Azerilerin Ermenistan’dan tehciri etnik bir suçtur. Bu tehcir büyük bir acımasızlıkla ve devlet makamlarınca yapıldı.

 

1865, 1886 ve 1916 yıllarında Çarlık Rusyası’nın İrevan Vilayeti’nde yaptığı nüfus sayımı sonuçlarına  baktığımızda,  ilginç sonuçlarla karşılaşmaktayız. Öyle ki, 1886 yılında İrevan Vilayeti’nde  165.811 Azeri  (toplam nüfusun yüzde %37.9), 240.000 (%54.8) Ermeni ikamet ederken, 1886 yılında sırasıyla 251.057 Azeri (% 37.4), 375.700 Ermeni (56%), 1916 yılında 374.482 Azeri (33.4%),  669.871 (59,8%) Ermeni yaşıyordu.

 

Brockhaus ve Efron Ansiklopedik Sözlüğü’ndeki XX yüzyılın başlarına ait bilgilere göre, Azeriler “Rusya Ermenistanı’nın hemen hemen tüm bölgelerinde” yerleşmişlerdi. İrevan Vilayeti’nde  onların sayısı yaklaşık 300 bin kişi veya %37,5 civarındaydı. Başlıca olarak kırsal alanlarda oturuytor, hayvancılık ve halıcılık yapıyorlardı. Azeriler sayı itibariyle İrevan Vilayeti’nin yedi kazasından üçünde, aynı şekilde İrevan’da daha fazlaydı. Burada nüfusun %49’u Azeriler, %48’i Ermenilerden oluşuyordu.

 

1905 yılında bölgeyi ziyaret eden Gezgin Luigi Villari, İrevan’da Azeri nüfusun Ermenilerden daha varlıklı olduğunu bildiriyordu. Köylüler çoğunlukla Ermenilerden oluşsa da, çoğu  araziler Azerilere aitti.

 

Sovyet döneminde Azerilerin Ermenistan topraklarından tehcir süreci İ.Stalin’in emriyle başlandı. Kasım 1945’te VK (b) P MK yurtdışında yaşayan Ermenilerin Sovyet Ermenistanı’na göç ettirilmesine  izin verdi ve SSCB Halk Komiserleri Kurulu’nun ilgili  kararı basında yayınlandı. 23 Aralık 1947’de “Ermenistan SSC’den Azeri nüfusun Azerbaycan SSC’nin Kür-Araz ovasına göç ettirilmesi hakkında” SSCB Bakanlar Kurulu kararı çıktı. Aynı karar gereğince 1948-1950 yılları arasında 100 bin Azeri Ermenistan’dan göç ettirildi.

 

http://www.sultanov.azeriland.com sitesinin bilgileri temelinde hazırlandı