… Rusiya Qafqazı 1826-cı ildə özünə birləşdirməyə başlayıb. O dövrün rus sənədlərinə görə Qarabağda 90 min nəfər yaşayırdı. Orada bir böyük şəhər, 600 kənd vardı və onlardan yalnız 150-də ermənilər məskunlaşmışdılar.  On doqquzuncu əsrin sonlarında isə yerli sakinlərin oradan zorla köçürülməsindən sonra ermənilər həmin ərazinin əsas sakinləri oldular. 

Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanın tamamilə cəfəng, elmi və tarixi faktlarla heç bir əlaqəsi olmayan bəyanatında deyilir ki, Qarabağ əhalisi minilliklər boyu guya “yalnız ermənilərdən” ibarət olmuş, “türk-müsəlman” köçəri tayfaları isə yalnız XVIII əsrin ikinci yarısında buraya köçməyə başlamışlar.

XX əsrin əvvəlində Rusiya İmperiyası Cənubi Qafqazı, o cümlədən Şimali Azərbaycanı işğal etməyə başlayarkən ermənilərə böyük ümid bəsləyirdi.

1828-ci il fevralın 10-da Rusiya ilə İran arasında bağlanan Türkmənçay sülh müqaviləsinin bəndlərindən biri də İranın müxtəlif ərazilərində məskunlaşan ermənilərin Quzey Azərbaycana köçürülməsini nəzərdə tuturdu.

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Güntəkin Nəcəfli: “…İlk yerləşmələr məhz Osmanlı-Səfəvi müharibələri zamanı baş verdi. Amma geniş surətdə ermənilərin Azərbaycan ərazisində yerləşdirilməsi 1828-ci il Türkmənçay və 1829-cu il Ədirnə müqaviləsi ilə bağlıdır. Türkmənçay müqaviləsinin 15-ci, Ədirnə müqaviləsinin isə 12-ci maddəsinə uyğun olaraq ermənilər kütləvi şəkildə işğal edilmiş Azərbaycan torpaqlarına köçürüldü.