ეს გახლავთ 1920 წლის 20 ივლისს საფრანგეთის კავკასიის საკითხებში მთავარი კომისრის დამიენ დე მარტელის მიერ საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრისადიმი გაგზავნილი წერილია.
აღნიშნული ისტორიული წერილის ამონარიდში ნათქვამია: „… სომხეთიდან ახლად დაბრუნებული მოწმეებისაგან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე შეიმიძლია ვთქვა,თუ როგორ მიმდინარეობს სამხედრო ოპერაციები.ივნისის თვის ბოლო რიცხვებში ირავანის სამხრეთით სომხეთის არმიამ 40 000 –ზე მეტი მუსლიმანებით (აზერბაიჯანელი)დასახლებული თათრების (აზერბაიჯანელების) 25 სოფელი ალყაში მოიქციეს. დედაქალაქის ახლოს მცხოვრები ეს მოსახლეობა მუდამ მშვიდოისმოყვარეობით გამოირჩეოდა, მათ თავისუფლების არავითარი პრეტენზია არ ჰქონიათ.ისინი თოფის სროლით დაუშინებიათ და სოფლიდან გაუდევნიათ და მდინარე არაქსში ჩაუყრიათ. დაცლილ სოფლებში კი მოკლე დროის მანძილზე ჩამოსული სომხები დასახლებულან. ამ მოვლენის დროს ,სომეხ ჯარისკაცებს ქალებისა და ბავშვების ჩათვლით 4 000 კაცი მდინარე არაქსში გადაუყრიათ და მოუკლიათ.
აღნიშნული დოკუმენტი საინტერესოა იმ მხრივ ,რომ იმ პერიოდში სომხები ერთის მხრივ ფრანგებს ბოლშევიკებისაგან დასაცავად და თურქეთში მდებარე „ისტორიული„ სომხური მიწების დაბრუნებისათვის,მათი ოკუპირებისათვის დასახმარებლად ეძახდნენ.
მეორე მხრივ კი ,როგორც წერილიდან ჩანს საფრანგეთის კავკასიის საკითხებში მთავარი კომისარი აზერბაიჯანელების წინააღმდეგ გატარებულ მკვლელობებს ადასტურებს. ასე,რომ ფაქტი ფაქტად რჩება.
ტრენდი , 31 იანვარი 2014 წელი
1918 წლის 23 თებერვალს სამხრეთ კავკასიის პირველი მთავრობა -ამიერკავკასიის სეიმი შეიქმნა. მაგრამ სეიმის შემადგენლობაში შესულ აზერბაიჯანელ, სომეხ და ქართველ ფრაქციების შორის შიდა და გარე პოლიტიკის ძირითად საკითხებთან დაკავშირებით სერიოზული აზრთა სხვაობის არსებობა გამოაშკარავდა.
