Ի. Ստալինի Վ. Լենինին հղած հեռագիրը
(Վլադիկավկազ, 16-ը նոյեմբերի 1920 թ.)
Կողմնորոշման համար: Բաքվին երեք ուղղությունց կարող է վտանգ սպառնալ: Առաջին ուղղությունը. Հարավից է, եթե Էնզելին և Ռաշտը տրվեն շահի ռեժիմին, ներկայումս Իրանում միակ ռեալ կառավարությունը հանդիսացող Անգլիայի կողմից վտանգն է: Նման պայմաններում Անգլիան Կասպից ծովում մի քանի սուզանավեր բաց թողնելով, կարող է խափանել մեր ջրային տրանսպորտի աշխատանքը: Եթե դրա հետ մեկտեղ նրա զորքերը հարավային Իրանից և Միջագետքից շարժվեն դեպի հյուսիս, ապա Բաքվի պաշտպանության համար մեծ ուժեր նեգրավելու անհրաժեշտություն կառաջանա: Այդ վտանգը կանխելու համար մինչև անգլիացիների Իրանից հեռանալը պետք է Էնզելին և Ռաշտը Իրանին տրվելու համար պայման դրվի:
Երկրորդ ուղղությունը. Թուրքիայի կողմից սպասվող վտանգն է: Եթե Թուրքիան վերականգնվի Հայաստանում, ապա Ադրբեջանի հետ կունենա ընդհանուր սահման: Այդ վտանգը կանխելու համար, օգտվելով ներկա իրավիճակից, պետք է Հայաստանը խորհրդականացնել և տեղավորել Թուրքիայի ու Ադրբեջանի միջև:
Երրորդ ուղղությունը. Վրատանի ուղղությունից, ավելի ճիշտ Անտանտայի կողմից վտանգն է: Բանը նրանում է, որ Թիֆլիսի ու Ելիզավետպոլի միջև գտնվող տարածքը արևմուտքից հասցվող հարվածը կանխելու համար հարմար վայր չէ: Հակառակորդը հենց առաջին հարձակման ժամանակ կարող է հասնել Ելիզավետպոլ և այնտեղ անկասկած կարող է ստեղծել Ադրբեջանի բուրժուկան կառավարություն: Եվ դրանով էլ մեծ հավանականություն կա մեր զորքերի թիկունքն անցնելու: Քանի դեռ գոյություն ունի բուրժուական Վրաստանը, սա լինելու է վերոհիշյալներից ամենավտանգավորը: Ինչպես նաև ստիպված ենք լինելու լուրջ ուժեր պահել Վրաստանի դեմ: Այդ վտանգը կանխելու համար հարկավոր է շտապ խորհրդականացնել Վրաստանը: Մեր զորքերը պետք է համախմբել Զագաթալայում և օգտվելով հարմար առիթից, շարջվել դեպի Թիֆլիս: Վրաստանի խորհրդականացումը Հյուսիսային Կովկասի հակահեղափոխականներին կզրկեր հուսալի թիկունքից ու նրանք տիպված կլինեին ենթարկվել մեզ: Այժմ Վռանգելի ոչ թե Բաթումի, այլ Կոնստանտինոպոլ փախչելը ազատություն է տալիս մեր զորքերին: Ավելի պատեհ առիթ չի լինի: Երեք վտանգ կա, ապա դրանց հանդեպ միջոցն էլ սա է: Ավելի մանրամասը վեց օրից հետո:
Ստալին
Հոդվածը Genosid.ru կայքի նյութերի հիման վրա պատրաստել է Գյունդուզ Նասիբովը
