Noyabrın 22-də Yunanıstanın paytaxtı Afina şəhərində “Avro–Aralıq dənizi tərəfdaşlığının humanitar problemlərinin həlli” mövzusunda XIII Yüksək Səviyyəli Toplantı keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, yüksək səviyyəli toplantı Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin “Marianna V.Vardinoyannis” Fondu ilə əməkdaşlığı çərçivəsində VI Qlobal Bakı Forumuna hazırlıq məqsədilə təşkil edilib.

Toplantıda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli Həsənov, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimov, Avropa İttifaqı və Aralıq dənizi hövzəsi ölkələrinin nüfuzlu dövlət və siyasi xadimləri, Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin İdarə Heyətinin üzvləri – Latviyanın sabiq prezidentləri Vayra Vike-Freyberqa, Valdis Zatlers, Serbiyanın sabiq Prezidenti Boris Tadiç, Xorvatiyanın sabiq Prezidenti İvo Yosipoviç, Bolqarıstanın sabiq Prezidenti Petar Stoyanov, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri Marianna Vardinoyannis, ictimai-siyasi xadimlər, Avropadakı Azərbaycan diaspor təşkilatlarının rəhbərləri, elm xadimləri və KİV əməkdaşlarından ibarət 200 nəfərə yaxın nümayəndə iştirak edib.

Beynəlxalq tədbirdə Aralıq dənizi hövzəsindəki humanitar böhranların qarşısının alınması üçün ideya və təşəbbüsləri bölüşmək, miqrasiya, inteqrasiya, milli kimlik və multikulturalizm, xüsusilə də separatizm və öz müqəddəratını təyin etmək məsələləri müzakirə olunub.

UNESCO-nun xoşməramlı səfiri, “Marianna V.Vardinoyannis” Fondunun rəhbəri Marianna VARDİNOYANNİS toplantını açaraq bildirdi ki, Yunanıstan ikinci dəfədir bu yüksək səviyyəli tədbirə ev sahibliyi edir. Birinci tədbirdə olduğu kimi, bu toplantıda da ali səviyyəli qonaqlar, siyasətçilər, ictimai-siyasi xadimlər iştirak edirlər.

“Marianna V.Vardinoyannis” Fondu haqqında məlumat verən natiq bildirdi ki, Fond Avro-Aralıq dənizi tərəfdaşlığına daxil olan ölkələrdə baş verən qeyri-qanuni miqrant axınları, iqlim dəyişikliyi və digər problemlərin həllinə töhfələr verib.

Marianna Vardinoyannis Fondun müasir dünyada ağır şəraitdə yaşayan miqrant qadınlara, uşaqlara, qaçqınların inteqrasiyasına, onların təhsil, səhiyyə problemlərinin həllinə, insan hüquqlarına, inklüzivliyə, sivilizasiyalar arasında sülhün təmin olunmasına göstərdiyi köməyi diqqətə çatdırdı.

Latviyanın sabiq Prezidenti, Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin həmsədri Vayra Vike-FREYBERQA çıxış edərək baş ofisi Bakıda yerləşən Mərkəzin adından qonaqları salamladı. O bildirdi ki, bu toplantı da Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin keçirdiyi önəmli tədbirlər sırasındadır. O, Avro-Aralıq dənizi tərəfdaşlığı ölkələrinin tarix boyu ciddi çağırışlara məruz qaldığını dedi.

Sabiq Prezident, həmçinin dedi ki, İkinci Dünya müharibəsindən sonra yaradılan BMT-nin insan hüquqlarının qorunmasında böyük rolu olsa da, təəssüf ki, bu, sülhün tam bərqərar olması üçün kifayət deyil. Bu gün dünyanın müxtəlif bölgələrində və xüsusilə Suriyadakı insanlar münaqişələrdən əziyyət çəkirlər. “Yarım əsrdir ki, dövlətlər öz hökumətlərinə güvənmirlər. Qaçqın böhranı sosializm dövründə də olmuşdu və bu gün də Yunanıstanla bərabər bir çox ölkələrdə baş verir. Sadə insanlar əziyyət çəkirlər, evlərini itirirlər, aclığa, xəstəliyə məruz qalırlar”, – deyə Vayra Vike-Freyberqa bildirdi.

Yunanıstanın birinci xanımı Sissi PAVLOPOULOU çıxış edərək “Marianna V.Vardinoyannis” Fondunun töhfələrindən danışdı. O, Fonda Avro-Aralıq dənizi ölkələrinin mövcud problemlərinin həllinə göstərdiyi dəstəyə görə təşəkkür etdi.

Yunanıstanın xarici işlər nazirinin səlahiyyətlərini icra edən Georq KATROUQALOS bu cür yüksək səviyyəli toplantının keçirilməsinin böyük təşəbbüs olduğunu vurğulayaraq dedi: “Şiddətli münaqişələri, Liviya, Suriya problemlərini dialoq və əməkdaşlıq yolu ilə həll etməliyik. Biz Afrika və Asiya ölkələrinin iqtisadiyyatına kömək etməliyik, bunun üçün əməkdaşlığı gücləndirməliyik”. O, Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin dahi şairin adını daşıdığını diqqətə çatdırdı və böyük mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin insanpərvərlik və sülh ideyalarının bu gün Fondun fəaliyyətində əksini tapdığını qeyd etdi.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli HƏSƏNOV toplantıda çıxış etdi.

Beynəlxalq tədbirin iştirakçılarını salamlayan Əli Həsənov Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin və “Marianna V.Vardinoyannis” Fondunun tərəfdaşlığının ölkələrimiz arasındakı əlaqələrin və bütün regionun güclənməsində mühüm rol oynadığını vurğulayaraq dedi ki, Yüksək Səviyyəli Afina Toplantısı müasir dünyanı narahat edən çox aktual mövzuya həsr olunub və Azərbaycan hökuməti adından bir sıra fikirlərimizi diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm.

Avropa İttifaqı, Şimali Afrika, Orta Şərq və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrini birləşdirən Aralıq dənizi hövzəsində beynəlxalq terrorizmin və etnik separatizm kimi təhlükəli meyillərin doğurduğu böhranın həlli yollarının axtarılması ilə bağlı müzakirələrin aparılması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Qaçqın və miqrant problemlərinin, insan alveri və qaçaqmalçılığın, siyasi və iqtisadi sabitliyə, nəqliyyat-enerji təhlükəsizliyinə qarşı yönəlmiş təhdidlərin aradan qaldırılmasındakı çətinliklər hamımızı narahat edir. Müşahidələr göstərir ki, bu təhdidlərin içərisində etnik separatizm və onun mənfi təzahürləri xüsusi yer tutur.

Prezidentin köməkçisi vurğuladı ki, müasir dövrdə dünyada etnik separatizm meyillərinin güclənməsi regional və beynəlxalq təhlükəsizliyin təmin olunmasına, bəşəriyyətin sülh və əmin-amanlıq şəraitində yaşamasına mənfi təsir göstərən mühüm amillərdən biridir. Hazırda dünyada 220 milyon nəfərdən çox əhalini və 12,7 milyon kvadratkilometr ərazini əhatə edən 50-dən çox əsas etnik separatizm ocağı mövcuddur. Etnik separatizmin nəticəsində yaranan münaqişələrin 20-dən çoxu hərbi toqquşmalarla müşayiət olunur.

Etnik münaqişələrin yayılma coğrafiyasının demək olar ki, dünyanın əksər bölgələrini əhatə etdiyini bildirən Əli Həsənov soyuq müharibənin başa çatmasından sonra keçmiş SSRİ məkanında etnik separatizm meyillərinin yeni dalğasının meydana gəldiyini diqqətə çatdırdı. O qeyd etdi ki, Azərbaycanda Dağlıq Qarabağ, Gürcüstanda Abxaziya və Osetiya, Moldovada Dnestryanı münaqişələr regionun sabitliyini hər an poza biləcək potensial təhlükə mənbəyinə çevrildi. Bu münaqişələr beynəlxalq hüququn prinsiplərinin kobud şəkildə pozulmasına, dövlətlərin ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə qarşı ciddi təhdidlərin yaranmasına gətirib çıxarır.

Bu gün BMT, ATƏT və Avropa Şurası kimi nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların etnik separatizmə qarşı qətiyyətli mübarizə aparmasının vacib məsələlərdən biri olduğunu söyləyən Əli Həsənov bildirdi ki, hazırda beynəlxalq münasibətlər sistemində hökm sürən “ikili standartlar” siyasəti etnik separatçılığa qarşı qətiyyətli və prinsipial şəkildə mübarizə aparılmasına maneçilik törədir. Bəzi hallarda aparıcı beynəlxalq təşkilatlar etnik separatçılığın aradan qaldırılmasını nəzərdə tutan, təsirli mübarizə metodlarını və cinayətkarların cəzalandırılması mexanizmini özündə ehtiva edən hüquqi normalara bütün dünya dövlətlərinin əməl edib-etmədiyi məsələsinə biganə yanaşırlar. Bu isə BMT, ATƏT və Avropa Şurası kimi təşkilatların obyektivliyinin və prinsipiallığının üzərinə kölgə salır.

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi dedi: “Mənim ölkəm 1993-cü ildən etibarən Avropa İttifaqı (Aİ) ilə münasibətlərdə maraqlı olduğunu bəyan edib və bu qurumla müxtəlif sahələrdə əlaqələr qurmağa başlayıb. “Qonşuluq siyasəti” və “Şərq tərəfdaşlığı” proqramları çərçivəsində, o cümlədən vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu prosesində Azərbaycanın gördüyü işlər Aİ tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Cənubi Qafqaz və Xəzər-Qara dəniz hövzəsinin regional təhlükəsizliyi ilə bağlı Azərbaycanla Aİ-nin geosiyasi maraqları üst-üstə düşür və bu qurumu təmsil edən böyük transmilli korporasiyalar bölgədə həyata keçirilən transmilli layihələrdə yaxından iştirak edirlər.

Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft və qaz kəmərləri, o cümlədən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu kimi transmilli enerji-nəqliyyat layihələrinin həyata keçirilməsi Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı arasındakı strateji tərəfdaşlığın sayəsində mümkün olub. Azərbaycanın Xəzər hövzəsinin enerji resurslarının birgə istismarı və alternativ transmilli layihələr vasitəsilə Avropa bazarlarına ixracı sahəsində apardığı siyasət, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri çərçivəsində çoxsaylı tranzit sistemlərin müasir tələblərə uyğun yenidən qurulması Aİ tərəfindən dəstəklənır.

2007-ci ildə Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında imzalanmış tərəfdaşlıq müqaviləsi Cənub Qaz Dəhlizinin icrası istiqamətində mühüm addımlardan biri olub. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən Trans-Anadolu qaz kəməri (TANAP) və Trans-Adriatik qaz boru kəməri (TAP) kimi layihələr Aİ-nin lazımi dəstəyini qazanıb və Avropa Komissiyasının ortaq maraqlara xidmət edən prioritet enerji təhlükəsizliyi layihələri sırasına daxil edilib. Xəzər hövzəsinin və Orta Şərqin zəngin enerji ehtiyatlarını Avropa bazarlarına çatdırmağı nəzərdə tutan “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi ilə bağlı Azərbaycanın gördüyü işlər Aİ tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.

Azərbaycan yalnız Avropa İttifaqının enerji təminatı və təhlükəsizliyi baxımından, habelə “Qonşuluq siyasəti”nin əsas tərəfdaşlarından biri kimi deyil, həmçinin dünyanın müxtəlif bölgələrində – Əfqanıstanda, İraqda, Balkanlarda və s. həyata keçirdiyi sülhyaratma proseslərində birbaşa iştirakı, NATO-nun qeyri-hərbi ehtiyatlarla təchizatı, təhlükəsiz hava dəhlizinin təqdim olunması istiqamətində fəaliyyəti ilə Qərbin etibarlı tərəfdaşı hesab olunur.

Hazırda Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında yeni saziş üzrə danışıqlar prosesi davam edir. İnanıram ki, bu sənədin imzalanması tərəflər arasında siyasi dialoq, insan hüquqları, ticarət, investisiya, iqtisadi, qanunverici, mədəni və digər sahələrdə genişmiqyaslı əməkdaşlığın möhkəmlənməsi üçün əlverişli imkanlar yaradacaq”.

Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi kimi hələ də həllini tapmamış problemlərin Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə yüksək səviyyədə tərəfdaşlıq münasibətlərinin inkişaf etməsinə əngəl törətdiyini vurğulayan Əli Həsənov qeyd etdi ki, münaqişə ilə bağlı BMT-nin, o cümlədən Aİ-nin müvafiq qətnamələrinin tələblərinə baxmayaq, Ermənistan Azərbaycana qarşı işğalçılıq siyasətini davam etdirir. Biz bu qənaətdəyik ki, Aİ-nin işğalçı dövlətə qarşı sərt mövqedən çıxış etməsi bu qurumla Azərbaycan arasındakı strateji tərəfdaşlıq əlaqələrini möhkəmləndirən növbəti mühüm amillərdən biri ola bilər.

Çıxışının sonunda Əli Həsənov Yüksək Səviyyəli Toplantının işinə bir daha uğurlar arzuladı.

Sonra Akropol Muzeyinin direktoru, professor Dmitris PANTEMALİS çıxış edərək bildirdi ki, tədbirin keçirildiyi muzey hakimiyyət uğrunda gedən çox hadisələrə və güc oyunlarına şahidlik edib. Bu güc oyunları insanların xoşbəxtliyinə və bədbəxtliyinə səbəb olub. O dedi: “Bu tədbirin Akropol Muzeyində keçirilməsinin rəmzi mənası ondan ibarətdir ki, insanların sağ qalmaları və əmin-amanlıq içində yaşamaları üçün sivilizasiyalararası dialoq inkişaf etdirilməlidir”.

Daha sonra Bosniya və Herseqovinanın Rəyasət Heyətinin sabiq Sədri Mladen İVANİÇ çıxış etdi. O, real tərəfdaşlığın vacibliyini diqqətə çatdırdı və Aİ üçün ən böyük problemin təhlükəsizlik, iqtisadi böhran, miqrant böhranı olduğunu bildirdi. Sabiq Sədr iqtisadi tərəqqinin, ərəb böhranının həllinin, davamlı sabitliyin, insan hüquqlarının təmin olunması, demokratiyanın inkişafı üçün real tərəfdaşlığın vacibliyini diqqətə çatdırdı. Bildirdi ki, bunun üçün beynəlxalq ictimaiyyət müzakirələrə açıq olmalıdır.

Açılış çıxışlarından sonra Yüksək Səviyyəli Toplantı işini “Miqrasiya problemi xüsusi Avro-Aralıq dənizi problemi kimi” mövzusunda panel sessiyası ilə davam etdirdi.

Slovakiyanın sabiq Baş naziri İveta RADİÇOVANIN moderatorluğu ilə keçirilən paneldə “Miqrant axınları necə idarə oluna bilər? “Balanslaşdırılmış miqrasiyaya nail olmaq üçün hansı ölçülər götürülməlidir?” sualları ətrafında fikir mübadiləsi aparıldı.

Türkiyənin sabiq xarici işlər naziri Hikmət ÇƏTİN sessiyada çıxış edərək dedi ki, miqrasiyanın bugünkü vəziyyəti ciddi narahatlıq doğurur. Bu gün baş verən miqrant böhranı müharibələr, münaqişələr və iqlim dəyişikliyinin nəticəsidir. “Biz bu gün davamlı problemlərlə üzləşirik. Milyonlarla insanın əziyyət çəkməsi davam edir. Biz nə etməliyik? İlk növbədə, bu insanlara kömək etmək üçün öz səylərimizi birləşdirməliyik. Hər bir səyi dəyərləndirməliyik. Miqrantlarla bağlı problemləri həll etməklə yanaşı, onların cəmiyyətə inteqrasiyasını təmin etməliyik. Bu məqsədlərə nail olmaq üçün hərtərəfli fəaliyyət göstərməliyik”, – deyə H.Çətin əlavə etdi.

Sabiq nazir dedi ki, Türkiyənin miqrasiya böhranı mövzusunda Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığı davam edir. Miqrant axını nəticəsində insanların üzləşdiyi məhrumiyyətlərdən, yüksək insan itkisindən danışan H.Çətin bildirdi ki, Türkiyə öz ərazisində 3,3 milyon miqrantı yerləşdirib. Türkiyə bu insanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün bütün səylərini ortaya qoyur, onların cəmiyyətdə iştirakını təmin etməyə çalışır.

Keçmiş xarici işlər naziri, həmçinin çıxışında qeyd etdi ki, bu gün bütün dünyada Avropa dəyərləri deyilən bir məfhum dillər əzbəridir. Lakin biz soruşmalıyıq: Avropa dəyərləri həqiqətən də dəyərlərdirmi? Müasir dövrümüzdə bu dəyərlərlə bağlı ciddi problemlər mövcuddur və bu dəyərlərin qorunması üçün kifayət qədər fəaliyyət göstərilmir. Bu gün Azərbaycan Avropada ən böyük qaçqın və məcburi köçkün problemi ilə üzləşən ölkədir. Azərbaycanda bir milyondan artıq qaçqın və məcburi köçkün var. Azərbaycanın ərazilərinin bir hissəsi Ermənistan tərəfindən işğal edilib. Dünya ictimaiyyəti, eləcə də Avropa dəyərlərini təbliğ edən ölkələr bu problemin həllinə lazımi diqqəti göstərmirlər.

BMT baş katibinin sabiq müavini Noelin HEYZER çıxışında miqrasiya probleminin ilk səbəbi kimi davam edən uzunmüddətli münaqişələri göstərdi. O qeyd etdi ki, dövlətlər bu problemlərin həlli üçün öz üzərlərinə öhdəliklər götürməlidirlər, çünki bizim cəmiyyətlər bu qədər genişmiqyaslı miqrant axınına hazır deyil. Asiyadan Avropaya üz tutan miqrantların münaqişəyə cəlb olunan ölkələrdən gəldiyini deyən natiq miqrant axını ilə bağlı qlobal səviyyədə yeni çərçivələrin formalaşdırılmasının vacibliyini söylədi.

Yunanıstanın Pireus şəhərinin meri Yannis MORALİS bildirdi ki, bu panelin onun ölkəsində də aktual olan miqrasiya probleminə həsr olunması çox yaxşı haldır. Bu gün miqrant böhranının həllinə mane olan millətçilik, populizm kimi anlayışların və radikal meyillərin ölkələr üçün təhlükəli olduğunu qeyd edən mer cəmiyyətdə, ilk növbədə, bu sahədə əməkdaşlığın gücləndirilməsinin vacib olduğunu vurğuladı. O, həm miqrantlar, həm də miqrantları qəbul edən cəmiyyətlər üçün hazırda mövcud olmayan yeni təhlükəsizlik mühiti yaradılmalı olduğunu diqqətə çatdırdı.

Macarıstanın keçmiş Baş naziri Peter MEDQYEŞŞİ isə qeyd etdi ki, miqrasiya problemi heç də həllolunmaz bir problem deyil. Bunun üçün uzunmüddətli müzakirələrə, səbrə, çox işləməyə ehtiyac var. Biz sərhədlərin mühafizəsini gücləndirməliyik. Həqiqətən də qorunmağa ehtiyacı olan miqrantları qəbul etməliyik.

Natiq qeyd etdi ki, İkinci Dünya müharibəsindən sonra qəbul edilmiş Şuman planına bənzər yeni bir plana ehtiyac var. Belə ki, qəbul olunan miqrantlar üçün, ilk növbədə, infrastruktur yaxşılaşdırılmalıdır, onlar normal təhsil, səhiyyə, əmək bazarına çıxışla təmin olunmalıdırlar. Bu istiqamətdə Avropanın üzərinə öhdəlik düşür ki, yeni təşəbbüslərlə çıxış etsin. O, hər il Bakıda keçirilən Qlobal forumların bu cür aktual problemlərə böyük töhfə verdiyini diqqətə çatdırdı.

Rasizmə Qarşı Avropa Şəhərləri Koalisiyasının prezidenti Βenedetto ZAKKİROLİ bildirdi ki, miqrant axını bu gün təkcə Avropada deyil, bütün dünyada mövcuddur. Lakin Avropada bu problem daha çox mənfi kontekstdə şərh olunur, ksenofob və radikal meyilli siyasi qüvvələr bu mövzudan məharətlə yararlanırlar.

Avropaya gələn qaçqınların Avropa əhalisinin heç bir faizini təşkil etmədiyini bildirən B.Zakkiroli bir çox Avropa ölkələrində və ümumən cəmiyyətdə qaçqınlara, onların problemlərinə və Avropaya üz tutmalarına səbəb olan köklü problemlərə arzuolunan diqqətin göstərilmədiyini qeyd etdi. O, Türkiyə və Livan kimi ölkələrin qaçqın qəbulunda bütün Avropadan daha çox işlər gördüyünü diqqətə çatdıraraq, yerli əhalinin sayı ilə nisbətdə hər iki ölkənin Avropa ilə müqayisədə daha çox qaçqına qucaq açdığını vurğuladı. Koalisiyanın rəhbəri çıxışının sonunda qeyd etdi ki, insanların müxtəlif səbəblərdən yerdəyişməsi və miqrant axını əbədidir və hər zaman mövcud olacaq. Eyni zamanda, bu axınlar təkcə siyasi səbəblərdən baş vermir. Müharibələrlə yanaşı, iqlim dəyişiklikləri və iqtisadi böhranlar miqrant axınına ciddi təsir göstərir. Vacibdir ki, bu axınların yaranma səbəbi və düzgün istiqamətlənməsi ilə bağlı beynəlxalq ictimaiyyət vaxtında doğru qərarlar qəbul edə bilsin.

Sonra mövzu ilə bağlı müzakirələr aparıldı, suallar cavablandırıldı.

Toplantı işini noyabrın 23-də başa çatdıracaq.

Elgün Niftəli

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Afina