Ermenistan devletinin ve Ermeni Diasporası’nın maddi yardımı ile dünyanın farklı ülkelerinde faaliyet gösteren Ermeni terör örgütleri 1980’li yıllardan itibaren Azerbaycan’da peşpeşe terör saldırıları gerçekleştirdiler. Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ ve çevresindeki yedi bölgenin işgali sırasında bölgede korku ve panik yaratmak amacıyla Ermenistan istihbarat organları askeri operasyonların yapıldığı arazilerden bir hayli uzakta, sivillerin yaşadığı yerleşim alanlarında terör saldırıları gerçekleştirmiş, yüzlerce insanın ölümüne neden olmuşlardır.
Bu terör eylemlerini şöyle sıralayabiliriz:
16 Eylül 1989. Yevlak İlçesinde ‘Bakü-Tiflis’ yolcu otobüsüne yapılan bombalı saldırı sonucu 5 kişi ölmüş, 27 kişi yaralanmıştır.
13 Şubat 1990. ‘Yevlak-Laçın’ yolunun 105. kilometresinde Şuşa-Bakü seferini yapan otobüste bombanın patlaması sonucu 13 kişi ağır şekidle yaralanmıştır.
11 Temmuz 1990. Terter’den Kelbecer’e giden yolcu otobüsü ve sivil araçlaradn oluşan araç konvoyuna yapılan bombalı saldırı sonucunda 14 kişi ölmüş, 35 kişi yaralanmıştır.
10 Ağustos 1990. Tiflis-Ağdam seferini yapan yolcu otobüsü patlatılmış, 20 kişi ölmüş, 30 kişi yaralanmıştır. Saldırıyı yapan A.Avenesyan ve M.Tatevosyan tutuklanmışlar. Aynı gün Hanlar şehri yakınlarında Şemkir-Gence otoyolunda ‘LAZ’ markalı 43-80 AQF plakalı otobüse yapılan bomabalı saldırıda 17 kişi ölmüş, 26 kişi yaralanmıştır.
30 Kasım 1990. Hankendi hava alanı yakınlarında yolcu otobüsünün patlaması sonucu2 kişi ölmüş, 11 kişi yaralanmıştır.
9 Ocak 1991. ‘Molodyoj Azerbaycana’ Gazetesi muhabiri Salatın Askerova ve 3 askerin bulunduğu otomobile yapılan terör saldırısında 4 kişi hayatını kaybetmiştir. Terör örgütü üyeleri A.Mkrtçyan, K.Petrosyan, A.Mangasaryan ve K.Arustamyan adlı teröristler tutuklanmışlar.
30 Mayıs 1991. Rusya Federasyonu’na bağlı Dağıstan Cumhuriyeti Hasavyurd istasyonu
yakınlarında ‘Moskova-Bakü’ yolcu trenine yapılan bombalı saldırıda 11 kişi ölmüş, 22 kişi yaralanmıştır.
19 Haziran 1991. ‘Yevlah-Laçın’ otoyolunun 106.kilometresinde 5459 sayılı askeri birliğe ait ‘UAZ-469’ markalı otomobilin patlatılması sonucunda 1 kişi ölmüş, 1 kişi ağır yaralanmıştır.
31 Temmuz 1991. ‘Moskova-Bakü’ seferini yapan yolcu trenine Dağıstan Cumhuriyeti, Temirtau istasyonu yakınlarında bombalı saldırı düzenlenmiş, 16 kişi ölmüş, 22 kişi yaralanmıştır.
2 Ağustos 1991. Hadrut İlçesi Dolanlar köyünde ‘KAZ-53’ markalı otomobilin patlatılması sonucu 4 kişi ölmüş, 8 kişi yaralanmıştır.
21 Ağustos 1991. Hadrut İlçesi Şadaht köyü yakınlarında ‘KAVZ’ markalı 70-30 AQO plakalı aracın patlatılması 2 kişi ölümüne, 10 kişi yaralanmasına yol açmıştır.
8 Eylül 1991. ‘Ağdam-Hocavend’ yolcu otobüsüne açılan ateş sonucunda 4 kişi öldürülmüş,17 kişi çeşitli yerlerinden yaralar almıştır. Bu terör eylemini, Haçaturyan Volodi, Yeremyan Saro, Çalyan Saşa, Arustamyan Armo tarafından yapıldığı kanıtlanmıştır.
Aynı gün ‘Ağdam-Karadağlı’ seferini yapan otobüse Ermeni teröristler tarafından ateş açılmış, 8 kişi ölmüş, 42 kişi çeşitli yaralar almıştır.
26 Eylül 1991. ‘Yevlak-Laçın’ güzergahıyla hareket eden ‘VAZ-2106’ markalı D 72-07 AQ plakalı otomobile yapılan bombalı saldırıda 2 kişi ölmüş, 14 kişi yaralanmıştır.
