12 Ekim 1813 – 1804 -1813 yılları arasındaki Rus-İran savaşında Rusya’nın zaferi ve Azerbaycan’ı ikiye bölen Gülistan Antlaşması, Ermenilerin Kuzey Azerbaycan’a göç ettirilmesi konusunu tekrar gündeme getirdi.
1823 yılı verilerine göre Karabağ Vilayeti’ndeki 20 bin kadar ailenin toplam 1.5 binini Ermeniler oluşturuyordu.
1826-1828 yılları – Rus-İran savaşı sırasında İrevan’ın (Revan) işgal edilmesi üzerine Ermeni Katalikosu Nerses Aştaraketsi, Ermenilerin Azerbaycan’a göç ettirilmesi ile ilgili bir proje hazırladı. A.S.Griboyedov bu projenin hazırlanması ve uygulanmasında büyük rol oynadı.
10 Şubat 1828 – 1826-1828 yıllarında yapılan Rus-İran savaşının sonunda imzalanan Türkmençay Antlaşmasının 15.paragrafı uyarınca Ermeniler İran’dan İrevan, Karabağ ve Nahçıvan’a göç ettirildi.
21 Mart 1828 – Türkmençay Antlaşmasından derhal sonra Rusya İmparatoru 1.Nikolay 21 Mart 1828 tarihli kararı ile İrevan ve Nahçıvan hanlıklarının topraklarında “Ermeni Vilayetinin” kurulmasını emretti. Bununla birlikte 7331 Azeri ve 2369 Ermeni ailesinin yaşadığı İrevan kenti de söz konusu vilayete dahil edildi.
1828-1829 yılları – Tarihi kaynaklara göre, 1829-1830 yıllarında İran’dan 40000, Türkiye’den 90000 Ermeni Kafkasya’ya göç ettirildi ve onlar ağırlıklı olarak Nahçıvan, Karabağ ve İrevan’a yerleştirildi. Bunun yanı sıra uzun süre devam eden savaş yıllarında Azerilerin ikamet ettiği yüzlerce yerleşim yeri tahrip edildi, binlerce insan öldürüldü, insanlar doğup büyüdükleri yerleri terketmek zorunda kaldılar.
1832 yılında Karabağ nüfusunun yüzde 64.8’ini Azeriler, yüzde 34.8’ini Ermeniler oluşturuyordu.
19.yüzyılın 80’li yıllarında Şuşa Kazası’nda etnik yapı itibariyle nüfusun yüzde 41.5’i Azerilerden, yüzde 58.2’si Ermenilerden oluşuyordu. 1897 yılında Rusya’da yapılan nüfus sayımına göre bu rakamlar sırasıyla yüzde 45 ve yüzde 53, 1917 yılında yüzde 40.2 ve yüzde 52.3 oldu. Aynı dönemde İrevan Vilayeti, Kafkasya’da ikamet eden Azerilerin sayısına göre Bakü ve Elizavetpol (Gence) vilayetlerinden sonra üçüncü sırada yer alıyordu.
1897 yılında Rusya İmparatorluğu’na yapılan ilk resmi nüfus sayımının sonuçlarına göre İrevan Vilayeti’nde 313178 Azeri ikamet ediyordu.
1905-1907 yılları – 1905-1907 yılları arasında Rusya’daki devrim süreçlerini ve merkezin bölgeler üzerindeki denetiminin zayıflamasını fırsat bilen Ermeniler Bakü, Zengezur, İrevan, Nahçıvan, Ordubad, Eçmiedzin, Cavanşir ve Kazak’ta Azerilere yönelik toplu katliamlar ve yağmalar yaparak yerlerinden ettiler. 1905-1906 yıllarında Ermeniler Gence ve Kazak vilayetlerinde 200 köyü, Şuşa, Cebrayıl ve Zengezur vilayetlerinde 75 köyü yerle bir ettiler.
1916 yılı – 1916 yılına ait istatistik bilgilere göre, İrevan Vilayeti’nin 5 ilçesinde nüfusu 1831 yılına kıyasla 40 katı kadar arttı, yani 14300’den 570000’e ulaştı. Fakat aynı dönemde Azerilerin sayısı toplam 4.6 katı artarak 246600 kişi oldu. 1886 ve 1897 yılları arasında nüfusun mutlak olarak artışı 40000 kişi iken 1905-1916 yılları arasında 17000 kişi oldu, oysa 1886 yılına kıyasla 1905 yılında nüfus sayısı 61000 kişi daha fazlaydı.
1923 yılında Dağlık Karabağ Özerk Vilayeti oluşturulduğunda tarihi haksızlık yapıldı, Karabağ yapay bir şekilde dağlık ve ovalık arazi olarak ikiye ayrıldı, Ermeni nüfusun birlik olması için uygun ortam sağlandı, Azerilerin demografik yapısı ciddi zarar gördü.
1946-1947 yılları – 1941-1945 yılları arasındaki savaşın sona ermesinden hemen sonra Ermenistan’a yurtdışından Ermenilerin göç ettirilmesine başlandı. 1946 yılında Suriye,Yunanistan, Lübnan, İran, Bulgaristan ve Romanya’dan 50900, 1947 yılında Filistin, Suriye, Fransa, ABD, Yunanistan, Mısır, Irak ve Lübnan’dan 35400 Ermeni Ermenistan’a göç ettirildi.
1948 yılı – 1948 yılında Suriye, Lübnan, Fransa, ABD, Mısır, Bulgaristan ve Romanya’dan Ermenistan’a toplam 10000 Ermeni göç ettirildi.
1978 yılı – Dağlık Karabağ Ermenileri, Karabağ’a gelişlerinin 150.yıldönümünü kutlayarak bunun anısına Mardakert-Akdere İli’ne bağlı Marağaşen – Leninavan köyünde özel bir anıt diktiler.
