“Quran nəşrləri” nəşriyyatının direktoru Rasim Müzəffərli və yazıçı Natiq Məmmədli ilə kitab sərgilərindən danışdıq.

 

 

Fuad Babayev: 27-29 sentyabrda Azərbaycanda VI Bakı Beynəlxalq Sərgi-Yarmarkası keçirildi. Siz o yarmarkada oldunuzmu?

 

Rasim Müzəffərli: Hesab edin ki, olmuşam. Yəni bizim əməkdaşı göndərdim, həm də dost-tanışdan yarmarkanın işi barədə çoxlu məlumatlar alırdım. Və təbii ki, bu ilki yarmarkanın belə izdihamlı və gözəl keçməsinə çox sevindim.

 

Fuad Babayev: Bəli, yarmarkaya çoxlu sayda insanlar gəlirdi və demək olar ki, hər saat tədbirlər, imza saatları keçirilirdi. Əslində indiyə qədər 6 sərgi-yarmarka keçirilib. Az deyil ki?

 

 

 

 

 

 

Rasim Müzəffərli: Əlbəttə, bir tərəfdən azdır. Amma tarixə ekskurs etsək, başqa fikirdə olarıq. Keçən əsrin 90-cı illərinin I yarısında o qədər hadisələr baş verdi ki, xalqımız kitab haqqında fikirləşmirdi. Həmin illərin II yarısında kitablarla bağlı müəyyən tədbirlər keçirildi, amma onlar indiki kimi ənənəvi və beynəlxalq deyildi. Ona görə də obyektiv səbəblər üzündən bu artıq 6-cı yarmarkadır.

 

Fuad Babayev: Həm də nəzərə almaq lazımdır ki, bu yarmarka 2 ildən bir keçirilir.

 

Rasim Müzəffərli: Amma digər tərəfdən, kitab mədəniyyəti ilə əlaqədar gecikirik. Kitab mədəniyyəti deyəndə – kitabın nəşr və çapını, oxucu auditoriyasını, həm də kitabın özünün məzmun hissəsini nəzərdə tuturam. Bu sahədə görüləcək işlərimiz çoxdur.

 

Natiq Məmmədli: Kitabın populyarlaşması baxımından bu sərgilərin əhəmiyyəti böyükdür. Söhbət burada kitab yazan və oxuyan, imza günlərində iştirak edən eyni adamların gəlib getməsindən getmir. Kitabın daha çox auditoriyanı əhatə etməsi üçün bu cür sərgilərin keçirilməsi vacibdir. Bunu alqışlamaq lazımdır, çünki söhbət kitaba marağın yaranmasından gedir.

 

Fuad Babayev: Yəni kitaba marağı hələ indi yaradırıq.

 

Natiq Məmmədli: Söhbət yeni ənənənin yaranmasından gedir. Sovet dövründə hansısa yazıçının əsəri 50 000 – 100 000 tirajla nəşr olunurdusa, indi həmin yazıçının əsəri 500 tirajla nəşr olunur, onun da yarıdan çoxu dost-tanışa pulsuz paylanır. Bu isə o deməkdir ki, sovet dövründəki ənənəni itirmişik. Bu ənənəni yenidən yaratmalıyıq, bu isə müasir dünyanın trendlərinə uyğun şəkildə olmalıdır.

Insanların kitaba marağı nə dərəcədədir? Insanların həyatında kitaba – mənəvi qidaya tələbat nə yerdədir? Bu mənəvi qida necə təmin olunur? Bütün bunlar bir zəncirin müxtəlif həlqələridir. Biliklər, düşüncələr hamısı zəncir formasında və həlqələri də möhkəm olmalıdır. Həlqələrdən biri olmasa, onun effekti də olmaz. Bu baxımdan, kitaba, ədəbiyyata marağın yaradılması, kitabın populyarlaşdırılması üçün, istər inzibati yollardan, istərsə də könüllülük prinsipindən istifadə etmək lazımdır.

Bu cür sərgilər təzə deyil. Məsələn, əvvəllər Bakı Şəhər Mədəniyyət İdarəsi Filarmoniya bağında hər il açıq şəkildə kitab yarmarkaları keçirirdi, müxtəlif nəşriyyatlar gəlib öz kitablarını satırdı. Yaxud “Qanun” nəşriyyatının Hüseyn Cavid bağının yanında demək olar ki, hər gün açıq kitab masaları olurdu ki, orada da öz istehsalları olan kitabları satırdılar.

Aydındır ki, bu sərgi-yarmarkanın məqsədi kitab təbliğatını artırmaqdır. Lakin bunun arxası da gəlməlidir. Məsələn, yarmarkada təmsil olunmuş nəşriyyatların neçəsinin Bakı şəhərində kitab mağazası var? Gözəl tərtibat, yüksək poliqrafik göstəricilər ilə kitablar nəşr olunur, amma həmin kitab neçəyə başa gəlir? Və bu kitab insanlara nə dərəcədə gedib çata bilir? Insanlar üçün pul verib bu kitabı almaq nə dərəcədə münasibdir?

 

Fuad Babayev: Siz, xaricdə keçirilən kitab yarmarkalarında iştirak etmisiniz. Etiraf etməliyəm ki, sizdən fərqli olaraq, heç bir xarici ölkədə kitab sərgisində olmamışam. Oxuculara bu yarmarkalar haqqında nələri demək istərdiniz?

 

Rasim Müzəffərli: Ümumiyyətlə, Azərbaycanda müxtəlif sahələr üzrə diversifikasiya istədiyimiz səviyyəyə gəlib çatmayıb. Sərgilərin təşkili, kitab satışı, internet üzərindən kitabın təbliği və satışı və s. bu kimi sahələrdə hərənin öz işi olmalıdır. Dünyada belə qəbul olunub: biri nəşr edir, ikincisi çap edir, üçüncüsü bu kitabı mağazada, dördüncüsü isə internet vasitəsilə saytlarda satır, beşincisi isə onun sərgisini təşkil edir. Onların arasında koordinasiya məsələsini isə hökumət həll etməlidir. Düzdür, çox sağ olsunlar, bu sərgini təşkil etdilər, amma əslində Mədəniyyət Nazirliyi bu işləri görməli deyil. Biz müəyyən şirkətlərə şərait yaratmalıyıq ki, hərənin öz sahəsində öz işi ilə sərbəst məşğul olmağa imkanı olsun. Bütün bu məsələlərin bazisi iqtisadi müstəqillikdir. Bu olmadan istədiyimiz effekti ala bilməyəcəyik. Bir məsələni qeyd edim. Azərbaycana hazır kitab idxal olunan zaman vergi tutulmur. Amma ölkəmizə gətirilən kitab xammalından – kağızdan vergi tutulur. Halbuki əksinə olmalıdır. Çünki belə olan halda nəşriyyatlarımız kitabı Türkiyə, İran, Rusiya və s. ölkələrdə çap edib bura gətirməkdə maraqlı olurlar. Doğrudur, göstəriş var ki, dövlət sifarişi ilə olan kitablar (dərsliklər və s.) mütləq ölkəmizdə çap olunmalıdır. Tenderlərin şərtlərində bu qayda var. Ona görə də çap məhsulları xammalından vergi tutma ləğv olunmalıdır ki, kitabı kənarda yox, öz ölkəmizdə çap edək. Vergi tənzimləməsi kitab satışına və kitabla bağlı digər sahələrə də aiddir.

Mən Frankfurt kitab yarmarkasında 2011-ci ildən, demək olar ki, hər il iştirak edirəm. Bunların bir çoxunda hətta Azərbaycan şirkəti olaraq ilk dəfə ayrıca pavilyon ilə iştirak etmişik. Mədəniyyət Nazirliyinin də orada ayrıca pavilyonu olur.

