Արևմտյան Հայաստանից՝ ներկայիս Հայաստանի տարածքից ադրբեջանցիների տեղահանման ժամանակաշրջանը սկսվել է՝ 1801 թ. Ռուսաստանի կողմից Արևելյան Վրաստանը բռնակցելու և Լոռի-Փամբակի տարածաշրջանը ռուսների ձեռքն անցնելու պահից:
Ներկայումս Հայաստանի Հանրապաետություն կոչվող Արևմտյան Ադրբեջանի տարածքների ադրբեջանական գյուղերի և շրջանների անունները հայկական անվանումներով փոխարինելը (241 գյուղ և շրջան) և ադրբեջանցի ընտանիքների հանդեպ ցուցաբերվող մյուս ժողովրդագրական ճնշումները Հայաստանի ԽՍՀ-ի ստեղծվելուց հետո, (1920-30-ական թթ.) 1988 թ. հասավ վերջնակետին:
Ջաֆար Գիյասին և Իբրահիմ Բոզիելը իրենց ««Armenian acts of cultural terrorism» գրքում նշում են, որ Զ. Կորկոդյանի «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը» գրքի (հրատ. 1932 թ.) համաձայն, ХХ-րդ սկզբին Հայաստանի տարածքում 2310 աշխարհագրական տեղանուններից 2000-ը ունեցել են թուրքական ծագում:
…Ներկայիս Հայաստանի տարածքում ապրած ադրբեջանցիների տեղահանման պատմությունը ընդգրկում է 1820-1988 թվականները:
XX-րդ դարի սկզբներին ազգային հարցի հիման վրա առաջացած հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը և հայ ազգամոլների կողմից իրականացված էթնիկական մաքրազտման արդյունքում՝ ներկայիս Հայաստանի տարածքից ադրբեջանցի բնակչության մեծ մասը վտարվել է:
1918 թ. փետրվարի 23-ին ստեղծվեց Հարավային Կովկասում բարձրագույն պետական օրգան հանդիսացող Անդրկովկասյան Սեյմը: Սակայն Սեյմի կազմում եղող ադրբեջանական, վրացական և հայկական ֆրակցիաների միջև ներքին ու արտաքին քաղաքականության հիմնական հարցերի վերաբերյալ հարաբերություններում հայացքների լուրջ տարբերություն է նկատվում: 1918 թ.
Ղարաբաղի թանգարանները
Հայաստանի զինված ուժերի կողմից օկուպացված ադրբեջանական տարածքներում և հակամարտության գոտում գործել են մեր նյութական մշակութային ժառանգության կրողը հանդիսացող 31 թանգարաններ:
2009 թ. Մոսկվայի «Վոլշեբնի ֆանար» հրատարակչությունում 3000 տպաքանակով տպագրվել է 1993 թվականից այսպես կոչված «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապտության» արտաքին գործերի նախարարի խորհրդական եղող Արսեն Մելիք-Շահնազարովի հեղինակությամբ՝ «Լեռնային Ղարաբաղ. փաստեր կեղծիքի հանդեպ» (Нагорный Карабах: факты против лжи) գիրքը:
