Սաջիներիպետությունը–9-րդդարիվերջումխալիֆաթիքաղաքականապեսթուլացումըպատճառդարձավպատմականԱդրբեջանիտարածքումանկախևկիսանկախպետությանստեղծմանհամար: ՆույնժամանակաշրջանումհարավումՍաջիներիտոհմիկողմիցնորպետությունստեղծվեց (898-941): Այդպետությանստեղծումըկապվածէ՝ուսրուշանցի, ազգությամբթուրք, խալիֆայությանղեկավարԱբու-ս-ՍաջԴիվդադաթիորդիՄուհամմեդիանվանհետ: ՍաջիներիտոհմիամենանշանավորներկայացուցիչնէեղելողջադրբեջանականհողերնառաջինաանգամանկախպետությանշրջանակներումմիավորողՅուսիֆիբնԱբու-ս-

Սաջը: ԱրևմուտքումԱնիիցուԴվինից, արևելքումմինչևԿասպիցծովը, հարավումԶենջանից, հրուսիսումմինչևԴերբենդեղածընդարձակտարածքըենթարկվելէՍաջիներին: 941 թ. Դեյլեմտիրակալիորդի, ՍալարիներիտոհմիցեղողՄերզբանիբնՄուհամմեդըվերջտվեցՍաջիներիԱդրբեջանիիշխանությանը:

ՄայրաքաղաքներնենեղելՄարաղաևԱրդաբիլքաղաքները:

Պատմական ադրբեջանական պետություններ, Բաքու, 2012, էջ 84

 Սալարիներիպետությունը–Սալարիներիպետությունը (941-983) ստեղծվելէՄերզբանիբն

Մուհամմեդիկողմից: ՀենցնրաիշխանությանօրոքՍալարիներիպետությանսահմաններըհամընկելենՍաջիներիպետությանամենաբարձրզարգացումունեցողժամանակաշրջանիսահմաններիհետ: Կարելիէասել, որԱդրբեջանընվաճածՄերզբանիբնՄուհամմեդըՀայստանումէլէհաստատելիրիշխանությունը, ավելիվաղՍաջիներինհարկվճարողԳիևանգյահներինստիպելէայժմէլնրանցհարկվճարել: Այսպիսով, ՍալարիներինհպատակեցվածտարածքներիսահմաններըհյուսիսումհասելենմինչևԴերբենդ: Սալարիներիպետությանգոյությանըվերջէտրվել 981 թ. Ռևվադիներիկողմից: ՄայրաքաղաքըեղելէԱրդաբիլքաղաքը:

Պատմական ադրբեջանական պետություններ, Բաքու, 2012, էջ 84

Ռևվադիներիպետությունը–X դարիվերջիցսկսած, մոտմեկդարիընթացքում (983-1060 և 1107-1117 (ԱդրբեջանիՀարավում) շատկարևորդերէխաղացելԱդրբեջանիքաղաքականպատմությանմեջ: X-րդդարի 50-ականթթ. վերջերինՍալարիներիիշխանությանթուլացմանժամանակաընթացքումՌևվադիներիտոհմիներկայացուցիչՄուհամմեդիբնՀուսեյնըտիրեցԱդրբեջանիորոշտարածքներին: Իսկ 956/57 թթ. ՆատիրեցնաևԹավրիզինունրաշրջակատարածքներին: Նույնդարի 70-ականթթ.

վերջինուժեղացողընթացիկպատերազմներնավարտվեցինՀուսեյնիորդիԱբուլհեյջանի՝ՍալարիներիտիրակալԻբրահիմիդեմտարածհաղթանակով: ԱբուլհեյջանգրավելովնաևԱսազիցհարավընկածՍալարիներինպատկանողտարածքներիմիմասը, միացրեցիրկալվածքին: ՍելջուկներիԿովկասկատարածարշավանքներիժամանակՌևվադիներիպետությանտարածքնինմեջընդգրկումէրողջՀարավայինԱդրբեջանը: 1060 թ. սելջուկներիսուլթանԹողրուլըԹավրիզըշրջապատելուցհետո, ՄեմլանII-ըհայտարարեցսուլթանիհպատակըլինելումասին: ՔաղաքականիշխանությունըկորցրածՌևվադիներըերկարտարիներչկարողացանվերադարձնելիրենցնախկինվեհությունը: Միայն 1107/1108 թթ. ԱղբյուրներումնշվումէԱդրբեջանիհարավ-արևմուտքիհողերինտիրողՄարաղայիտիրակալԱհմեդիլիիբնԻբրահիմիբնՎեհսուդաներ-Ռևվադինիանունը: 1116\1117 թթ. ԱհմեդիլինիԲաղդադումխալիֆիպալատումբաթինիներիցմեկիկողմիցսպանվելուցհետո, Ռևվադիներըդուրսենմղվումպատմականասպարեզից:ՄայրաքաղաքներենեղելԹավրիզուՄարաղաքաղաքները:

Պատմական ադրբեջանական պետություններ, Բաքու, 2012, էջ 85