Son iki yüzyılda Kafkasya’da Azerilere karşı uygulanan planlı etnik temizleme ve soykırım politikası sonucunda halkımız ağır mahrumiyetler, milli facia ve meşakkatler yaşamıştır. Aşama aşama gerçekleştirilen bu insanlık dışı politika sonucunda Azeriler, günümüzde Ermenistan olarak adlandırılan araziden – bin yıllar boyunca yaşadıkları kendi öz tarihi ve etnik topraklarından göç ettirilerek toplu katliam ve kıyımlara maruz kalmış, halkımıza ait binlerce tarihi, kültürel anıt ve yerleşim yeri yıkılarak yerle bir edilmiştir.
SSCB Bakanlar Kurulu’nun 23 Aralık 1947 tarihli 4083 sayılı ve 10 Mart 1948 tarihli 754 sayılı kararları Azerbaycan halkına karşı tarihi suç teşkil edecek yeni bir eylem olmuştur. Bu kararlar uyarınca 1948-1953 yıllarında yüz elli bini aşkın Azeri, Ermenistan SSC bölgesindeki ata yurtlarından toplu şekilde ve zorla sürülmüştür. Temel hukuk ilkelerine aykırı olan bu kararlar yerine getirildiği sırada otoriter ve totaliter rejimin mevcut baskı kuralları yaygın bir şekilde uygulanmış, aralarında yaşlı ve bebeklerin de bulunduğu binlerce insan zorlu tehcir koşulları altında keskin iklim değişikliği, fiziksel sarsıntı ve manevi soykırıma dayanamayarak ölmüştür. Ermeni şovenist çevrelerin ve SSCB yönetiminin canice politikasının yanı sıra dönemin Azerbaycan yönetiminin halkının kader ile ilgili çelişkili tutumu, soydaşlarımıza karşı işlenen suçların planlanması ve uygulanması çalışmalarına iştirakının bu eylemlere epey bir katkısı olmuştur.
Maalesef, 1948-1953 yıllarında Azerilerin Ermenistan SSC topraklarından sınırdışı edilmesi olgusu geçtiğimiz 50 yıl boyunca yeterince araştırılmamış, bu olayların hukuki ve siyasi açıdan değerlendirilmesi yapılmamıştır.
Yukarıda arz olunanları göz önünde bulundurarak karara alıyorum:
1. 1948- 1953 yıllarında Azerilerin Ermenistan SSC bölgesindeki tarihi ve etnik topraklarından toplu tehcirinin detaylı bir şekilde araştırılması, Azerbaycan halkına karşı devlet düzeyinde gerçekleştirilen bu tarihi suçun hukuki ve siyasi açıdan değerlendirilmesi ve uluslararası kamuoyuna anlatılması amacıyla devlet komisyonu oluşturulsun;
2. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu bu kararın uygulanmasına ilişkin sorunları çözsün.
Haydar Aliyev,
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
