Bu sualı nöbvəti “Kvartet”in qonaqları Vüsal Məmmədov və Elnur Eltürklə araşdırdıq.

 

 

Fuad Babayev: Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin  100 illiyinin qeyd olunduğu ildə  Azərbaycan mediası yetərincə danışa bildimi bu haqda?

 

Vüsal Məmmədov: Ən azından arzu olunan səviyyədə gəlmir. İstəyərdik ki, hər şey daha yaxşı olsun. Məsələn,  jurnalistlərimiz arxivlərdə olsunlar. Axtarıb Cümhuriyyət xadimlərinin qohumlarını tapsınlar. Xaricdə olanların yanına xaricə getsinlər. İmkan olanları bura dəvət etsinlər. İndiyə qədər dərc olunmamış materialları, faktları axtarıb, araşdırıb üzə çıxarsınlar. Mən əminəm ki, belə şeylər də var. Amma belə bir şeyləri görmürük. Daha çox produktiv deyil, reproduktiv fəaliyyətlə məşğuldurlar. Yəni ortada olan materialların əsasında nəsə düzüb qoşmağa çalışır əksəriyyət. Bu da mənim fikrimcə səmərəsiz fəaliyyətdir. Bilmirəm kimin fikri idi diplom işi yazmaq haqqında. Deyirdi ki, diplom işi ölünün sümüklərini bir qəbirdən qazıb çıxarıb o biri qəbrə basdırmaq kimi bir şeydir. Yəni həqiqətən də budur. Kurs işi olsun, diplom işi olsun, budur. Yəni nəyisə özün axtarmadınsa, araşdırmadınsa bu günə qədər deyilənlərdən fərqli  yeni bir söz demədinsə bu produktiv bir fəaliyyət olmur. Elə bil ki, həmin o ölünün sümüyünü qazdın bu qəbirdən çıxardın daha yaraşıqlı qəbirdə basdırdın. Bizdə də müşahidə olunan vəziyyət əsasən bu cürdür.  Yəni yazılar indiyə qədər aparılmış araşdırmaların, kitabların vikipediya materiallarının və  digər bu kimi mənbələrin əsasında yazılır. Bu da əlbəttə  jurnalistikaya heç də belə deyək başucalığı gətirmir. Dediyim kimi tamam başqa fəaliyyət görmək istərdim. Bilmirəm bu peşəkarlıq azlığındandırmı, maliyyə imkanlarının və yaxud digər resursların azlığındandırmı. Amma fakt odur ki, Cümhuriyyətin 100 ili kimi təntənəli bir tarixə uyğun biz fəaliyyət görmürük hazırda. 

 

Fuad Babayev: Buyurun Elnur müəllim. Siz necə düşünürsünüz? 

 

Elnur Eltürk: Mən mətbuatı izləyirəm. Bir sıra məqalələr gedir yayılır, kitabların təqdimatlarına baxıram. Məsələn, elə bu yaxınlarda gənc tətqiqatçı Dilqəm Əhməd bir müddət Türkiyəyə gedib orada qaldı və arxivi gətirdi. Mən deməzdim ki, iş getmir. Yəni görülən işi ən azından alqışlamalıyıq. Hər kəs üzərinə düşən işi görür. Bəlkə ola bilər sistemsiz gedir, amma biz bu gün baxıb  görürük ki, bir sıra kitab təqdimatları, dərgilərdə, qəzetlərdə, jurnallarda hətta bilirsiniz ki, dünya mətbuatında da ara-sıra cümhuriyyətlə bağlı tarixi materiallar gedir. Bu yaxınlarda Konnekt təşkilatının sədri Vüqar Abbasovun  Hollandiya mətbuatında dərc edilmiş məqaləsi xüsusilə diqqətimi cəlb etdi. Mən özüm düşünürəm ki, bu uğurlu bir modeldir.  Cümhuriyyətlə bağlı vikipediyada önəmli işlər gedir. Bu günə qədər orada beş yüzdən çox material hazırlanıb. Yarımçıq qalmış məqalələr tamamlanıb, redaktə olunub.

 

Fuad Babayev: Yəni söhbət cümhuriyyətlə bağlı məqalələrdən gedir.

 

Elnur Eltürk: Bəli,sırf cümhuriyyətlə bağlı.    

 

Dadaş Musayev: Mənbə nədir? Hansı mənbələrdən istifadə olunur?

 

Elnur Eltürk: Demək olar ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ensiklopediyasından götürülür bəzi materiallar.  

 

Fuad Babayev: Onun yeni nəşri də çıxdı gərək ki.  

 

Elnur Eltürk: Bəli. Cümhuriyyətə aid olan kitabların hamısını bizim əməkdaşlarımız oxuyurlar könüllülərimizə təqdim olunur və onlar da məqalələri yerləşdirirlər. Məsələn,  generallarımızla bağlı. Burada bir məsələ də var ki, bizim könüllülərimiz yalnız Azərbaycan dilində yaratmırlar məqalələri, “Şəms” Tərcümə Xidmətləri Mərkəzi bu işə təmənnasız dəstək verir.

 

Vüsal Məmmədov: Mənə maraqlıdır,  siz orijinal mənbələrlə işləyirsiniz, yoxsa ancaq mətbuatda dərc olunan materailların əsasında yaranır yeni məqalələr?

 

Elnur Eltürk: Əsas kitablardan götürürük, mərkəzi elmi kitabxananın balansında cümhuriyyətə aid müxtəlif kitabları var, oradan götürürük.

 

Vüsal Məmmədov: Mən bir məsələyə təkrar toxunmaq istəyirəm. Bizim jurnalistlər telefon və internet jurnalistikası ilə məşğul olmağa öyrəşiblər. Yəni özləri getməsinlər, insanları axtarıb tapmasınlar, zəng etsinlər, internetdə yazsınlar və yaxud google axtarış sətrində hansısa sözü axtarışa versinlər.

 

Fuad Babayev: Amma əziyyətlərə qatlaşan insanlarımız da az deyil axı. Elə bayaq Elnur müəllimin adını çəkdiyi Dilqəm Əhmədi götürək.

 

Vüsal Məmmədov: Dilqəm Əhməd həqiqətən uğurlu nümunədir. Amma bir nəfər çox azdır. Hətta iki nəfərin, üç nəfərin  də adlarını çəkə bilərik, dörd nəfərin də adını çəkə bilərəm. Amma bu da azdır. Yəni Cümhuriyyət miqyaslı  bir hadisə üçün azdır. Jurnalistlərin özündə belə deyək sırf  axtarış ehtirası yoxdur. Digər tərəfdən etiraf edək ki, savad da bu səviyyədə deyil. Məsələn,  Cümhuriyyətin arxivlərinə – elə 1918-1920-ci illərdə çap olunan qəzetləri çıxaraq qoyaq ortaya və bütün ölkənin jurnalistlərini dəvət edək,  görək kim bir cümlə oxuya biləcək ondan. Mən ərəb dili keçmişəm universitetdə. Mən əski əlifbanı oxuyuram. Deyək ki, Cümhuriyyətin bir illiyi ilə bağlı 1919-cu ildə buraxılmış məcmuə vardı. Məsələn mən onu götürüb orijinaldan oxuya bilirəm. Amma mən bilirəm ki, ixtisasımla bağlı bu vərdişi qazanmışam. Amma həmin illərin mediasını, məktublarını, sənədlərini, ayrı-ayrı ictimai siyasi xadimlərin gündəliklərini lap hətta arxivdən gedib axtarıb kimsə ortaya çıxarsa belə bunu ən azı  əlifba problemi baxımından oxuya bilməyəcək. İkincisi tutaq ki, əlifbasını oxuya bilsəydi belə o dövrün ictimai-siyasi atmosferini kifayət səviyyədə bilən jurnalistlər çox azdır. Məsələn Şirməmməd Hüseynovun adını çəkək .

 

Elnur Eltürk: Rəsulzadənin ən böyük araşdırıcısıdır.

 

Vüsal Məmmədov: Bəli o həmin dövrün atmosferini, ictimai-siyasi proseslərin mahiyyətini bilirdi və izah edə bilir həmin dövrdə baş vermiş hadisələri.

 

Fuad Babayev: Tarixçilərimizin, əski əlifbanı bilən, həmin dövrün reallıqlarını bilən insanların üzərinə hansı yük düşür?

 

Elnur Eltürk: Mən düşünürəm ki, tarixçiləri stimullaşdırmaq lazımdır,  stimul vermək lazımdır onlara.

 

Fuad Babayev: Necə?

 

Elnur Eltürk: Maddi cəhətdən.

 

Fuad Babayev: Kim onu etməlidir?

 

Elnur Eltürk: Onun mexanizmi tapılmalıdır. Tutaq ki, tədqiqatçıya deyilməlidir ki, altı ay kurs keçəcəksən,  altı ay ərzində sənin ödənişin olacaq,  yəni vəsaitin ödənəcək, hər  ay sənə pul veriləcək təlimə getmək üçün. Bu adam yalnız bu işlə məşğul olmalıdır. Əski əlifbanı öyrənməlidir.Yaxud da hansısa bir dili öyrənməlidir.

 

Fuad Babayev: Aydındır. Hazırlıqlı tarixçilərimizin və bu sahədə ixtisaslaşmış insanlarımızın özləri mediaya qarşı addım atmaqda bir qədər passiv deyillərmi?

 

Vüsal Məmmədov: Belə deyək ki, arzu olunacaq dərəcədə açıq deyillər və buna görə onları qınamaq da olmur. Yenə də mən gəlib jurnalistlərin fəaliyyətinə çıxmaq istəyirəm. Jurnalistlər onlarla arzuolunan səviyyədə işləmirlər. Adicə  baxırsan hansısa müsahibəni götürür. Amma gedib yaxşı səviyyəli bir şəkildə yazıb ortaya çıxara bilmir. Tarixçi də inciyir. Jurnalistlərdə hər şeydə bir ucuzluq, bir hay-küy, sensasiya axtarışı var.Amma bu mövzularda o yoxdur.

 

Fuad Babayev: Hər halda olmamalıdır.  

 

Vüsal Məmmədov: Olmamalıdır da. Yəni jurnalistə bu İP  gətirməyəcək deyə, hay-küy yoxdur deyə,  facebook-da paylaşılanda çoxlu like gəlməyəcək deyə jurnalistlər bu mövzulara elə də həvəs göstərmirlər. Tarixçinin də özünü qınamaq olmaz axı. O özü özündən müsahibə götürüb göndərməli deyil. Bu bəzi partiya üzvlərinin işidir. Açıqlama göndərir,  daha sonra zəng edir ki, niyə vermirsən. Yəni ciddi elm adamından təbii ki, biz bunu gözləmirik. O, elm adamıdır. O, bir az sanballı, ağır, ciddi bir insan olmalıdır. Jurnalistlər də onların qiymətini verə bilmirlər. Yəni burada həqiqətən də jurnalistlərin işi çoxdur. Amma müraciət edəndə məlum olur ki, biz çox tarixçilərimizin olduqca orijinal, qeyri-adi, ideoloji cəhətdən çox düzgün, cilalanmış fikirləri var.

 

Fuad Babayev: Cümhuriyyətlə bağlı yazılar həm də ona görə yazılmır və yaxşı səviyyədə yazılmır ki,  belə yazıların İP-si az olur?  Bəlkə auditoriyanın da üzərinə məsuliyyət düşür?

 

 

 

Vüsal Məmmədov: Biz azvision.az-da qeyri-adı layihə etdik Cümhuriyyətin 100 illiyi ilə bağlı. 100 sual ünvanladıq oxucularımıza. Onlayn test kimi. İstəyən sayta girir və həmin testə keçib cümhuriyyətlə bağlı biliklərini  yoxlaya bilər.

 

Fuad Babayev: Və orada qiymətləndirilir.

 

Vüsal Məmmədov: Bəli. 100 sualdır və sonda görünür ki, insan neçə faizinə cavab verib. Suallar asan deyil,  o dövrün digər politik prosesləri, daxili prosesləri, hərbi diplomatik oyunları və s. Mən gözləyirdim ki, insanlar çox az bal yığacaqlar. Orada özüm sualları redaktə etmişdim deyə,  bəlkə mənə ona görə asan olub. Səksən faiz yığa bilmişdim. Amma baxıram ki, doxsan beş faiz, doxsan faiz yığan xeyli insanlar var. Deməli bu mövzu insanlara maraqlıdır. Biz oxucu auditoriyasını qınaya bilmərik. Sadəcə biz onlara təklif etmirik. Görünür biz bu mövzuları maraqlı işləyə bilmirik.Yəni hər bir mövzunu maraqlı işləmək olar. Bir dəfə mən çox sevdiyim xarici jurnalların birində belə bir yazı görmüşdüm – sonsuzluq haqqında. Söhbət riyazi sonsuzluqdan gedir. Yazı yazıblar sonsuzluq haqqında və yazının girişində belə bir yazı veriblər. Redaksiyada mübahisə etdik ki, hər bir mövzunu oxuyucuya maraqlı şəkildə təqdim etmək olarmı? Bəziləri razılaşdı, bəziləri razılaşmadı. Dedik,  gəlin onda eksperiment aparaq,  ən cansıxıcı bir riyazi mövzunu götürək, görək bunun haqqında maraqlı nə yaza bilərik? Sonsuzluğu götürdük. Sonsuzluğun haqqında o qədər maraqlı bir yazı yazmışdılar ki… Elə bir maraqlı yazı idi ki,  yəni yüz dənə hay-küylü, sensasion yazı mənim fikrimi o yazıdan yayındıra bilməzdi.

 

Fuad Babayev: Yəni sizin fikrinizi,  hazırlıqlı oxucunun  fikrini.

Vüsal Məmmədov: Məncə istənilən oxucu, yəni kütləvi oxucu onu həvəslə oxuyardı və bu eksperiment göstərdi ki, ən darıxdırıcı mövzunu belə ən lazımsız mövzunu belə oxucuya olduqca şirin, ləzzətli çatdırmaq olar. Bu artıq peşəkarlıq məsələsidir. O da bizdə aşağı səviyyədədir.

 

Elnur Eltürk: Bütün oxucu kütləsi yığılıb sosial şəbəkəyə. Bütün publika hamısı sosial şəbəkədə oturub. Deməli biz oradan çatdırmalıyıq informasiyanı. Üç milyona yaxın Azərbaycanda qeydiyyatdan insan  keçib sosial şəbəkə facebookda. Demək biz orada işləməliyik. Orada işimizi qurmalıyıq. Bu gün məsələn bizim vikipediyada yaratdığımız məqaləni təqdim edirik cəmiyyətə. Biz digər insanlara əsas onu deyirik ki, gəlin tədqiqatçıları cəlb edək. Deyirik, gəlin  qoşulun,  əsas mübarizə informasiya savaşı vikipediyada gedir. Milyardlarla insan girir ora,  izləyirlər.

 

Dadaş Musayev: Vikipediyada siz məqalələri yerləşdiyiniz baxış sayını görə bilirsinizmi? Maraq necədir yazılara?

 

Elnur Eltürk: Onu görmək olur. Bəli izləyirlər.

 

Dadaş Musayev: Vikipediyada əgər sənin akkauntun varsa hansısa səhv məlumatı girib düzəliş edə bilirsən.  Belə faktlar olurmu?

 

Elnur Eltürk: Mərkəzi kitabxana var, biz təmənnasız , ödənişdiz  təlimlər keçirik. Bir ay ərzində vikipediyanın prinsiplərini  öyrədirik. Bu günə qədər haradasa iki yüzdən yuxarı adama təlimlər keçmişik. Biz tədqiqatçılara, alimlərə ödənişsiz təlimlər keçirik ki, orada öz düzəlişlərini etsinlər.

 

Fuad Babayev: Burada da belə təsəvvür var ki, Cümhuriyyət haqqında hamı nəsə bilir və yaxud ən azı bilməlidir. Xarici mediada necə? Xarici  dillərdə biz cümhuriyyətlə bağlı nəsə yaza bildikmi? Bayaq Hollandiya mətbuatında məqalə ilə çıxış etmiş dostumuz Vüqar Abbasovun adı çəkildi. Bəs xaricilər?

 

Vüsal Məmmədov: Gəlin belə deyək, bizim özümüz nəsə yazmasaq, xaricilər demək olar ki, bu mövzuya maraq göstərmirlər. Yəni onların nöqteyi-nəzərindən baxanda ümumiyyətlə Azərbaycan tarixi mövzusu yoxdur.  Azərbaycanın bu günü ilə bağlı yenə hansısa mövzulara maraq göstərirlər.

 

Fuad Babayev: Rusiya tarixinin tərkib hissəsidir onların təsəvvüründə.

 

Vüsal Məmmədov: Yəni yoxdur. Onlar üçün o qədər uzaq, o qədər maraqsız mövzudur ki, xarici mediaya Azərbaycan tarixi,  xüsusilə də bu Cümhuriyyət mövzusu. Əgər biz ona hansısa yollarla  belə deyək, hansısa reklam şərtləri ilə, hansısa şəxsi kontaktlarla çıxıb bu barədə hansısa yazıları dərc etdirməsək onlar heç vaxt özləri öz saytlarında bu haqda məlumat verməyəcək.

 

Fuad Babayev: Öz saytlarımızda tutaq ki, ingilis dilində yayımlanan versiyası olan saytımızda Cümhuriyyətlə bağlı yazsaq. Yazırıqmı?

 

Vüsal Məmmədov: Bəli,  əlbəttə, təbii ki, yazırıq və deyim ki oxunur da. Xüsusi bir partlayışlı oxunma da olmur. Amma az da olmur. Normal oxunma olur.

 

Fuad Babayev: Ermənilik dolmadan tutmuş “Sarı gəlin”ə kimi, tütəkdən tutmuş tariximizə qədər hər şeyə caynaqlarını uzadır. Onların cümhuriyyətlə bağlı qısqanc münasibətinə, bu tarixi də təhrif etmə cəhdlərinə rast gəlməmisiniz?

 

Vüsal Məmmədov: Yox,  mən təəssüf  ki, ermənilərin bu mövzuda yazılarına rast gəlməmişəm.

 

Fuad Babayev: Amma buna təəsüflənməyək.Yəqin ki, yazmayıblar.

 

Vüsal Məmmədov: Yox. Yəqin ki, yazıları var mən oxumamışam. Əlbəttə,  şübhəsiz yazıblar və bu bizim üçün bir ağ ləkədir. Biz onu araşdırmalıyıq ki, ermənilər bu mövzuda nə yazıblar. Tutaq ki,  İrəvanın verilməsi mövzusu erməni tarixşünaslığında necə işlənib. Erməni mediasında bu mövzu hansı bucaq altında işlənib. Biz bunu araşdırmalıyıq və ciddi araşdırmalıyıq. Biz bunu etməmişiksə, bu bizim səhvimizdir və şəxsən mənim nöqsanımdır.

 

Elnur Eltürk: Bir məsələ var həm də bu günə qədər yəni 1991-ci ildən indiyə qədər dünya mətbuatında cümhuriyyətlə bağlı  çıxan materialların statistikasını aparmaq lazımdır. Görək nə qədər material çıxıb. Yəqin ki çox çıxıb. Məsələn onu bir kitab şəklində çap etmək olar gələcəkdə.

 

Dadaş Musayev: Cümhuriyyətlə bağlı yazılar xarici dillərə tərcümə olunubsa oxunma sayı necədir?

 

 

 

 

 

 

Vüsal Məmmədov: Baxır hansı dildə?

 

Dadaş Musayev:  İngilis və rus dilində.

 

 

Vüsal Məmmədov: Lap az da oxunmur. Ən az oxunan yazıların siyahısında deyil bu mövzular. Amma deyik ki, xarici ayditoriyada həmin o Cümhuriyyət mövzusuna güclü bir maraq var, qoyulan kimi xeyli paylaşılır, yox belə deyil. O da yoxdur. Yəni həmin gün sayta qoyulanlar arasında  daha çox oxunan yazılar olur. Yəni bir qayda olaraq xarici auditoriya Azərbaycanda iqtisadiyyatla bağlı, qlobal proyektlərlə bağlı  yazılara maraq göstərilir xüsusi olaraq. Əgər alman dilindən söhbət gedirsə,  almanlar Türkiyə ilə bağlı xəbərlər oxuyurlar.  Ermənistanla bağlı xəbərlər daha çox fransızdilli saytda oxunur.

 

Fuad Babayev: Sizin özünüz üçün hansı materiallar maraqlıdır?

 

Vüsal Məmmədov: Məsələn,  mənə maraqlıdır ki, 1920-ci ildə Milli hökumətdən hakimiyyəti təhvil verməyi tələb edən insanlar barədə nə demək olar? Onlar bizim babalarımızdır, onlar başqa millət deyillər bizim əcdadlarımızdır. Eyni zamanda onlara müqavimət göstərən,  hakimiyyəti təhvil vermək istəməyən qüvvələr də bizim babalarımızdır. Bizim iki babalarımız niyə yola gəlib dil tapıb başqa ümumi bir mövqe ortaya qoya bilmirdilər? Baxmayaraq ki, dörd tərəfdən düşmənlə əhatə olunmuşduq. Oradan erməni gəlirdi, buradan rus gəlirdi və daxildə bizim özümüz bir birimizi qırırdıq. Tutaq ki, biz bundan hansı nəticəni çıxarmalıyıq? Niyə ölkədəki sosial  əhval ruhiyyəni bildiyi halda Cümhuriyyət hökuməti iki il ərzində torpaq islahatı aparmadı. Halbuki bilirdi ki, kəndli torpaq üçün yanır. Ancaq 1920-ci ilin aprelində  parlamentə çıxdı torpaq məsələsi,  onda da bolşeviklər qapını kəsdilər və  hakimiyyətə gələn kimi torpaq haqqında dekret qəbul etdilər. Niyə bunu vaxtında milli hökumət etmədi ki, xalq elə onu seçsin və kəndli desin ki, bu hökumət mənə torpaq verib, torpağın uğrunda vuruşmağa həvəsli olsun. Xeyli belə suallar qoya bilərəm. Bax bu məsələlərin üstündə düşünməliyik.

 

Elnur Eltürk: Yəni yetmiş iki minlik ordunun qarşısında qırx minlik ordu nə edə bilərdi. Yalamada üç yüz əlliyə yaxın əsgər və zabit vardı, onlar da  hamısı şəhid oldular. Bolşeviklərə qarşı ən güclü üsyan 1920-ci ildə may ayında Gəncədə baş verdi. Amma yalnız onunla məhdudlaşmırdı. 1930-cu ilə qədər proses davam etdi. Yəni bu onu göstərir ki, xalqın istiqlal arzusu yaşayırdı. Amma 23 ay ərzində gəlin görün nə işlər gördü bunlar. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin olundu. Düzdür,  İrəvan verildi ermənilərə… Amma bu gün Dağlıq Qarabağda təhlükəsizliyimiz təmin olundu. Erməni separatçıları yerində otuzduruldu.

 

Vüsal Məmmədov: Fuad müəllim tarixçilərin aktiv olmamağından danışdı. Mənə elə gəlir ki, daha çox qınanası adam Azərbaycanda arxiv işlərinin təşkilinə cavabdeh olan kimdirsə o adamdır. Türkiyədə arxiv idarəsinin rəhbəri əməlli başlı bir ictimai fiqurdur. Yeri gələndə arxivləri açır, sənədləri ortaya qoyur. Jurnalistlərin istənilən müraciətinə açıqdır. Məsələn Orhan Pamukun erməni soyqırımını tanımaq məsələsi ortaya çıxanda ona ən sərt cavabları verən arxiv idarəsinin rəisi idi. Yəni arxiv idarəsinin aktivliyi və açıqlığı burada həlledici rol oynamalıdır. O dövrün  fotoları, sənədləri filan. Əslində jurnalistlər oxuya bildi bilmədi bu işin bir tərəfidir. Amma yaxşı olar ki, həmin o əski əlifba ilə yazılmış o dövrün mətbuatı, sənədləri, məktubları elektronlaşdırılıb internetə qoyulsun. Qoy oxuya bilməyim,  amma olsun. Girim,  hecalayım, baxım. Bax bu işləri məncə görmək lazımdır və görülməməsi pisdir.

 

Fuad Babayev: Nəyi tövsiyə edə bilərsiniz?

 

Elnur Eltürk: Sistemli yanaşmaq lazımdır.

 

Vüsal Məmmədov: Mən fikirləşirəm ki, bizə  miflər lazımdır. Məsələn, ruslarda tutaq ki, 28 panfilovçu haqqında mif var. Guya onlar böyük bir alman ordusunun qarşısını tək kəsiblər və onları yubadıblar. Cəmiyyətin o haqda miflərə ehtiyacı var indi də. Bax,  bizim o dövrün real  insanlarının göstərdikləri real şücaətləri mifləşdirməyə ehtiyacımız var. O dövrdə də amansız Qarabağ müharibəsi gedib. Rus ordusunun qarşısını kəsən insanlar olub. Yəni dövlətçilik uğrunda canından keçən insanlar olub. Mən bu fikirdəyəm ki, bizim o dövrün real hadisələrin əsasında  yaradılacaq müasir miflərə ehtiyacımız var. Bu yanlış anlaşılmasın. Əgər Rusiya boyda güclü dövlət buna ehtiyac hiss edib bu istiqamətdə işləyirsə bizə xüsusilə lazımdır.

 

Hazırladılar: Dadaş Musayev, Aydan Abaslı,

 

1905.az