 

Fuad Babayev: Orada iştirak etmək üçün əsas şərt nədən ibarətdir?

 

Rasim Müzəffərli: Əsas şərt maliyyədir. Pavilyonu almaq lazımdır. Bu sərgidə 4 kv.m yerin qiyməti, haradasa 8 000 -10 000 avro arasındadır. Bunları təşkil etmək o qədər də çətin deyil, amma nəşriyyat bu işlə məşğul olmamalıdır. Bu sahədə ixtisaslaşmış peşəkar şirkətlər olmalıdır və onlar bu cür tədbirlərdə iştirak etmək məsələsini Azərbaycan nəşriyyatlarına təqdim etməlidirlər.

Frankfurt sərgisi böyük bir ərazidə – bir neçə hektarda yerləşib. Onun bir salonundan digərinə avtobusla getməli olursan.

 

Natiq Məmmədli: Sərginin saytında virtual olaraq da oranı gəzmək olur.

 

Rasim Müzəffərli: İstər virtual, istərsə də canlı olaraq gəzəndə bir sıra halları görmürük. Frankfurt sərgisində eyni vaxtda pavilyonlarda, oxu zallarında, bu məqsədlə ayrılmış müxtəlif yerlərdə 100-ə qədər prezentasiya baş verir. Istəsəniz, orada proyektor ilə video çarx nümayiş etdirə, sərgidən tərcüməçi, yaxud çəkiliş qrupu dəvət edə bilərsiniz və s. Yəni bütün xidmətlər var. Nəşriyyat bütün bunları etmək iqtidarında deyil. Amma sərgilər sahəsində ixtisaslaşmış şirkətlər bunları daha yaxşı bilir və bazara çıxarıb nəşriyyatlara təklif edə bilərlər. Hətta korporativ şəkildə də iştirak etmək mümkündür. Məsələn, bir neçə nəşriyyat Mədəniyyət Nazirliyinin Azərbaycana aid ümumi pavilyonunda öz rəfi, guşəsi ilə iştirak edir. Biz də bu cür iştirak etmişik. Amma bunu kiçik həcmli iştirak hesab etmək olar. Çünki bu halda həmin nəşriyyat nə bir xəritəyə, kataloqa, nə də sərginin sxeminə düşür.

Orada iştirak edən Azərbaycan pavilyonundan tutmuş digər ölkələrin pavilyonları, nəşriyyatları, orada təqdim olunan yeni, innovativ çap məhsulları və s. barədə məlumat verməklə Frankfurt sərgisi haqqında sənədli film çəkib nümayiş etdirmək çox yaxşı olardı.

 

Fuad Babayev: Bəlkə də var, ola bilməz ki, olmasın.

 

Rasim Müzəffərli: Yəqin ki, digər dillərdə var. Belə olan halda həmin filmin lisenziyasını almaq və tərcümə edib nümayiş etdirmək olar. Amma o filmdə yəqin ki, Azərbaycan pavilyonu haqqında məlumat yoxdur. Mən fəxrlə və eyni zamanda məyusluqla qeyd etmək istəyirəm ki, bizim “Şərq-Qərb” Nəşriyyat Evi sərgidə Azərbaycan pavilyonundan kənarda kitab təqdimatı etmiş yeganə nəşriyyatdır. Belə ki, 2012-ci ildə “ədəbiyyat zalı” deyilən yeri icarəyə götürüb orada alman dilinə tərcümə edilmiş “Nəsimi” kitabının prezentasiyasını etmişik. Təsəvvür edin, səhnədə iki alman var: biri kitabın tərcüməçisi, o biri isə Nəsiminin əsərlərini şeir dilinə çevirən. Bu iki nəfər səhnədə almanların başa düşəcəyi tərzdə Nəsimini anladırlar, həm də onlardan biri almanca, digəri isə azərbaycanca Nəsimi şeirlərini deyir, izah edir və s. Almanlar Nəsimi şeirlərini ayaq üstə alqışlayırdılar.

Yaxşı olardı ki, Frankfurt, London, İstanbul və digər şəhərlərdə keçirilən böyük kitab sərgilərində Azərbaycan kitab mədəniyyətini nümayiş etdirə, ölkəmizin mədəniyyət, ədəbiyyat, elm nümunələrinin prezentasiyasını keçirə biləydik.

 

Fuad Babayev: Vikipediyada yazılıb ki, Frankfurt kitab yarmarkası ilk dəfə 1473-cü ildə keçirilib, 1574-cü ildən isə bu sərgi-yarmarka mütəmadi hal alıb.

İstərdim ki, Natiq müəllim də İstanbul kitab yarmarkası haqqında danışsın.

 

 

Natiq Məmmədli: 2012-ci ildə İstanbula getmişdim. Məni yarmarkaya apardılar. O zamana qədər bu sərgi haqqında təsəvvürüm yox idi. Yarmarkaya girəndə elə bil gözlərim qaraldı. Ora ilk dəfə gedəndə, kitab yarmarkasının artıq 5-ci iş günü idi. Xəbər verdilər ki, artıq 6 000 000 nüsxə kitab satılıb. Baxdım ki, çoxlu sayda elektron tablolar var, yazıçılar növbə ilədir, oxucuların sayı-hesabı yoxdur. Hələ məşhur yazar gələndə, fanatların əlindən pavilyona girmək belə mümkün olmur. Orada elə imzalar var idi ki… Həmin vaxt bizdən də bir nəfərin təqdimatı idi. Biz, 4-5 nəfər jurnalist orada çoxlu kitab aldıq, şəkil çəkdirdik.

Bir məsələni də qeyd etmək istəyirəm – təqdimat zamanı dövlətin adını çəkmək düzgün deyil. Respublika, dövlət məsələsini arxa plana keçirmək lazımdır. Ədəbiyyatı fərdi insanlar yaradır, heç bir dövlət roman, ya hekayə yazmır.

İndiyə qədər iki hekayələr və bir roman kitabım çap olunub. Cibimin pulu ilə bu kitabları çap etdirmişəm. Hazırda da roman üzərində işləyirəm. Onu yaza-yaza fikirləşməməliyəm ki, kitabı necə çap edim və sonra necə satım. Nəşriyyatlardan birində mənə deyirlər ki, bir ayda 30 kitab buraxmışıq. Bu kitablar nədən bəhs edir? Baxırsan ki, bu dəqiqə hamının kitabı var. Kitabımın olması üstünlük deyil. Bunu yoxlamaq üçün hansı meyar var? Deyim ki, baxın, imza günü keçirdirəm, tədbirimə nə qədər adam gəlir, məni qəbul edirlər… Heç o da yoxdur. Sosial şəbəkədə “like”lar da mənasız şeylərdir. Hətta bir dəfə sınamışam – 600 nəfər “like” edib ki, kitab təqdimatına gələcəyəm, amma o qədər adamdan cəmi 7 nəfər gəlib ki, onun da 5 nəfəri öz yaxın tanışlarım olub.

Şəxsi qənaətim ondan ibarətdir ki, Azərbaycan cəmiyyətində nəinki ədəbiyyat, incəsənətin də bütün sahələri dövlətlə yoldaş olmalıdır. Dövlətin əli olmadan Azərbaycan coğrafiyasında heç bir nailiyyət əldə etmək mümkün deyil. Hətta Azərbaycanda Fyodor Dostoyevski kimi əzəmətli yazıçılarımız olsa belə, heç nə edə bilməzlər – kitablarını oxumazlar. Məsələn, məşhur ədəbi tənqidçi Vissarion Belinski Dostoyevskinin ilk əsərini oxuyub, gecə ikən gəlib qapısını döyüb onu oyadır ki, bəs sən dahisən. Bizdə isə insanlar oxusalar da deyəcəklər: “nə olsun e”…

