Köylerde toplu imha..
1906-1922 yılları arasında Anadolu’da Ermeniler tarafından Türklere uygulanan ve kesin ölü sayısı belirlenemeyen katliamlar şunlar:
11 Şubat 1906 Revan (25 köyde yangın ve katliam sonucu öldürülenler)
17 Aralık 1914 Eleşkirt (Köylerde yapılan saldırıda öldürülenler)
1915 Elazığ (Köylere yapılan saldırıda öldürülenler)
1915 Hizan (Hizan’a bağlı köylerde katliamlarda öldürülenler)
1915 Van (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler, 5 bin 200 kişiden fazla)
Ocak 1915 Muş (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler, 2 köy halkı)
Şubat 1915 Şatak (9 Köyün tamamen yok edilmesi)
9 Mayıs 1915 Bitlis (Hot köyü ahalisinin tamamen imhası)
9 Mayıs 1915 Bitlis (Muhacirlerin kılıçtan geçirilmesi sırasında ölenler)
Haziran 1915 Bitlis (Köylere yapılan saldırıda öldürülenler, 100 hane)
Mayıs 1915 Van (Köylere yapılan saldırıda öldürülenler)
11 Mayıs 1915 Trabzon (Sürmene, Of, Yomra civar köylerinde öldürülenler)
11 Haziran 1915 Van (İki köyde 180 hane halkının katledilmesi)
Ağustos 1915 Gevaş (Köylerdeki ahaliden öldürülenler)
Aralık 1915 Muş (Köylerde kadınlara yapılan katliamda öldürülenler)
20 Haziran 1915 Maçka (Çetelerin Maçka’yı istilası sırasında öldürülenler)
22 Mayıs 1916 Van (Tahliye esnasında katledilenler)
23 Mayıs 1916 Van (Erçek ve Havasor nahiyelerinin yüzde 70’i)
11 Haziran 1916 Bitlis (İşgal sırasındaki olaylarda ölenler)
11 Haziran 1916 Van (Timar nahiyesi köylerindeki olaylarda ölenler)
11 Haziran 1916 Başkale (Ahaliye karşı yapılan katliamda öldürülenler)
23 Mayıs 1916 Hınıs (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler)
3 Haziran 1916 Diyarbakır (Haber alınamayan memurlar, 55 kişi)
Mayıs 1916 Tercan (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler, 30 köy)
1918 Tekman (İki köy ahalisinin katledilmesi)
1919 Kars-Sarıkamış (Baskınla katliam sırasında öldürülenler)
1919 Kars-Sarıkamış (Baskınla katliam sırasında öldürülenler, 1 köy)
1919 Kars-Sarıkamış (Gençlerin kaybolması)
1919 Kars civarı (Süngü ve kurşunla öldürülenler ile yakılarak öldürülenler, birkaç çadır)
25 Ocak 1919 Ardahan (Çullu köyünde genç erkeklerin öldürülmesi)
Şubat 1919 Iğdır (Görüllü’de işkenceyle öldürülenler, yüzlerce)
Mart 1919 Kars civarı (Muhtelif işkencelerle öldürülenler, 85 hane)
Mart 1919 Sarıkamış (Koçak’ta bir köyün tamamen yok edilmesi)
Temmuz 1919 Artvin (Taarruz ve tecavüzle öldürülenler)
Temmuz 1919 Bayezid (Kadın ve çocukların katli)
Ağustos 1919 Nahçıvan (Cesetleri Aras’a atılanlar, 3 köy ahalisi)
8 Temmuz 1919 Gülantab (2 köye saldırıda öldürülenler)
12 Temmuz 1919 Kars (Yoldaki bir ailenin katli)
16 Temmuz 1919 Büyük Vedi (Ahalinin katledilmesi)
25 Temmuz 1919 Gümrü (Karakilise köyünün yağmasında öldürülenler)
15 Ağustos 1919 Erzurum (Katliam sonucu öldürülen 30 hane)
12 Temmuz 1919 Kars (İşkenceyle öldürülen iki aile)
12 Ağustos 1919 Kars (Aşağıkoturlu köyünün tamamının katledilmesi)
