Ներկայումս Հայաստանի Հանրապաետություն կոչվող Արևմտյան Ադրբեջանի տարածքների ադրբեջանական գյուղերի և շրջանների անունները հայկական անվանումներով փոխարինելը (241 գյուղ և շրջան) և ադրբեջանցի ընտանիքների հանդեպ ցուցաբերվող մյուս ժողովրդագրական ճնշումները Հայաստանի ԽՍՀ-ի ստեղծվելուց հետո, (1920-30-ական թթ.) 1988 թ. հասավ վերջնակետին: 

1988 թ. Արևմտյան Ադրբեջանից (ներկայիս Հայաստանի Հանրապետություն) միայն ադրբեջանցիներ ապրող 172 գյուղերից, 89 խառը գյուղերից ու 6 քաղաքատիպ բնակավայրերից 49928 ընտանիքներ (250000 ադրբեջանցիներ) բռնությամբ արտաքսվեցին իրենց հարազատ վայրերից: Այդ ժամանակ մեր 226 հայրենակիցիները սպանվել են հայերի կողմից (գնդակահարվել, դիտմամբ ավտովթարի են ենթարկվել, ցրտից սառել են լեռնային ճանապարհներում  և այլն), 400 հոգուց ավել մարդ մարմնական վնասվածքներ է ստացել: Բազմաթիվ ադրբեջանցիների տները, գույքը վառվել է:

Փախստականության ժամանակակաշրջանը նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին զուգադիպելուց,  մեր հայրենակիցների կոլտնտեսություններում ունեցած տարեկան աշխատավարձը մնացել է հայերին,  շատերը չեն կարողացնել նույնիսկ ստանալ պետական բանկերում պահվող իրենց ավանդները, նրանք ստիպված են եղել իրենց ընդարձակ այգիներն ու պարտեզները և անհատական տները փոխանակել Ադրբեջանում պետական շենքերում բնակվող հայերի 2-3 սենյականոց բնակարանների հետ:

Այդ ժամանակ Հայաստանից տեղահան արված փախստականների գույքի, անասունների, այգիների ու պարտեզների արժեքը՝ կազմակերպությունում հավաքված փաստաթղթերի հիման վրա մոտովորապես հաշվարկվելով, պարզվել է, որ փախստականներին հասցված նյութական վնասը կազմել է 2,5 մլրդ դոլար: Կոլտնտեսություններում ադրբեջանցիներին պատկանող 43,789 գլուխ խշոր եղջյուրավոր, 454660 գլուխ մանր եղջյուրավոր անասունները, մեծ թվով ընտանի թռչունները, 170  մշակույթի տները, 274 դպրոցի շենքերը, 119 գրադարանները, մանկապարեզնեըր, բուժկետերը, մզկիթների շենքերը, 1381 տնտեսական և օժանդակ շինությունները, 2169 ավտոմեքենաները, 1976 տրակտորները, 3132 գյուղատնտեսական տեխնիկան,  հազարավոր հեկտար խաղողի ու մրգատու այգիները մնացել են հայերին: Դրանց բոլորի արժեքը մոտավոր հաշվումների համաձայն կազմում է 17,5 մլրդ դոլար:

Այսպիսով, փախստականներին հասցված ընդհանուր նյութական վնասը կազմում է 20 մլրդ դոլար: Իսկ մեր համաքաղաքացիներին հասցված բարոյական  վնասի չափերը անսահման են: Վերը նշվածների մասին ԽՍՀՄ դատախազության, Հայաստանի ԽՍՀ դատախազության և Հայաստանի ԽՍՀ շրջանային դատախազությունների, այն ժամանակվա շրջանային գործադիր կոմիտեների և մյուս իրավասու պետական կառույցնեի կողմից հաստատված ստորագրված ու կնքված փաստաթղթերը պահվում է Ադրբեջանի փախստականների հարցերով կազմակերպությունում:

Այսօր օդի, ջրի, բնական պայմանների փոփոխության արդյունքում՝ Հայաստանից փախստական դարձած բնակչության շրջանում մահացությունների թիվը հարյուրների է հասնում:

Յուսիֆ Գազիևի «Կեղծիքներ, իրողություններ» գրքից