Rasim müəllim bayaq doğru dedi – əcnəbinin yazdığı kitaba gömrükdə rüsum tətbiq edilmir, amma azərbaycanlı kitab yazmaq üçün kağız gətirəndə, “astarı üzündən baha başa gəlir”. Mən hələ qonorardan danışmıram. Halbuki bu, abstrakt bir şeydir. Kitabımı pulsuz çap edirəm, kitab təqdimatında da xahiş edirəm ki, gələndə özünlə beş nəfər gətirərsən ki, pulsuz kitab paylayım?

Etitaf edək ki, əsl beynəlxalq kitab yarmarkaları Frankfurt, İstanbul, London və s. şəhərlərdə keçirilir və orada dövlətlər deyil, fərdlər, şəxsiyyətlər təmsil olunur. Amma keçən il Frankfurt yarmarkasında Gürcüstan bir dövlət kimi qonaq statusu ilə iştirak edib.

 

Rasim Müzəffərli: Qonaq statusu o deməkdir ki, həmin ölkəni sərgidə ön plana çıxardırlar: bu ölkəyə daha yaxşı və böyük yer, imtiyazlar verilir, “ölkə günü” keçirilir və s.

 

Natiq Məmmədli: Qeyd edək ki, Gürcüstan sərgidə qonaq kimi iştirak edəndə, gürcü ədəbiyyatının təbliği sahəsində xeyli işlər gördü.

 

Rasim Müzəffərli: Gürcüstanla bağlı məsələyə həm də başqa aspektdən baxmaq lazımdır.

 

Natiq Məmmədli: Yəni müsəlman olduğumuza görə, bizə “ikili standart”la yanaşma var?

 

Rasim Müzəffərli: Bu da var. Amma diqqət edin ki, təkcə Tiflisdə 100-ə qədər kitab mağazası var. Gürcüstanın hətta ən kiçik şəhərlərində belə, mağazalar mövcuddur. Məsələn, Almaniyanın məşhur Höte fondunun Qafqaz üzrə nümayəndəliyi də Gürcüstanda yerləşir.

 

Natiq Məmmədli: Çox gözəl mövzuya toxundunuz. Ədəbiyyatlar üzrə qrantların verilməsi məsələsindən danışaq. Azərbaycanda Beynəlxalq təşkilatlardan qrantlar kim alır?

 

Rasim Müzəffərli: Vaxtilə biz, Almanca-Azərbaycanca lüğətin yeni variantını, Alman yazıçılarının uşaqlar üçün yazdıqları hekayələrin, nağılların Azərbaycan dilində toplusunu və Nəsimi ilə əlaqədar kitab hazırlayıb, bunların çapı ilə bağlı Höte fonduna müraciət etmişdik. Təəssüf ki, oradan müsbət cavab almadıq. Halbuki bütün dedikləri sənədləri göndərmişdik.

Gürcüstan bu yolu təzə keçmir. Onlar artıq bu yola çoxdan qədəm qoyublar. Və Almaniya ilə Gürcüstan arasında kitab biznesi sahəsində çox güclü əməkdaşlıq var. Təəssüf ki, bizim nəşriyyatlar bunu edə bilmir.

Bizim bir sıra görüləsi işlər var: istər iqtisadi bazis, istər sərgilərin, istərsə də milli kitab müsabiqələrinin keçirilməsi; əvvəllər keçirilirdi, son vaxtlar nədənsə yoxdur…

 

Natiq Məmmədli: On ildən çoxdur ki, keçirilmir.

 

Rasim Müzəffərli: Ümumiyyətlə kitab sahəsində müəyyən müsabiqələrin – ən yaxşı müəllif, ən yaxşı naşir, ən yaxşı çapçı, ən yaxşı elektron kitab və s. keçirilməsi yaxşı olardı.

Dövlətin əli ilə bağlı Natiq müəllimin dediyi fikrə münasibət bildirmək istəyirəm. Dövlətin əli indiki vəziyyətdə bu sahənin üzərində olmalıdır.

 

Natiq Məmmədli: Biz Şərq ölkəsiyik. Bizdə Firdovsidən indiyə qədər dövlət sifarişi olubdur. Azad bazarın formalaşmasına çox skeptik yanaşıram.

 

Rasim Müzəffərli: Sizə konkret misal çəkim. Məsələn, dövlət sifarişinin əsas hissəsini dərsliklər təşkil edir. Və bu dərslik çapı olmasa idi, mətbəələrimizin çoxu işsiz qalardı.

 

Natiq Məmmədli: Bütün mətbəələr o prosesdə iştirak edir?

 

Rasim Müzəffərli: Böyük mətbəələrin əksəriyyəti o çap prosesində iştirak edir. Demək olar ki, hər il dərsliklər çap edilir və bu çap edilən dərsliyin sayı da 130 min -150 min nüsxə olur və hər il də bunun yenilənməsi var. Amma əslində gərək riyaziyyat kitabı yazmayaq, dünyada ən yaxşı riyaziyyat kursunu götürüb öz dilimizə tərcümə və çap edək, vəssalam. Dünyanın Finlandiya, Sinqapur, ABŞ kimi qabaqcıl ölkələri də bu cür edirlər. Yəni bu cür ölkələrin riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya və s. kitablarını götürüb Azərbaycan dilinə tərcümə etməliyik. Bizimkilər yalnız Azərbaycan dili və ədəbiyyatını, coğrafiyasını və tarixini yazmalıdırlar. Azərbaycanın riyaziyyatçı alimi nə qədər savadlı olsa da, kurikulumu gözəl bilsə də, Finlandiyanın, Sinqapurun, ABŞ-ın riyaziyyatçılarının yazdığı o kursu əvəz edə biləcək riyaziyyat kursu hazırlayan deyil. Yaxud bizimkilər Oksfordun ingilis dilindən daha yaxşı ingilis dili kitabı yaza bilməzlər. Xarici dil kurslarının lisenziyasını alıb şəraitimizə adaptasiya və tərcümə edib çap etmək lazımdır.

Almaniyada istənilən nəşriyyat dərslik yaza bilər. Bu məsələyə dövlət qarışmır, sifarişçi özəl məktəblərdir. Tutaq ki, məktəb sifariş edir ki, ədəbiyyat dərsliyini siz yazın. Çünki görür ki, bu adamın yazdığı dərslik bunların məktəbinə uyğun gəlir. Yaxud digər adama sifariş edir ki, biologiyanı yazın. Və kim daha çox kitab satıb, kimin kitabı çox satılıbsa, reytinq də buna uyğun müəyyən olunur. Amma bizdə bunu tətbiq etmək mümkün deyil.

Bəs nə etmək lazımdır? Biz bu məsələni araşdırmışıq. Məsələn, Almaniyada “Klett” nəşriyyatı “alman dili” dərsliyini xarici dil dərsliyi kimi nəşr edir. Tutaq ki, 1-ci sinifdən 11-ci sinfə qədər bu “Klett” nəşriyyatının kitabından istifadə edirik. Bütün iş dəftərləri, elektron əlavələri, müəllimlər üçün metodiki vəsaitləri və s. ilə bu onbirillik kursun lisenziyasını almaq lazımdır. Bu lisenziyanı isə Təhsil Nazirliyi ala bilər. Sonra həmin kitabın, kursun bizim təhsilimizə adaptasiya olunması haqqında müsabiqə elan olunur. Bir neçə pilot məktəb seçilir və o məktəblərin birinci sinfində bu kitab tətbiq olunur. Müsbət nəticəni görəndən sonra, əminəm ki, belə də olacaq, çünki almandan daha yaxşı alman dili öyrədə bilmərik, bu kitabı daha çox məktəbə tətbiq etməklə əhatəni genişləndirmək olar. Mən alman dilindən misal çəkdim, əslində bunu ingilis, ya rus dilindən başlamaq daha yaxşı olardı.

 

Fuad Babayev: Mən tez-tez Babək prospektindən keçib gedirəm. Bütün prospekt adamda belə təsəvvür yarada bilər ki, ölkəmizdə insanlar sürəkli olaraq ya mebel, ya da avtomobil alırlar. Şəhərdə şadlıq evlərinin əlindən tərpənmək olmur, hara baxırsan aptekdir, gözəllik salonudur, yaxud klinikadır. Başa düşürsən ki, ağrıyanda aptekə, xəstələnəndə klinikaya üz tutmalısan, hamı maşın sürmək istəyir, evimizdə mebel olmalıdır.

 

Amma kitab mağazaları yoxdur. Bu obyektiv səbəblərdən irəli gəlmirmi? Oxumaq istəmirik bəlkə?

 

Rasim Müzəffərli: Yadınızdadırsa, Fəvvarələr meydanında kitab pasajı vardı. Amma hal-hazırda orada kitab mağazası yoxdur. Keçənə güzəşt deyərlər. Vaxtilə “Azərkitab”ı da özəlləşdirəndə düzgün etmədik. Gərək özəlləşdirmə şərtlərindən biri o olaydı ki, bu idarənin profilini dəyişmək olmaz. Heç olmasa, müəyyən hissəsini kitab mağazası olaraq saxlamaq lazım idi. Digər tərəfdən, kitab pasajını dövlət satmamalı idi. Yaxud onun qarşısında rəssamlar, bukinistlər yığışardılar, o da artıq yoxdur.

 

Fuad Babayev: Yəni kitaba olan tələbat dişlərimizi düzəltdirməyə tələbat qədər önəmli deyil. Ona görə də kitab oxumağı müxtəlif vasitələrlə təşviq etməliyik.

 

Rasim Müzəffərli: Məhz bunun üçün dövlətin əli məsələsinə ehtiyac var. Amma dövlət də elə tədbirlər görməlidir ki, sonra yavaş-yavaş əlini bu sahədən götürə bilsin. Çünki inkişaf etmiş ölkələrdə kitabın nəşrinə, çapına, senzurasına, nə də kitabla əlaqədar başqa sahələrə dövlət müdaxilə etmir. Buna gəlib çıxmaq üçün isə bayaq dediyimiz iqtisadi bazis məsələləri kompleks şəkildə həll edilməlidir. Bundan ötrü də bu məsələ hansısa işlək bir quruma həvalə olunmalıdır.

 

Fuad Babayev: İstərdim ki, oxucularımıza öz planlarınız haqqında danışasınız.

 

Natiq Məmmədli: Mənim artıq hekayələr və pyeslərdən ibarət kitabım var…

 

Fuad Babayev: Bu, yəqin ki, Sizin 4-cü kitab olacaq. 2 hekayələr və 1 romandan ibarət artıq 3 kitabınız var.

 

Natiq Məmmədli: Bəli, amma təəssüf ki, 4-cü kitabımı çap etməkdə vəsait problemi var. Yəni yenə də həmin “həlqə”yə gəlib düşürsən. Gedib nəşriyyata deyirsən ki, bu materialı çap et, deyirlər qiymət budur. Kitab çap olunduqdan sonra da deyirlər ki, nə edək… Mən 500 ədəd kitabı nə edim? Çap etdin, götür sat da.

 

Rasim Müzəffərli: Mən “1001 kitab” və “Quran nəşrləri” nəşriyyatlarını təmsil edirəm. Qeyd edim ki, “1001 kitab” ixtisaslaşmış nəşriyyat deyil, ona görə də bütün sahələr üzrə kitab nəşrlərinə acığıq. “Oxford University Press” nəşriyyatının uşaqlar üçün izahlı lüğətinin dilimizə tərcümə olunmasından başlamış, Macarıstanın Azərbaycandakı səfirliyinin sifarişi ilə bir sıra macar klassik şair və yazıçılarının əsərlərinin Azərbaycan dilində nəşr və çap olunmasına qədər son vaxtlar gördüyümüz işləri sadalasaq, görərik ki, “1001 kitab” nəşriyyatı geniş bir spektrdə fəaliyyət göstərir.

“Quran nəşrləri” nəşriyyatı haqqında bir qədər geniş məlumat vermək istəyirəm. Bu nəşriyyat 2016-cı ildən mövcuddur, amma faktiki olaraq 2012-ci ildən – artıq 7 ildir ki, ilk nəşrlərimiz üzərində işləyirik. Doğrudur, “Quran nəşrləri”nin ortada hələ bir məhsulu yoxdur, ancaq sevindirici haldır ki, nəşriyyatımızın ilk nümunələri – 2 kitab artıq hazırdır. Kitablardan biri bu il 12 iyulda, ikincisi isə 18 sentyabrda çapa imzalanmağa verilib. Hər iki kitabdan az sayda siqnal nüsxələri (7 və 20 nüsxə) çap olunub.    

Birinci kitab “Qurani Kərimin mənaca tərcüməsi” adlanır. Yəni burada yalnız Azərbaycan dilinə mənaca tərcümə mətni var. Sadəcə olaraq, çalışmışıq ki, tərcümə orijinala mümkün qədər yaxın olsun.

“Qurani Kərim – Azərbaycan dilinə tərcüməsi ilə”, Quran nəşrləri tarixində Azərbaycan, ərəb, istərsə də dünyanın digər ölkələrindəki nəşrlərdən fərqlidir və Quranın nəşrinə tamamilə yeni konseptual yanaşmadır. Təbii ki, söhbət mənaca tərcümədən getmir. Orada da müəyyən işlər görmüşük, amma o, konseptual iş deyil. Bəs konseptual olaraq gördüyümüz iş nədən ibarətdir?

Kitab iki hissədən ibarətdir. Gördüyünüz bu rəngli hissə “Qurani-Kərim”in özü və mənaca tərcüməsidir. Digər kiçik hissə isə insanların bura əlavəsidir, ona görə də ağ-qara şəklindədir.

 

 

Bu kitabın əsas iki yeniliyini də qeyd etmək istəyirəm. Birincisi, ilk dəfə olaraq bu kitabda Azərbaycan dilində indeks var. İndeks nədir? Məsələn, “Qurani-Kərim”də uşaqlar haqqında nə yazıldığını bilmək istəyirik. Baxırıq ki, ailə mövzusu, onun da içərisində alt mövzular: ailə və qohumluq münasibətləri, nikah, zina, boşanma, uşaqlar və s. var. Tutaq ki, uşaqlara qulluqla bağlı Kitabda nə yazıldığını öyrənmək istəyirik. Tapırıq ki, “Bəqərə” surəsinin 233-ci ayəsində bu barədə məlumat var və həmin səhifəni açırıq. Yaxud burada təbiət mövzusu var ki, onun da alt mövzusu kimi bitkilər, tərəvəzlər, meyvələr sadalanır. Həmin yeri açıb baxırıq, üzüm, zeytun, buğda və s. haqqında “Qurani-Kərim”də bir söz var, ya yox. Deməli, Azərbaycan dilində ilk dəfə kitabda indeksi biz tətbiq etmişik.

Ikinci yenilik odur ki, qısa izahlı lüğət var. Yəni indiyə qədər “Qurani-Kərim”ə aid qısa izahlı lüğətdə 120-130, maksimum 150 söz olubsa, bizim kitabda bu rəqəm 600-dən çoxdur.

 

 

Hazırladı: Mehman İbrahimov, 1905.az