12 Ağustos 1919 Kars (Karakoyu’nda erkeklerin tamamının öldürülmesi)
12 Ağustos 1919 Kars (Top ve makineli tüfekli saldırıda öldürülenler)
18 Ağustos 1922 Kars (Tavus gölü’nde bütün erkeklerin öldürülmesi)
31 Ağustos 1919 Sarıkamış (Karahamza’ ya taarruzda öldürülenler)
31 Ağustos 1919 Kağızman (Kasaba eşrafının kaçırılması)
18 Ağustos 1919 Kağızman (Camiye kapatılarak katledilenler)
Eylül 1919 Karaurgan (Köylere taarruz sırasında öldürülenler)
14 Eylül 1919 Kars, Sarıkamış (Köylere yapılan taarruz ve çatışmada öldürülenler)
1920 Şuragel (25 köy ahalisinin öldürülmesi)
1920 Kars civarı (Muhtelif köylerde öldürülenler)
3 Mart 1920 Kozan (Tecavüz edilerek ve boğazlanarak öldürülenler)
9 Mart 1920 Zaruşad (Köylerde baskın ve işkence sırasında öldürülenler)
16 Mart 1920 Kağızman (Top ve makinalı tüfekle öldürülenler)
24 Mayıs 1920 Kars civarı (Köylerde baskın ve işkence sırasında öldürülenler)
24 Mayıs 1920 Kars civarı (Çeçal köyüne saldırı sırasında öldürülenler)
27 Temmuz 1920 Oltu-Göle (Altı köye saldırı sırasında öldürülenler, tüm erkekler)
3 Aralık 1920 Kars (Zorla göç sırasında öldürülenler)
Kasım 1920 Erivan-Kars (Köylere yapılan taarruzda öldürülenler)
VE DİĞERLERİ
1910-1922 yılları arasında Ermeni çetelerin yaptığı katliamların tarih ve yerleri ile katledilen Türk sayısı şöyle:
1910 Muş 10 ölü
1913 Muşta Anak manastırında yapılan katliamda 10 ölü
21- 02- 1914 Kars ve Ardahan`da 30 bin ölü
Şubat-1915 Haskay`da çatışmalarda 200 ölü
Şubat-1915 Dutak köyüne saldırılarda 3 ölü
Nisan-1915 Van köylerine baskınlarda 120 ölü
Nisan-1915 Bitlis`te 29 ölü
Nisan-1915 Muradiye`de 10 bin ölü
Nisan-1915 Bitlis’te Savur köyünde yapılan zulümlerde 29 ölü
Nisan-1915 Abaağa köyü halkı katliamı Bin ölü
Nisan-1915 Hasanan aşiretinden katledilenler 20 bin ölü
9 Mayıs 1915 Bitlis`te 123 ölü
Mayıs 1915 Van`da 20 bin ölü
Temmuz-1915 Muş Akçamda kuyuda bulunan 19 ölü
Ağustos-1915 Müküs`te Tahliye esnasında 126 ölü
1915 Bitlis’te Ermeni Rus ve Kazak katliamı 16 bin ölü
1915 Muş`ta 80 ölü
1915 Bitlis Hizanda Uçum nahiyesi köylerinde katliam 13 ölü
1915 Van`da 120 ölü
1915 Van ve civarında yapılan katliamlarda 5.200 ölü
1915 Van’da çeşitli yerlerinde yapılan katliamlarda 45 ölü
1915 Muş`ta Ermeni çetelerince katledilen muhacirler 800 ölü
1915 Bazı köylere yapılan saldırılarda 150 ölü
15-01-1916 Termeye Ermeni eşkıyaları saldırısı 9 ölü
01-04-1916 Van Reşadiye Aşnak karyesinde zulümlerde 15 ölü
08 Mayıs 1916 Bitlis’ten kaçarken ölenler 10 bin ölü
09 Mayıs 1916 Bitlis ve hudut köylerine yapılan saldırılarda 40 bin ölü
8 Mayıs 1916 Van ve Tatvan`da 1600 ölü
8 Mayıs 1916 Pasinler`de 2 bin ölü
8 Mayıs 1916 Tercan`da 563 ölü
11 Mayıs 1916 Malazgirt ve köylerinde katliamlarda 20 bin ölü
11 Mayıs 1916 Van ve çevre köylerinde yapılan katliamlarda 44.233 ölü
11 Mayıs 1916 Bitlis`te 12 ölü
18 Mayıs1919 Osmanlı Zop telgraf müdürünün öldürülmesi 1 ölü
22 mayıs 1916 Van Şamran mahallesi katliamı 8 ölü
22 Mayıs 1916 Yemeklerine zehir konularak 8 bin ölü
22 Mayıs 1916 Van’ın Dir nahiyesinde boğazlanan çocuk ve kadınlar Bin ölü
22 Mayıs 1916 Van Ergel ve Atyan katliamı 15 bin ölü
22 Mayıs 1916 Köprüköy ve Van`da 200 ölü
22 Mayıs 1916 Van`da 80 bin ölü
23 Mayıs 1916 Trabzon`da 2 bin 86 ölü
23 Mayıs 1916 Van Seyl köyündeki Yahudilere yapılan katliamda 300 ölü
23 Mayıs 1916 Trabzon köylerinde katliamda 2086 ölü
23 Mayıs 1916 Of`a saldırı ölen kadınlar 5 ölü
25 Mayıs 1916 Bayezid de katliamlarla yok edilenler 14 bin ölü
Mayıs-1916 Muş köylerine yapılan saldırılarda 500 ölü
06 Haziran 1916 Serir`e Ermeni saldırısında 45 ölü
06 Haziran 1916 Şatakà Ermeni saldırısında ölenler 1.150 ölü
7 Haziran 1916 Müküs ve Serhan`da 121 ölü
11-06-0916 Bitlis’te işgal esnasında yapılan zulümlerde 12 ölü
Haziran-1916 Van’da Abbasağa köyünde yapılan işkencelerde 14 ölü
Haziran-1916 Van,Edremit,Vastan`da yapılan katliamlarda 15 bin ölü
05 Ağustos 1916 Erzincan Tercan’a Ermeni saldırısı 563 ölü
05 Ağustos 1916 Pasinler’de sevk esnasında 1000 ölü
05 Ağustos 1916 Van Tatvan’da iskeleye yapılan saldırıda 1600 ölü
14 Ağustos 1916 Bitlis köylerinde 311 ölü
1918 Hınıs’ta çeşitli baskınlarda 870 ölü
1918 İspir ve Bayburt ilçeleri katliamlarında 150 ölü
1918 Tercan’da köylerde katliamlarda 580 ölü
25-01-1919 Kars Sarıkamış’ta milletvekillerine saldırı 9 ölü
1919 Tiksin ve Ağadeve 5 ölü
1919 Nahcıvan`da 4 bin ölü
06 Ocak 1919 Zaruşat`ta top saldırısı ve işkence ile 86 ölü
21 Ocak 1919 Devriye gezen Osmanlı askerlerine saldırı 2 ölü
22 Ocak 1919 Antep`te 1 ölü
25 Ocak 1919 Kars`ta 9 ölü
26 Şubat 1919 Adana Pozantı`da ahaliye Ermeni saldırısı 4 ölü
18 Mayıs 1919 Osmaniye`de 1 ölü
03 Haziran 1919 Iğdır da Abbaskulu aşiretinin köylerine saldırıda 8 ölü
13 Haziran 1919 Pasinler Isısar karyesi civarı 3 ölü
04 Temmuz 1919 Akçakale’ye köy baskınında 180 ölü
05 Temmuz 1919 Kağızman`da işkence ile 4 ölü
07 Temmuz 1919 Kars Göle`de 9 ölü
08 Temmuz 1919 Mescitlide Ermeni saldırısında 4 ölü
08 Temmuz 1919 Gülyantepe Ermeni saldırısında 10 ölü
09 Temmuz 1919 Kurudereye yapılan saldırılarda 8 ölü
09 Temmuz 1919 Kağızman çarpışmalarda ölenler 6 ölü
11 Temmuz 1919 Mescidli köylere saldırı 20 ölü
19 Temmuz 1919 Bulaklı köylere saldırıda 2 ölü
19 Temmuz 1919 Pasinler’de köy baskınları 2 ölü
24 Temmuz 1919 Kars Kağızman’da şura reisi ve ailesine saldırıda 9 ölü
Temmuz-1919 Sarıkamış Geri çekilme esnasında 695 ölü
Temmuz 1919 Antranik çetesinin Sarıkamış köylerine saldırısı 803 ölü
15 Ağustos 1919 Erzurum’da çeşitli işkencelerle 153 ölü
15 Ağustos 1919 Erzurum’da yakılarak veya dumanla boğularak 426 ölü
Ağustos-1919 Muhtelif köylere yapılan Ermeni saldırılarında 2.502 ölü
Eylül-1919 Allahüekber`de saldırı ve yağmada 3 ölü
9 Eylül-1919 Ünye’de işkence ile 12 ölü
14 Eylül 1919 Sarıkamış’ta 2 ölü
06-11-1919 Ulukışla’da gözleri oyularak 7 ölü
11-Kasım-1919 Kahramanmaraş’ta sokak çatışmalarında 2 ölü
Kasım-1919 Adana’da trenden atılarak 4 ölü
07 Aralık 1919 Adana’da çatışmada 4 ölü
1919 Tikniş Ağadeve katliamları 5 ölü
1919 Kahramanmaraş’ta bomba ve süngü ile 4 ölü
1919 Nahcıvan`da çok sayıda köyde işkencelerde 4 bin ölü
1919 Sarıkamış’ta idam edilenler 9 ölü
22 Ocak 1920 Gaziantep’te 1 ölü
01 Şubat 1920 Zaruşat`ta suda boğularak 2.150 ölü
02 Şubat 1920 Şuregelden kaçarken 1.350 ölü
28 Şubat 1920 Pozantı’da esir askerlere yapılan saldırıda 40 ölü
10 Şubat 1920 Çıldır’da makineli tüfek ateşi ile 100 ölü
Şubat-1920 Kars civarında köylerde katliamlar sonucu 561 ölü
09-Mart-1920 Zaruşat`ta süngü ve balta ile 120 ölü
09 Mart1920 Zaruşat`ta kurşuna dizilerek 400 ölü
16 Mart 1920 Kağızman’da çeşitli şekillerde 720 ölü
22 Mart 1920 Şuregel-Zaruşatta çeşitli şekillerde 2 bin ölü
06 Nisan 1920 Gümrü`de trenden indirilerek kurşuna dizilerek 500 ölü
28 Nisan 1920 Kars’ta silahla 2 ölü
05 Mayıs 1920 Kars’ta işkence,bombalama,silahlı saldırı ile 1774 ölü
22 Mayıs 1920 Kars’ta baskınla 10 ölü
Mayıs-1920 Kars’ta çeşitli şekillerde 27 ölü
02 Temmuz 1920 Kars-Erzurum`da hicret edenlere yapılan saldırıda 408 ölü
02 Temmuz 1920 Zengebasar 1500 ölü
02 Temmuz 1920 Erzurum’da kaçarken suya atılarak öldürülenler 1500 ölü
27 Temmuz 1920 Erzurum’da baskınla öldürülenler 69 ölü
Ağustos-1920 Erzurum Oltu’da Muhacirlere yapılan katliamda 650 ölü
Ağustos-1920 Kars’ta ağaca bağlanıp boğularak 18 ölü
29 Eylül 1920 Zaruşat`ta 55 köyde katliam sonucu 1.026 ölü
07 Eylül 1920 Kars Digor`da çeşitli köylerde katliamlarda 14.620 ölü
15 Ekim 1920 Erzurum Bayburt civarındaki 99 köyde 1.387 ölü
17 Ekim 1920 Pasinler`de 9.287 ölü
18 Ekim 1920 Tortumda 64 köydeki katliamlarda 3700 ölü
19 Ekim 1920 Erzurum`da 8.439 ölü
20 Ekim 1920 Göle`de 100 ölü
26 Ekim 1920 Kars civarında değişik işkencelerle 10.693 ölü
14 Aralık 1920 Sarıkamış’ta 18 köydeki katliamlarda 5337 ölü
28 Ekim 1920 Aşkale`de köylerdeki katliamlarda 889 ölü
21 Kasım 1920 Pasinler’de ahaliye yapılan katliamlarda 53 ölü
29 Kasım 1920 Zaruşat`ta 1026 ölü
01 Aralık 1920 Kosor`da köylerde katliamlar sonucu 69 ölü
03 Aralık 1920 Gölede süngü ve bombalarla 508 ölü
04 Aralık 1920 Kosor`da köy katliamları ile 122 ölü
04 Aralık 1920 Kars Zeytun`da yakılarak 28 ölü
04 Aralık 1920 Sarıkamış’ta 13 köyde yapılan katliamlarda 1975 ölü
06 Aralık 1920 Gölede katliamlarda 194 ölü
07 Aralık 1920 Karsve Digor`da 14.620 ölü
14 Aralık 1920 Sarıkamış`ta 5.337 ölü
Aralık 1920 Erivan’da işkence ile 192 ölü
1920 Kadın ve çocuklara yapılan saldırıda 600 ölü
1920 Kars’ta değişik köylerde çeşitli şekillerde işkencelerde 3.925 ölü
1920 Haramivartan`da köy katliamlarında 138 ölü
1920 Nahcıvan`da açlık ve Ermeni katliamları sonucu 64.408 ölü
1920 Nahcıvan`da muhtelif köylerde 5.307 ölü
1920 Göle`de 600 ölü
1920 Kars`ta 3.945 ölü
Şubat-1921 Zengibasar`da 18 ölü
21 Kasım 1921 Erzurum’da 39 köyde yapılan katliamlarda 1.215 ölü
1921 Nahcıvan`da kaçırılarak işkence ile 12 ölü
1921 Bayburt’ta işkence ile 580 ölü
1921 Arpaçay’da muhacirlere yapılan saldırılarda 148 ölü
1921 Karakilise`de 24 köyde açlık ve yokluktan 6 bin ölü
Mart 1922 Maraş 4 ölü
Ermeni isyancılar tarafından öldürülen Osmanlı vatandaşlarının sayısı toplam: 523.105 tir
Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Erzincan geri alındığı vakit korkunç bir manzara ile karşılaşıldı. Bölgedeki Türklerin çoğu evleriyle birlikte yakılarak öldürülmüştü. Her öldürme işinden önce muhakkak işkence yapılmış olduğu dikkat çekiyordu. O kadar ki, öldürülmeden önce tecavüz edilmiş olan kadınlardan tenasül uzuvlarına fişek sokulanlar bile vardı.
Ermeniler Erzincan’da Türk köylerini bastılar ve köyün 7–8 yaşındaki kızları da dâhil olmak üzere bütün kadınların ırzına geçtiler. Bazı yerlerde bir Türk kadınına 30’dan fazla Ermeni’nin tecavüz ettiği oldu.
Ermeni çapulcularından oluşan ve kendilerine Fransız üniforması giydirilmiş olan 400 kişilik bir müfreze Dörtyol kasabasına girdi, evleri bastı, her şeyi yağma etti. Ortalık kan gölüne döndü.
Bir dere içinde beş yüzden fazla kadın ve çocuk hunharca öldürüldü. Ermeniler Erzurum’a bağlı Hınıs’ta, her türlü kötülüğü yaptıktan sonra bir Türk kadınının memedeki çocuğunu ateşte kızartarak annesini bu kebaptan yemeğe zorladılar. Dört Türk erkeği, elleri karınlarına sokulmak suretiyle öldürüldü, erkeklik organları kesilerek ağızlarına sokuldu.
Van’da kocası öldürülen altmış yaşında bir kadına tecavüz edildikten sonra, dişilik organına odun sokularak öldürüldü. Bazı yerlerde Ermeniler, Türkleri öldürdükten sonra köpeklere yedirdiler.
Hem katliam yaptılar, hem alay ettiler…
Yine Ermeniler, yaralı dört Türk askerinden birini, gözlerini oyduktan ve “Kalk bak, Osmanlı askeri geliyor mu? dedikten sonra öldürdüler. İkincisinin sağ tarafından derisinin bir kısmını yüzüp çanta haline getirdiler, ellerini bu çantaya soktular ve “Bu çantada Padişahınızın parası var mı?” dedikten sonra öldürdüler. Üçüncüsünü ise erkeklik organını keserek ağzına soktuktan ve “Bu boruyu çal, size Osmanlı askerinden yardım gelsin” dedikten sonra öldürdüler. Dördüncü askeri, tüfek şişlerini kızdırarak 24 yerinden dağladılar. Bu askeri ölümden, o sırada olay yerine gelen Rus askerleri kurtardılar. Ermeniler birçok Türkü Murat suyuna atarak boğdular. Boğulanların ayakların altında çakılı nallar görüldü.
Ermenilerin birçok yerde Türk kadını ve çocuklarını tekke ve mescitlere doldurarak yaktılar. Ulemadan Şeyh Abdulkadir Efendi, kafasının derisi yüzülmek suretiyle öldürüldü. Bir Ermeni erkeği, tecavüz ettiği Türk kadınının yanağını ısırarak kopardı.
Ermeniler Erzurum’da 7 Şubat 1918’de başlattıkları büyük katliamda, daha ilk gün binlerce kişiyi öldürdüler. Çırılçıplak hamama götürdükleri kadın erkek Türklerin üzerinde en çirkin emellerini tatmin ettikten sonra hepsini öldürdüler. Sadece 26 Şubat günü üç bin Türkü öldürdüklerini bizzat kendileri itiraf ettiler.
Muş, Bitlis ve Pülümür civarında ahırlara kapatmış oldukları Türkleri, petrole bulayıp ateşledikleri mandaların hücumuna terk etmek gibi vahşette de bulundular.
Düşman da şaştı bu mezalime…
Yapılan mezalim öyle boyutlara vardı ki, işgalci diğer düşman kuvvetleri de olan bitenden rahatsız olmaya başladı. Savunmasız Müslüman halka yapılanlara dayanamayan Rus Başkomutanı, “bütün bu hallere son verilmezse Müslüman halka silah dağıtmak zorunda kalacağı” söyledi.
Yine bunlardan birinde Rus Albayı Griasnoff, genç bir Ermeni kızını bir caminin avlusuna götürerek Ermenilerin yaptığı mezalimi göstermiş, yapılan iş karşısında üzüleceğini beklediği Ermeni kızın büyük bir zevkle kahkaha attığını ve yapılan işi beğendiğini söylemesi karşısında, bu Ermeni kızdan tiksindiğini ifade etmişti.
Türkler ne yaptı?
Bilindiği gibi harp devam ettiği süre içerisinde eli silah tutan tüm Türk erkekleri cephedeydi. Böyle olunca cephe gerisinde sadece kadın, çocuk, yaşlı, yaralı ve sakatlar kalmıştı. İşte Ermeni ve Rumlar Türk köy ve kasabalarını böylesi bir güvenlik zafiyeti içinde buldular ve savunmasız bu insanlara akla hayale gelmedik işkence ve zulümler yaptılar.
Ermeniler Anadolu’daki Müslüman halka aklın hayalin almadığı zulmü reva görürken, Osmanlı Devleti Mütareke sonrasında evlerine yurtlarına dönen Osmanlı askerlerinin, geride kalan çoluk çocuğunu öldüren ve evlerini barklarını yakıp yıkan Ermenilere misilleme yapmaması için gereken tüm tedbirleri aldı.
Osmanlı Devleti, Ermeni ve Rumlar tarafından yapılan fenalıklara, yine fenalıkla mukabele etmedi, intikam hırsı içinde olmadı, insanına kin ve nefret aşılamadı. Bununla ilgili bir arşiv belgesinde Osmanlı Hükümeti’nin;
“Müslümanlarla gayr-i müslimler arasında niza, münaferet (nefret) ve hilâf-ı kanun ahval vukûuna fırsat verilmemesi” konusunda kamu görevlilerine özel bir çaba göstermelerini istediğini görüyoruz.
Ermeni ve Rumlar Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde Müslümanlara ait evleri basıp soyarken, aynı günlerde Osmanlı Hükümeti Ermenilerin iaşe giderleri için Merkez’den Anadolu’ya havale gönderdi, kendisini geçindiremeyecek kadar aciz olan Ermenilere sahip çıkılmasını” istedi.
Parası olmayan “Ermenilere harcırah verilmesi” için valiliklere talimat gönderdi. Hâlbuki aynı günlerde Osmanlı Hükümeti; “Belediye memurlarının maaşlarının ödenmesine imkân olmadığını” ilân etmişti. Yine aynı dönemde“Beş altı aydan beri maaşını alamamış çok sayıda Türk memur” bulunuyordu.
Osmanlı Devleti hatta o kadar hassas davrandı ki, harp boyunca evinden yurdundan ayrı kalan Ermeni ve Rumları büyük bir güvenlik içinde yerlerine yurtlarına yerleştirdikten sonra, onlardan ayrıca “mallarımın hepsini aynen teslim aldım” şeklinde imza aldı. Tüm Ermeni ve Rumların varlıkları kendilerine eksiksiz bir şekilde teslim edildi.
Asıl sorulması gereken soru…
Ermenilerin kendilerine soykırım yapıldığını iddia ettiği dönem aslında, yapılan onca vahşete rağmen intikam duygusuyla hareket etmemiş olan bir Milletin akıllara durgunluk veren sabır örnekleriyle doludur. Burada insanlık âleminin asıl araştırması gereken, “nasıl oldu da misliyle karşılık vermeme sabrını gösterebildiler” sorusuna cevap aramak olmalıdır. http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap
www.atukad.org.tr
