Կովկասյան Ալբանիա Ալբանիայի պետության ձևավորման հավանական ժամանակաշրջանը համարվում են մ.թ.ա. IV-III-րդ դարերը: Նա սահմանակից էր հյուսիսից Կովկասյան լեռների, արևելքից Կասպից ծովի, արևմուտքից Իբերիայի, հարավ-արևմուտքից Հայաստանի, իսկ հարավից Ատրոպատենայի հետ: Այսպիսով պատմական Ալբանիայի տարածքն ընդգրկում էր ներկայիս
Ադրբեջանական Հանրապետությունը, ներկայիս Հայաստանի Հանրապետության մեծ մասը, Դաղստանի Հանրապետության (Ռուսատանի Դաշնություն), հարավային մասը, Վրաստանի
Ալազանի ու Իորի գետերի հովիտները: Անտիկ ալբանական և այլ աղբյուրների տեղեկատվության համաձայն, Ալբանիայում 26
ցեղեր են ապրել: Ալբանական ցեղը Հյուսիսային Ադրբեջանում ամենախոշոր ցեղերից մեկն էր: Հենց դրա համար էլ ողջ երկիրը «Ալբանիա» է կոչվել: Անտիկ ժամանակաշրջանում Ալբանիան համառ պայքար է մղել օտարերկրյա զավթիչների
դեմ և կարողացել է պահպանել իր անկախությունը: Ալբանացի պատմաբան Մուսա Կաղանկատվացու տեղեկատվության համաձայն, մ.թ. I դարում Ալբանիանիայի ղեկավարությունն
իրականացրել է տիրակալ Արանը: Այդ ժամանակ Ալբանիայի տարածքը հասնում էր Արազ գետից մինչև Խունարակերտ բերդը (Ղազախ-Բորչալու տարածքում): 262 թ. մտել է Սասանիների պետության կազմի մեջ: 314 թ. Ալբանիայի տիրակալ Ումայրը ընդունել է քրիստոնեությունը և այն դարձրել է Ալբանիայի
պետական կրոն: 705 թ. արաբական արշավանքների արդյունքում վերջ է տրվել Ալբանիայի գոյությանը: Մայրաքաղաքները եղել են Գաբալա ու Բարդա քաղաքները:
Պատմական ադրբեջանական պետություններ, Բաքու, 2012, էջ 66
