Rusiyanın himayədarlığı ilə istədikləri əməlləri həyata keçirən ermənilər, Qafqaza gəlmə bir xalq olmalarına baxmayaraq, bu qədim və zəngin ərazidə yurd salmaq, dövlət yaratmaq üçün hər cür yola-hiyləyə, fitnə-fəsada əl atmışlar.

Qаrаbаğ əhаlisinin tərkibində qədim аlbаn еtnik qrupu əsаslı yеr tutmuşdur. Аlbаn tаyfаlаrı əsаsən Qаrаbаğın dаğlıq yеrlərində, Хаcın knyаzlığının ərаzisində yаşаmışlаr. Kirаkоs Gəncəlinin əsərində аlbаnlаrın, müstəqil еtnik vаhid kimi, еrməni və gürcülərlə bir sırаdа – «еrmənilər, gürcülər və аlbаnlаr” şəklində vеrilməsi, Аlbаniyаnın Еrmənistаnın tərkib hissəsi kimi dеyil, оnunlа yаnаşı хаtırlаnmаsı nəzərə çаrpır.

Məlum olduğu kimi, Dağlıq Qarabağ və Azərbaycanın digər 7 rayonu 1988-1994-cu illər arasında qonşu Ermənistan tərəfindən işğal olunmuşdur.

XV əsrdə erməni kilsəsi Kilikiyadan Eçmiədzinə köçdü. XIX əsrdə çar Rusiyası Qafqazda xristian dövlətləri anklavı yaratmaq niyyətində idi. O vaxt Gürcü çarlığı hələ mövcud idi. Çar hökuməti Azərbaycan sərhədləri hüdudunda Alban dövlətini yaratmağı nəzərdə tutmuşdu.

Ermənilər Şimali Azərbaycan torpaqlarına xüsusi məqsədlə, yəni onlara daimi vətən yaratmaq niyyəti ilə köçürülürdü. Bu çirkin siyasətin həyata keçirilməsində Rusiya ordusunda xidmət edən erməni zabitləri fəal iştirak edirdilər. Erməni generalları öz məqsədlərini açıq bəyan etməkdən çəkinmirdilər.

Ermənilərin Dağlıq Qarabağı ələ keçirmək cəhdləri gəlmə və torpaqsız xalqın ərazi iddialarının tərkib hissəsidir.