19 Ekim 1991. Ağdere İlçesinin Sırhavend köyü yakınlarında ‘UAZ-469’ markalı otomobilin patlatılması sonucu 2 kişi ölmüş, 1 kişi yaralanmıştır.
20 Kasım 1991. Hocavend ilçesi Karakend köyü yakınlarında ‘Mi-8’ Helikopterinin vurulması sonucunda Azerbaycan, Rusya ve Kazakistan yetkililerinden oluşan 19 kişi ve 3 mürettebat ölmüştür.
26 Aralık 1991.‘Şuşa-Laçin’ yolunun 4. kilometresinde ‘Zil-130’ ve ‘Moskoviç’ markalı arabaların patlatılması yüzünden 5 kişi ölmüş, 4 kişi yaralanmıştır.
8 Ocak 1992. Türkmenistan’dan ‘Krasnovodsk-Bakü’ seferini yapan feribota yapılan terör saldırısında 25 kişi ölmüş, 88 kişi yaralanmıştır.
28 Ocak 1992. ‘Ağdam-Şuşa’ seferini yapan Mi-8 helikopteri Şuşa şehri yakınlarında teröristlerce vurulmuş, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 44 kişi ölmüşdür.
1992 Ocak ayında Ermeni terör grupları Kerkicehan kasabasında 80 kişiyi, 1992 Şubat ayında Hocavend ilçesinde Karadağlı köyünde 77 kişiyi ve 26 Şubat 1992’de Hocalı’da 613 kişiyi katletmiş, 650 kişiyi yaralamışlar.
22 Mart 1992. Kazah ilçesi Ceferli köyünde “UAZ 469″ markalı 60-25 AZU plakalı araç şehrinde patlatılmış, neticede 3 kişi ölmüş, 2 kişi yaralanmışdtır.
28 Mart 1992. Cebrayıl ilçesi Dolanlar köyünde “Kamaz-5410″ markalı 40-53 AQŞ plakalı araca yapılan bombalı saldırı sonucunda 2 kişi ölmüş, 1 kişi yaralanmıştır.
18 Nisan 1992. “Kazah-Ceferli” yolunun 10.kilometresinde “VAZ” markalı otomobile yapılan silahlı saldırıda 2 kişi ağır yaralanmışır.
20 Mayıs 1992. Zengilan ilçesi Kazançı köyü yakınlarında “UAZ-469″ markalı 80-33 AQD plakalı araca silahlı saldırı yapılmış, 2 kişi ölmüş, 2 kişi yaralanmıştır.
28 Şubat 1993. Rusya’nın Kuzey Kafkasya bölgesinde Kudermes istasyonu yakınlarında “Kislovodsk-Bakü” seferini yapan yolcu trenine yapılan bombalı saldırıda 11 kişi ölmüş, 18 kişi yaralanmıştır.
2 Haziran1993. Bakü demiryolu istasyonunda yedek yolda bulunan yolcu treninin patlatılması sonucunda ölen veya yaralanan olmasa da, büyük maddi hasar oluşmuştur. Bombalı saldıyı yapan Rusya vatandaşı İgor Hatkovski, Ermenistan Cumhuriyeti Milli Güvenlik İdaresi İstihbarat Şube Başkanı Albay Caan Ohanesyan tarafından yönlendirilerek casusluk ve terör amacıyla Azerbaycan’a gönderildiğini, büyük can kaybına yol açacak eylemlerin yapılması için emir aldığını itiraf etmiştir. Mahkeme soruşturmasında aynı grubun 1992-1994 yıllarında Rusya’dan Bakü’ye gelen yolcu trenlerinde peşpeşe bombalı saldırılar yaptıkları kanıtlanmıştır.
22 Temmuz 1993. Terter ilçesinde yapılan bombalı saldırılar sonucunda 5 kişi ölmüş, 18 kişi yaralanmıştır.
Aynı gün Kazak şehrinin merkezinde yapılan bombalı saldırıda 5 kişi ölmüş, 6 kişi yaralanmıştır.
30 Ağustos 1993. Hadrut ilçesinde “ZiL” markalı aracın patlatılması sonucunda 2 kişi ölmüştür. Aynı olaydan bir kaç gün sonra içerisinde 12 kişinin bulunduğu “QAZ-66″ markalı yolcu otobüsü ilçe çıkışında bombalı saldırıya uğramış, bunun sonucunda 4 kişi ölmüş, 8 kişi ağır yaralanmıştır.
1 Şubat 1994. Bakü tren garında “Kisiovodsk-Bakü” yolcu trenine yönelik terör eylemi yapılmış, 3 kişi ölmüş, 20 kişi yaralanmıştır.
18 Mart 1994. Hankendi şehri yakınlarında İran Hava Kuvvetlerine ait “Herkules” uçağı Ermeni teröristler tarafından vurulmuş, 34 diplomat ve aile üyeleri hayatlarını kaybetmişler.
19 Mart 1994. Bakü metrosunun “20 Ocak” istasyonunda düzenlenen bombalı saldırı sonucunda 14 kişi ölmüş, 49 kişi yaralanmıştır. Mahkeme soruşturmasında terör eylemlerinin Ermenistan gizli servis organları önderliğinde bölücü “Sadval” Lezgi örgütü üyeleri tarafından yapıldığı kanıtlanmıştır.
Ayrıca “Sadval” bölücü örgüt militanlarının 1992 yılından itibaren pekçok kez Ermenistan’ı ziyaret ettiği, aynı ülkenin Milli Güvenlik Genel İdaresinin söz konusu örgütün yapılanması, finansmanı ve silahlanması için önemli katkılarda bulunduğu tespit edilmiştir. 1992 yılının Nisan-Mayıs aylarında Lezgi asıllı 30 Azerbaycan vatandaşı Ermenistan’ın Nairi ilçesi Lusakert kasabasında bulunan terör kampında özel eğitim gördüğü belirlenmiştir. Soruşturma sırasında saldırganların “20 Ocak” istasyonunun yanı sıra Bakü’de “Nizami” sinema salonu, Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve Bakü Ampul Fabrikası’nda bombalı saldırılar yapmayı planladıkları saptanmıştır.
“20 Ocak” metro istasyonundaki bombalı sadırıyı yapmakla suçlanan ve Ermenistan’da özel terör eğitimi alan 30 Sadval’cı tutuklanmıştır.
13 Nisan 1994. “Moskova-Bakü” seferini yapana yolcu treni Dağıstan Cumhuryetinin “Dagestanskiye Ogni” istasyonu yakınlarında bombalı saldırıya uğramış, 6 kişi ölmüş, 3 kişi yaralanmıştır.
3 Haziran 1994. Bakü metrosunun “28 May” ve “Gençlik” istasyonları arasında sefer yapan trene düzenlenen bombalı saldırısı sırasında 13 kişi ölmüş, 42 kişi çeşitli yerlerinden yaralar almışlar.
Terör saldırısı Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı, Dağlık Karabağ uğruna yapılan savaşlarda esir düşmüş (13 Ocak1994) ve Ermenistan istihbarat organlarıyla gizli işbirliği içinde bulunan Azer Aslanov Salmanoğlu tarafından yapılmışdır.
Mahkeme soruşturmasında 14 Ocak 1994’te Ermeni bölücü ideologlarından biri, yazar Zori Balayan’ın savaş esiri, Lezgi asıllı Aslanov ile bir görüşme yaptığı ve azınlık durumunda bulunan bütün halkların Azerbaycanlılara karşı mücadelede ortak hareket etmeleri gerektiğini vurguladığı tespit edilmiştir. 9 Haziran1994’te Ermenistan istihbarat organının Artur adlı çalışanı, A.Aslanov’un Bakü’deki evine telefon açarak onun hayatta olduğunu ve özgür bırakılması için yakın akrabalarından birinin Erivan şehrine gelmesi gerektiğini bildirmiştir. 16 Temmuz 1994’te A.Aslanov’un annesi Tacibat Aslanova Erivan’a gitmiştir. Azer Aslanov’a annesinin hayatının tehlikede olduğu bildirilmiş ve bu tehditler altında kendisi “Ömer-75″ kod adı altında Ermenistan gizli servis organlarıyla daimi işbirliğine başlamıştır. Azerbaycan’a her hangi sorun olmadan gitmesi için Azer Aslanov adına sahte belgeler hazırlanmış, patlayıcı maddeler tatlı, çikolata ve parfüm kutularına saklanmıştır.
A.Aslanov “Yerevan – Mineralnıye Vodı – Bakü” güzergahıyla Azerbaycan’a gelerek, 3 Temmuz 1994’te Bakü metrosunun “28 May” ve “Gençlik” istasyonu arasında sefer yapan trene bombalı saldırı düzenlemiş ve yeniden Ermenistan’a geri dönmüştür. Bu süre zarfında Erivan’da esir tutulan annesi bundan sonra salıverilmiştir.
Mahkeme soruşturmalarında terör eylemi planının Ermenistan gizli servis organı çalışanları Albay Karen Bagdasaryan ve Yüzbaşı Seyran Sarkisyan tarafından hazırlandığı belirlenmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti Yüce Mahkeme birimleri tarafından yapılmış olan soruşturmalarda terör eylemlerinin Dağlık Karabağ’ın yasadışı yöneticileri ve Ermenistan Cumhuriyeti’nin istihbarat ve diğer devlet organlarının önderliğinde, maddi ve lojistik desteği ile yapıldığı tespit edilmiştir.
1905.az
