահի 1996 թ. փետրվար ամսին հակամարտության գոտում եղած ժամանակ առաջարկած սկզբունքներին:

 Սակայն, շատ ափսոս, որ Հայաստանի Հանրապետությունը շարունակում է խուսափել ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը, ԵԱՀԿ-ի սկզբունքներին, միջազգային իրավունքին հենվող որևէ որոշում ընդունելուց:

 Նա  հրաժարվում է Ադրբեջանական Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելուց, ջանում է օրինականացնել ագրեսիայի հետևանքները, Ադրբեջանական Հանրապետության Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանի համար անկախության կարգավիճակ ձեռք բերել:

Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված, հայ-ադրբեջանական հակամարտության սկսվելուց մինչև հիմա, աշխարհում շատ մեծ դեպքեր են տեղի ունեցել:  Նախկին խորհրդային տարածքում նոր անկախ պետություններ են ստեղծվել, նրանց շարքում է նաև Ադրբեջանի Հանրապետությունը: Մեր պետությունների ինքնիշխանույունը, սահմանների անձեռմխելիությունը,  տարածքային ամբողջականությունը հաստատել է ողջ միջազգային հանրությունը:

 Այս սկզբունքների որևէ ձևով խախտվելը արգելակում է խաղաղության ու կայունության ստեղծմանը, ուժեղացնում է հակամարտությունը, ոչնչացնում է ժողովուրդների բարեկեցիկ ապագայի նկատմամբ փայփայած հույսերը:

 Լեռնային Ղարաբաղի անկախության վերաբերյալ անօրինական հավակնությունները չեն համընկնում՝ բոլորի կողմից հավանության արժաացած միջազգային իրավունքի նորմերի հետ: Մենք երբեք չեն համաձայնվի նման հավակնությունների հետ, մենք հնարավորություն չենք տա Ադրբեջանի տարածքում երկրորդ հայկական պետության ստեղծմանը:

Հայկական կողմը վերջապես պետք է հասկանա, որ նրա սկսած և ութ տարի է շարունակվող հակամարտությունն  ինչպես   շատ աղետներ ու տառապանքներ է  բերել ադրբեջանական ժողովրդին, այնպես էլ վատ վիճակի մեջ է գցել նաև հայ ժողովրդին:

 Հուսով եմ, որ հակամարտության  ՄԱԿ-ի կանոնադրության, ԵԱՀԿ-ի սկզբունքների և միջազգային իրավունքի հիման վրա կարգավորելը կարճ ժամանակամիջոցում հնարավորություն կտա՝ Հայաստանի և Ադրբեջաի միջև երկարաժամկետ խաղաղության ստեղծմանը, հայ և ադրբեջանական ժողովուրդների միջև կվերականգնի բարիդրացիական հարաբերությունները, նպաստավոր պայմաններ կստեղծի Լեռնային Ղարաբաղի ողջ բնակչության համար: Հակամարտության կարգավուրումը կապահովի Անդրկովկասում հաջող տնտեսական համագործակցությունը, հնարավորություններ կընձեռնի՝ մեր հանրապետություններում սոցիալ-տնտեսական պարտականությունները հաջողությամբ կատարելու, և ժողովրդավարության ու ազատության բարիքներից լիովին օգտվելու համար:

 Մենք պատերազմ չենք ուզում, մենք խաղաղություն ենք ուզում: Ես դիմում եմ  Հայաստանի նախագահ պարոն Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, ողջ հայ ժողովրդին և խաղաղության ու համագործակցության կոչ եմ անում նրանց:

Ես դիմում եմ ԵԱՀԿ-ի Լիսաբոնի Գագաթնաժողովի մասնակից  պետությունների ու կառավարությունների ղեկավարներին ու խնդրում եմ նրանցից,  ջանքեր չխնայել՝ եվրոպայում երկարաձգվող ու քայքայիչ տարածաշրջանային հակամարտություններից հանդիսացող հայ-ադրբեջանական հակամարտության շուտափույթ կարգավորման համար:

Աշխարհում խաղաղության, կայունության և ժողովուրդների բարօրության համար բոլոր միջոցների ձեռնարկելը մեր սուրբ պարտականությունն է:

 Շնորհակալություն ուշադրության համար: