Ermənistan silahlı qüvələrinin faşist metodları ilə apardıqları mübarizə nəticəsində Azərbaycanın on iki rayonu işğal olunmuşdur, iyimi dörd min soydaşımız öldürülmüş, dörd min nəfər əsir götürülmüşdür. Əsir düşənlərin böyük bir qismini uşaqlar, qocalar və qadınlar təşkil edir. İtgin düşmüş insanların ümumi sayı dörd min doqquz yüz altmış beş nəfərdir. Onların üç yüz iyirmisi qadın, altmış doqquzu uşaqdır. Erməni əsirliyindən azad olmuş 3125 nəfərin 222-si qadın, 125-i uşaqlardır.

Keçən əsrin əvvəllərindən başlayaraq erməni millətçiləri tərəfindən qətliamlar törədildi , min bir əzab və qəddarlıqla dinc sakinlər qətlə yetirildi. Bolşevik-erməni silahlı dəstələri Azərbaycan torpaqlarında at oynadır, kütləvi qırgınlar törədirdi. Digər bölgələrdən fərqli olaraq erməni-daşnak dəstələri Qarabağda at oynatmağı bacarmadılar. Bu qətliamların qarşısı dövlət xadimi, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk hərbi naziri,həmin dövrdə Qarabağın general-qubernatoru olan Xosrov bəy Sultanov və Azərbaycan xalq qəhrəmanı, Hacısamlı nahiyyəsinin bəyi Sultan bəy Sultanov qardaşlarının uzaqgörənliyi və əvvəcədən gördükləri qabaqlayıcı tədbirlərlə alındı və ermənilərin böyük arzularını gözlərində qoydu.

Son iki əsrdə xalqımıza qarşı erməni millətçiləri tərəfindən məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilən etnik təmizləmə, soyqırımı və təcavüzkarlıq siyasəti Azərbaycan tarixinin faciələrlə, o cümlədən qanlı hadisələrlə dolu çox ağrılı mərhələlərini təşkil edir. Bu millətçi-şovinist siyasətin əsas məqsədi azərbaycanlıları öz tarixi torpaqlarından qovmaqla əzəli Azərbaycan ərazilərində ermənilərin uydurduqları “Böyük Ermənistan” dövləti yaratmaq olmuşdur.

“Mən Yer Kürəsindəki ilahi izləri öz erməni soyumda oxudum, gördüm,  opdüm, təzim etdim – Tsexakrona çevrildim”.

Bu fikir Qaregin Njdeyə məxsusdur, o adama ki, bütün ömrü boyu türklərə qarşı vuruşub.  Həm savaş meydanında , həm də ideoloji cəbhədə.  Bütün həyatını Türkə və Türklüyə zərbə vurmağa xərcləyib. Bir hərəkat və bir də təlim yaradıb ki, bu işi  tarix boyu davam etdirsinlər. Davam etdirilirmi? Birmənalı şəkildə deyə bilərik ki, bəli! Bu gün Njde və onun təlimi erməni ideologiyasının Türklüyə mübarizə qaynağıdır.

1914-ci ilin iyulunda Birinci dünya müharibəsinin başlanması Rusiya imperiyasında vətənpərvərlik ruhunun görülməmiş yüksəlməsinə gətirib çıxardı. Çar hökumətinə, qulluq göstərməkdə canfəşanlıq edən qüvvələrin sırasında “Daşnaksutyun” partiyası xüsusi yer tuturdu. Erməni “türk zülmündən” qurtarmaq üçün rus çarına və ordusuna inamının möhrəm əsasları var idi. Çünki hələ Osmanlı imperiyasına müharibə elan edilməmişdən əvvəl II Nikolay ermənilərə ünvanlanmış xüsusi bəyanat yayıb, onlara türklərin “despotik əsarətinə” çar hökumətinə yardım etdikləri halda, onlara “azadlıq və ədalət” vəd etmişdi. Bu çar  tərəfindən görülməmiş “alicənab jest” idi, çünki bundan bir qədər əvvəl, 1909-cu ildə bütün Rusiya üzrə ardı-arası kəsilməyən və rus hökumət orqanlarının səbr kəsasını doldurmuş terror aktları törətmiş daşnak təşkilatları üzvlərinin kütləvi həbsləri keçirilmişdir. Həmin vaxtda bütün dünyada “Daşnaksutyun” partiyasının üzvlərinin sayı 165 minə çatırdı və yalnız Bakı təşkilatında 2 mindən artıq üzv var idi.