XIX-րդ դարում մետրոպոլիտի կողմից՝ այստեղ ապրելու համար Թուրքիայից և Իրանից հազարավոր ընտանիքներ վերաբնակեցնելուց հետո, Իրավանը դարձավ ավելի հայկական քաղաք: Այդուհանդերձ դեռ 1870-ական թ թ. այնտեղ ապրում էր ընդամենը 12 հազ. մարդ, այսինքն այն ավել ի փոքր էր, քան Շուշան և հայ գաղթականները գերադասում էին աշխատանք գտնել Բաքվում (Lourie, Yerevan’s Phenomenon, p. 177-178):
1918 թ. փետրվարի 23-ին ստեղծվեց Հարավային Կովկասում բարձրագույն պետական օրգան հանդիսացող Անդրկովկասյան Սեյմը: Սակայն Սեյմի կազմում եղող ադրբեջանական, վրացական և հայկական ֆրակցիաների միջև ներքին ու արտաքին քաղաքականության հիմնական հարցերի վերաբերյալ հարաբերություններում հայացքների լուրջ տարբերություն է նկատվում: 1918 թ.
Ղարաբաղի թանգարանները
Հայաստանի զինված ուժերի կողմից օկուպացված ադրբեջանական տարածքներում և հակամարտության գոտում գործել են մեր նյութական մշակութային ժառանգության կրողը հանդիսացող 31 թանգարաններ:
2009 թ. Մոսկվայի «Վոլշեբնի ֆանար» հրատարակչությունում 3000 տպաքանակով տպագրվել է 1993 թվականից այսպես կոչված «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապտության» արտաքին գործերի նախարարի խորհրդական եղող Արսեն Մելիք-Շահնազարովի հեղինակությամբ՝ «Լեռնային Ղարաբաղ. փաստեր կեղծիքի հանդեպ» (Нагорный Карабах: факты против лжи) գիրքը:
