1905.az portalının suallarını tanınmış TV mütəxəssisi Nadir Bədəlov cavablandırır.

– Böyük diqqət və maraqla Sizin layihələri izləmişik. Mümkündür ki, arada hansısa pauzalar olub. Bu fasilələr onunla şərtlənib ki, Sizi ekranda görməmişik. Bu nəyin nəticəsidir? Bizim diqqətsizliyimizin? Yoxsa Sizin layihələrdə boşluqlar, fasilələr olub. Bu müsahibəyə hazırlaşarkən Sizin telekanallara göndərdiyiniz layihələrin cavabsız qalması ilə bağlı informasiyaya rast gəldim. Sizin kimi peşəkar, uzun müddət televiziya sahəsində çalışmış, çox məhsuldar bir ssenari müəllifinin, aparıcının, veriliş müəllifinin, televiziya mütəxəssisinin müasir Azərbaycanda telekanallarla işbirliyində hansı problemlər var?

 – Son dövrlərdə yoxdur. Amma, təəssüflər olsun ki, mənim çalışdığım, əməkdaşlıq etdiyim ANS televiziyası bildiyiniz kimi yay aylarında bağlandı. Ümid edirik ki, açılar. Mənim həmin telekanaldakı sonuncu layihəm “Bizim kino” adlanırdı. Kinoların nümayişindən əvvəl həmin filmlə bilavasitə əlaqəsi olan şəxslərlə onun yaranmasından, tarixindən danışırdıq. Hər bir film yarandığı dövr haqqında sənəddir. Rəsmi sənədlərdən, kitablardan daha çox kənarda qalan, marginal sənədlərdən istifadə edəndə həmin dövr haqqında daha yaxşı təsəvvür yaranır. Bu filmləri də araşdıranda görürsən ki, bilmədiyin informasiyalarla tanış olursan. Və yaxud 1905-ci ildəki hadisələrlə bağlı filmlər, tamaşalar, dram əsərləri bizə həmin dövrü daha yaxşı təsəvvür etmək imkanı verir, nəinki yazılı sənədlər. Çünki, buna qədər marksizm metodologiyasına əsaslanan tarix elmi çərçivəsində yazılan əsərlərin əksəriyyəti tarixi materializm üzərində qurulurdu, konyunktur xarakter daşıyırdı. Bəzən görürsən ki, eyni müəllifin təxminən 30 il bundan əvvəl yazılmış əsəri ilə bu gün yazdığı əsəri tam fərqli olur. Bax bu çaşqınlığı aradan qaldırmaqda sənət bizim köməyimizə gəlir. Mən ümumiyyətlə, sənətşünasam, bu məsələlərə tarix və mifologiya prizmasından yanaşıram. Hər bir xalqın mənəvi varlığını müəyyən edən əsas cəhətlərdən biri də onun mifologiyasıdır. O ki, qaldı Sizin sualınıza nəyə görə belə fasilə yarandı. Açığını deyim ki, bilmirəm. Çünki, mən ümumiyyətlə həmişə işləyirdim. Sadəcə olaraq jurnalistlər mənə layihələrimlə bağlı müraciət etmişdilər, layihələrin durumunu soruşmuşdular.

Demişdim ki, həmin layihələrdən bir neçəsini televiziyalara vermişəm. Hələ ki, cavab yoxdur. Çünki mənim ampluam televiziya üçün bir az ağırdır. İndi daha çox əyləncə, daha çox məişət tipli tok-şoulara, maqazin proqramlarına yer verilir. Belə verilişlər də mənə tamamilə yaddır. Mən televiziyaları başa düşürəm. Bü gün onlar ilk növbədə reklam cəlb etmək istəyir.

– Nadir müəllim, “Dahilərin divanı” proqramı Sizin çox böyük bir layihəniz olub. Neçə buraxılışı getdi efirə?

– Orada biz təxminən 100-ə yaxın dahini “divana salıb çıxartdıq”.

– Bu o deməkdir ki, bir neçə il.

– Bəli. İki ildən yuxarı.

– Yəni bu həftəlik proqram idi. Açığı deyim ki, o proqramın yeri görünür. Məni maraqlandıran onun fəaliyyətini dayandırma səbəbidir. Hansı illərdə oldu “Dahilərin divan”?

 

– 2007-ci ilin ortalarından 2009-cu ilin ortalarına kimi.

– Onun dayanma səbəbi nə idi?

– Dayanma səbəbi qəribə də görünsə o idi ki, dahilər qurtardı. Biz Azərbaycan çərçivəsindən çıxmaq istəmirdik. Orada efirə gedən bir sual çoxlarını qıcıqlandırırdı. Tutaq ki, Cəlil Məmmədquluzadə dahidirmi? Necə yəni dahidirmi? Aldığım cavab bilavasitə bu günki gənclərin, orta yaşlı nəslin öz klassiklərinə münasibətini əks etdirir. Amma mən deyəndə ki, Bayron dahidirmi? Bu barədə cüzi bir təsəvvür əldə edə bilərəm, onun haqqında fikirləşmədiyi üçün Bayrona münasibətini təxminən 5 nəfər deyə bilər. Amma, mənim sadaladığım dahilər tədris proqramına daxildir. Tarix və ədəbiyyat kitablarında var, onlar haqqında inşa yazırlar. Hətta oxumasalar da, insanların onlar haqqında məlumatları var. Ona görə bu bizim gözümüzün qabağında bir panorama açır. Bu gün insanların dahilərə münasibətini göstərir.

– Onda obrazlı desək “çirkə çıxan” dahilər oldumu? Yəni proqramın gedişatında interaktiv sorğu ilə, söhbət əsnasında bəzilərinin əslində elə də böyük ranqlı dahi olmadığı ortaya çıxdımı?

 

– Sonda 10 nəfər (Nəsimi, Məmməd Əmin Rəsulzadə və s.) ən çox dahi bilinən şəxsin adı çəkildi. Ola bilər kiməsə münasibət dəyişdi. Misal üçün hər iki müharibəni uduzduğu üçün (Rusiya-İran müharibələri – red) Abbas Mirzəyə münasibət o qədər də xoşagələn olmadı. Amma tarixə baxanda çox şeylər görünür. Əgər o iki dəfə vuruşubsa, deməli iki dəfə cəhd edib. O dövrdə Rusiya bir çox cəhətdən İrandan güclü idi.

– “Dahilərin divanı” haqqında mediada yaman çox debatlar, tənqidlər getdi. İndiki zaman kəsiyində o gərgin proses Sizin yadınızda necə qalıb?

 

– Bu yaxınlarda təsadüfən tanış olduğum ziyalı bir şəxs mənim çox çətin yükün altına girdiyimi söylədi. Çünki insanlar ətalətlə düşünməyi xoşlayırlar. Biz bilirik ki, yer kürəsi Günəşin ətrafında fırlanır və günlərin bir günü adi, “reqaliya”ları olmayan biri gəlib deyir ki, bu belə deyil. Əslində Günəş Yerin ətrafında fırlanır. Onda insanlar başlayırlar əsəbləşməyə. Amma mən məsələni belə qoymamışdım. Mənim layihə sözündən çox xoşum gəlir. Sov. İKP Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Andropov hakimyyətə gələndə bir cümlə ilə layihə verdi. Amma, bu layihə baş tutmadı. O dedi ki, biz yaşadığımız ölkəni tanımırıq. Konsepsiya bu idi ki, biz yaşadığımız mədəniyyəti bilmirik.

– “Dahilərin divanı” səhv etmirəmsə, hansısa beynəlxalq layihənin Azərbaycan versiyasıdır.

– Bəli, “Böyüklər” adlanan (“100 Greatest Britons”) bu layihə ilk dəfə İngiltərədə yaranıb. Bu layihəni mən sonra Ukrayna televiziyasında gördüm. Moskva televiziyasında da “İmya Rossii” (“Имя Россия”) adlı layihə vardı.

– Orada da eynilə Sizin format idi?

 

– Orada vəziyyət daha pis idi. Həmin debatlarda deputatlar, nazirlər, partiya sədrləri çıxış edirdi. Orada qayda belə idi ki, tərəflər 2 qütbə bölünürdü və bu mübahisələrə səbəb olurdu. Bizdə isə müzakirələrə geniş ictimayyət cəlb edilməmişdi.

– Yeri gəlmişkən Sizin layihəyə iştirakçıların dəvət edilməsi ilə bağlı problem yox idi ki? Hamımıza tanış olan mənzərədir ki, obrazlı desək stul bəzən boş qalır. Sizdə elə hallar olurdumu?

 

– Amma çalışırdıq ki, olmasın.

– Nadir müəllim, “Dahilərin divanı” mövzusunu qapatmaq üçün həmin verilişlərdə yığılmış kifayət qədər böyük informasiyanın kitab kimi və ya publisistik qeydlər formasında çap olunmasına ehtiyac yaratmadımı?

 

– Məndə yox. Amma çoxları bu təkliflə mənə müraciət etmişdi. Bu layihə ANS-in proqramı olduğu üçün mən onlardan icazə almalı idim. ANS Pressin nəzdində yaradılmış nəşriyyatda ikicildlik buraxmaq idayası var idi. Amma onun üzərində işləmək, redaktə etmək lazım idi. Görünür o da maliyyə ilə əlaqədar son nəticədə gerçəkləşmədi. Amma, hər halda o materiallar mənə kömək edir. Bir məsələni xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Məsələn, mən Nəsimi dedikdə, azərbaycanlıların 90 faizinin gözü önündə “Nəsimi” filmi və ya Rasim Balayev canlanır. Amma o Nəsimi deyil axı. Tam identifikasiyası ola bilməz, onun gərək identifikasiyasını aparasan. Mən verilişlərimdə bu məsələni qoyurdum. Mən bilmirəm, tanımıram, gəl tanıyaq. “Dahilərin divanı”nın əsas məğzi məhz bu idi. Nizamini məgər biz tanıyırıq?

Oxuduqlarımıza, bildiklərimizə yeni gözlə baxmağı təklif edirdim. Amma nə isə qıcıq yaratdı və çoxlu tənqidi məqalələr getdi.

– Tənqidi məqalələr ən azı həmin layihənin hədəfə vurmasını göstərir. O layihə sübut etdi ki, Azərbaycan tamaşaçısını çox ciddi, çox ağır sayıla biləcək mövzularla da ekran qarşısında saxlamaq mümkündür.

 

– Əlbəttə elədir. Televiziyada reytinq qazanmaqdan ötrü artıq institutlar işləyir. Bizim mərifət dediyimiz anlayışdan kənara çıxan bütün elementlər (erotika, zorakılıq, şiddət və qorxu səhnələri, qalmaqal, söyüşlər) reytinq qazanmaq üçün bir vasitədir. Biz mərifət çərçivəsində yaşayırıq. Həqiqətən də elədir. Tutaq ki, sən bir kürə şəkli çəkirsən və onu qoyursan düz müstəvinin üzərinə. Başqa bir kürə şəklini isə əyri müstəvinin üzərinə qoyursan. Diqqət ilk növbədə əyri müstəviyə yönəlir. Yəni bu insanın xarakteridir. Reklam da bunu bildiyi üçün belə verilişlərə reklam ayrılır. Amma Sovet dövründə televiziyanın 70 faizini təşkil edən mədəni-maarifçilik verilişlərinə bənzər intellektual verilişləri irəli çəkəndə o da təsadüfən reytinq qazana bilər. Amma bu gözəgürünməz reklam baxışlarının xoşuna gəlmir. Hətta reytinq qazananda da o yerə reklam verməməyə çalışırlar. Çünki belə verilişlər onların ideologiasına uyğun gəlmir. Bolşeviklərlə bağlı bir analogiyaya diqqət çəkmək istərdim. Leninə gəlib deyirlər ki, Rusiyanın hansısa ucqar kəndində bir keşiş var. Bu adam nə qazanırsa kasıblara, əlsiz-ayaqsızlara paylayır. Lenin cavabı isə belə olur ki, tez o keşişi öldürün. Çünki, o keşişlər haqqında təsəvvürü korlayır, səhv yola aparır. Reklam deyilən bir şey də bilir ki, insan psixilogiyası belədir, nəyə baxmağı xoşlayır. Efirdə müğənnilərin savaşması, seçkiqabağı debatlarda dava-dalaş və s. bu qəbildən olan misallardır.

– Şərti olaraq Qarabağ problem və televiziyanın onu işıqlandırmaq imkanları necədir? Belə bir təsəvvür var ki, Qarabağ problemi informasiya məkanının perifiriyasına sürüşüb və orada qalıb tozlanır. Zaman-zaman müəyyən hadisələrin ildönümündə, tutaq ki, işğal olunmuş rayonların işğalının növbəti ildönümündə və ya Xocalı soyqırımı kimi dəhşətli faciənin növbəti ildönümündə həmin o periferiyada ilişib qalmış problem ya mərkəzə gətirilir, ya da ora işıqlar salınır, əvvəlcədən orada obrazlı desək, bir az təmizlik işləri görülür. Və sonra isə yenə də unudulur. Bu problemə Siz necə baxırsınız? Mən şəxsən belə düşünürəm ki, aprel hadisələrini nəzərə almasaq, əslində xüsusi dəyişikliklərin yaşanmadığı Qarabağ problemi ilə bağlı məqamları auditoriyaya maraqlı təqdim etmək çox böyük bir peşə hazırlığı tələb edir. Bu missiyanın öhdəsindən ayrı-ayrı kanallar, müxbirlər deyil, geniş mənada Azərbaycan televiziyası gələ bilirmi? Yəni ildönümləri, yuvarlaq tarixlərin köməyi olmadan Azərbaycan televiziyası Qarabağ mövzusunu gündəmdə saxlamağı bacarırmı?

 

– Öhdəlik kimi mən bunu görmürəm. Sözsüz ki, indikindən daha yaxşı görmək istərdim. Kino sahəsində son illərdə Qarabağ mövzusunda çox maraqlı filmlər çəkilib. O filmlər özünə tamaşaçı kütləsi yığa bilib. Televiziyada isə müəyyən tarixi günlərdə bu mövzuya müraciət olunur. Təəssüf ki, belədir. Mən sovet dövründən televiziyada işləyirəm. Amma bir şeyi də deyim ki, 1988-1994-cü illərdə Azərbaycan televiziyasında bir mövzu var idi – Qarabağ. Qalan mövzular ikinci dərəcəli idi. Həddən artıq bayram əhval-ruhiyyəli verilişlər əsəblə qarşılanırdı. Həmin dövrdə şəhidi olanlar, torpaqlarını itirmiş insanlar var idi və bu da təbii idi. Sonralar bu münasibət soyudu. Amma mən bir məsələni qeyd etmək istəyirəm. Həmin dövrdə jurnalistikada, xüsusən də televiziya jurnalistikasında həddən artıq özfəaliyyətə yol verilirdi. Heydər Əliyev hakimiyyətə gələndən sonra  bu məsələ aradan qalxdı.  O özfəaliyyəti icra edənlərdən biri də mən olmuşam. Bəzən buna görə özümü içimdə danlayıram ki, gərək o məsələni verməyəydim, gərək əsgərdən götürdüyüm müsahibə o şəkildə getməyəydi və s. Sonradan bu məsələlərə nəzarət gücləndi. Bu ciddi məsələdir, bilavasitə dövlət strategiyasıdır.

– Siz 1988-1994-cü illərdən danışdınız. O zaman “215 KL” studiyası var idi, “Siyasətnamə” proqramı var idi.

– Bax orada, mən siyasi mövzulara müraciət etdim. Siz də iştirak etdiniz.

– Bəli, bəli çox minnətdaram! O vaxt “215 KL”də Böyükağa müəllim çalışırdı. Sizin “Fitnə” filminin də rejissoru elə Böyükağa Məmmədovdur. Yəni “215 KL” fəaliyyətdədir?

– Fəaliyyət göstərir, amma, son dövrlərdə onların istehsalatı bir az zəifləyib. Amma oradakı əməkdaşlarla görüşürük. Keçmiş əməkdaşlardan dünyasını dəyişənlər də, xaricə gedənlər də var.

– “Fitnə” filmindən danışaq onda. Bu film dini mövzudır. Niyə məhz o mövzuya müraciət etdiniz? Yəni bildiyim qədər bu Sizin ən yeni işinizdir.

– Bəli, bu sənədli filmdir. Mən belə verilişlər çox hazırlamışam. Söhbətin əvvəlində layihələr arasındakı fasilələrə toxundunuz. Məndə heç vaxt fasilə yaranmır. Mən uşaq vaxtı Stefan Sveyqin hansısa bir əsərini oxumuşdum. Orada belə bir maraqlı fikir  var idi:  Çalışın daxilən zəngin olun, daxilən zəngin adam kimsəsiz adada da darıxmaz. Çünki, onun öz fikirləri var. Mənim içimdə ikinci mən var ki, o məni darıxmağa qoymur.

– Bizim rubrikalardan biri “Bukinist Mendel” məhz Sveyqin novellalarından birinin adından götürülüb.

– Hə. Çox gözəl hekayədir. Hazırda mən verilişlər hazırlamaqda davam edirəm, həmin verilişləri «Kulturaplus» internet televiziya kanalında yerləşdiririk. Amma, “Fitnə” filmini mənə Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi sifariş vermişdi. Bu birinci iş deyil. Mən onlarla birlikdə Azərbaycandakı 200 məscidin tarixindən bəhs edən böyük bir kitab-albom yazmışdım. Bu mənim üçün olduqca maraqlı praktika oldu.

– Amma Siz orada televizyonçu kimi iştirak etmirdiniz.

– Mən orada publisist kimi iştirak edirdim. O kitab bəyənildi və müxtəlif dillərə tərcümə edildi. Calışdım ki, bu kitab detektiv kimi oxunaqlı olsun. Həqiqətən də bizim məscidlərin tarixi qeyri-adi əhvalatlarla bağlıdır.

– Tutaq ki, Şamaxıdakı Cümə məscidi kimi.

– Bəli, min ildən çox tarixi var onun. Yeri gəlmişkən Şamaxı Cümə məscidi haqqında film də hazırlamışam.

– Sizin 1918-ci il soyqırımı ilə bağlı da filminiz var.

– Hə, “Mart qırğınları” filmi. Onu Mehriban Ələkbərzadə çəkmişdi, ssenari müəllifi isə mən idim, 3 seriyalı böyük film idi. Amma, “Fitnə” filmi qeyd etdiyim ki, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sifarişi idi. Açığını deyim ki, mən radikal islamçılarla, İŞİD tərəfdarı olan şəxslərlə ilə söhbət etmişəm. Hətta bu filmə qədər də mənim üçün bir məsələ aktuallaşmışdı. Yəni mənim dinə münasibətim necədir? Sovet dövründə çox vaxt belə bir sual verirdilər. Allaha inanırsan? Və bunun konkret cavabı var idi. Hə və ya yox. Bu gün isə insanın Allaha inanıram deməsi məsələnin yalnız başlanğıcıdır. Bunun ardınca sən namazı necə qılırsan, dəstəmazı necə alırsan, sən burada təfkirə yol verirsən kimi məsələlər çıxır. Bu böyük bir yoldur, doğrudan da buna bir insan ömrü çatmaz. Bügünki gün görün bizi necə mürəkkəb vəziyyətə salıb. Çünki din mənimlə gedir axı həmişə, öləndə də məni Yasin surəsi ilə aparıb basdıracaqlar. Mənim buna münasibətim olmalıdır. Onlarda isə tam aydındır,  deyirlər ki, budur, qalanlar hamısı kafirdir və nə edirlərsə öz mövqeyinə görə haqq qazandırırlar. Mən də istədim ki, onlarla qiyabi mübahisəyə girim. Bu film demək olar ki, mənim onlarla qiyabi mübahisəmdir.

– Siz “Dahilərin divanı”nda əməlli-başlı tənqid atəşinə məruz qaldıniz. “Fitnə” filmi ilə bağlı tənqidi ruhlu çıxışlar oldumu?

– Məsələ ondadır ki, mən burada gözümü yumub kimlərinsə ünvanına pis sözlər demirəm. Mən əksinə onlarla elə bil debata çıxıram. Onlar da yeri gəlmişkən bunu xoşlayırlar. Mən orada heç birinə təzyiq göstərmirəm.

– Doqmatizm çox qorxulu bir məsələ deyilmi? Yəni doqmatiki başqa variantların da mövcudluğuna inandırmaq bir Sizif əməyidir.

– Onlar təkcə inandırmaqla, təbliğatla işləmirlər ki. Bolşeviklər Marksın belə bir fikrini öz üzərlərinə götürmüşdülər ki, filosoflar indiyə qədər dünyanı izah edirdilər. Biz isə bundan sonra izah edəcəyik və dəyişdirəcəyik. İndi bu radikallar da təkcə izahatla kifayətlənmirlər, iddia edirlər ki, dəyişdirəcəyik. Sən düz yolda deyilsən. Ya düz yola gəl, ya da sən əks cəbhədəsən.

– Nadir müəllim, planlar necədir? Televiziyaya sədaqət anlayışı var. Sırf televiziya ixtisasları var. Tutaq ki, işıqçı və yaxud operator. Bu ixtisaslarda çalışan insanların televiziyaya sədaqəti başadüşüləndi əslində. Amma, elə televiziya ixtisasları var ki və bu ixtisaslardan da biri məhz Sizin çalışdığınız telepublisistika sahəsidir. Bu başqa müstəvilərə də asanlıqla keçə bilər. Yeri gəlmişkən Sizin bayaq qeyd etdiyiniz Azərbaycan məscidləri ilə bağlı kitab artıq televiziyadan kənara çıxır. Amma, televiziya həmişə Sizin yaradıcılığınızda ana xətdir. Siz getmisiniz və yenə qayıtmısınız. Bəlkə də heç getməmisiniz.

– Yox, getmişəm. Bunu bir az təvazökarlıqdan uzaq başa düşməyin. Əksinə, mən televiziyaya yox, televiziya elə bil mənə sadiq olub. Mən gələndən həmişə fikirləşirdim ki, müvəqqəti gəlib burada işləyirəm. Mən gedəcəyəm, mənim başqa arzularım var, mən sənətşünasam. Olub ki, bir az işləmişəm çıxmışam, amma heç bir il də keçməyib yenidən çağırıblar məni. Sonra yenə getmişəm, yenə çağırıblar məni.

– Neçə ildir bu proses davam edir?

– 32 ildir davam etməkdədir.

– Mən bildiyim qədər bu AzTV, SPACE, ANS – 3 kanalda olub.

– Başqa yerdə işləməmişəm. AzTV-də də neçə dəfə gedib gəlmişəm.

– Müasir, bü günün televizyonçusu ilə 30 il əvvəlin televizyonçusu arasında ən əsas fərqlər hansılardır?

– Bir qədər sərbəstdirlər. Yəni o dövrdə müəyyən etiketlər var idi, ondan kənara çıxmaq olmazdı. Heç etiket də deyildi. Yəni qoyulmuş qaydalardan kənara çıxa bilməzdin. Ona efir mədəniyyəti (yəni belə deməlisən, belə oturmalısan) deyirdilər. Efir mədəniyyətindən kənara çıxmaq olmazdı.

– Amma bu sərbəstlik istedaddırmı həm də? Yəni daha istedadlıdılarmı indi?

– Son dövrlərdə, bir 5-6 il olar ki, bir çox gənclər maraqlıdır. Yəni sərbəstlik də olsa, onlarda heç olmasa nitq mədəniyyəti var, yəni onu saxlaya biliblər. Düzdür mövzuya yanaşmaq, onu necə açmaq, müsahibiniı necə danışdırmaq sahəsində müəyyən qədər axsamalar var, arzuolunan səviyyədə deyil. Amma buna baxmayaraq nitqləri, artikulyasiyaları yerində olan gənclərimiz də var. Bu da istedaddan irəli gəlir.

– “Mən televiziyaya baxmıram” ifadəsinə çox tez-tez rast gəlirik. Bunu deyən adamlar bəzən əslində ifrata varırlar və televiziyaya baxmamaq da elə bil ki, bir snobizm təzahürüdür. Mən Azərbaycan telekanallarına baxmıramsa, deməli mən daha savadlıyam, mənim estetik zövqüm daha yüksəkdir və s. Bu məsələyə münasibətiniz necədir?

– Bu qədər televiziya kanalı var, insanları da qınamaq olmaz. Bu kanalların hamısını izləmək mümkün deyil. Hətta Azərbaycanın ucqar kəndlərdə də peyk antenası ilə 500 kanalı izləmək imkanı var.

– Üzr istəyirəm, televiziyaya baxmıram deyənlər bir qayda olaraq Azərbaycan kanallarını nəzərdə tuturlar.

– Amma mən istədim-istəmədim televiziyaya baxıram. Bir az internet marağı aşağı salıb, amma yaşadığımız cəmiyyət haqqında məlumatlı olmaq üçün televiziyaya baxmaq lazımdır.

– Müəyyən sahənin ustaları qabaqlar özlərinə şəyird götürürdülər … Siz öz təcrübənizi bölüşürsünüzmü? Dərs deyirsinizmi?

– Aqillərdən biri belə bir söz işlədib. Müəllim o zaman gəlir ki, şagird hazırdır. Əgər şagird dinləməyə, öyrənməyə hazır deyilsə, müəllimin gəlməyinə ehtiyac yoxdur. Bəlkə də bu dünya bizə o qədər şeylər deyir ki, biz onu dinləməyə, görməyə, ondan nəticə çıxarmağa hazır deyilik axı. Yəni buna qədər biz deyirik ki, dünya qurtardı. Daha hər şey deyildi.

– Hə Fukuyama böyük bir nəzəriyyə qoymuşdu ortalığa ki, dünya qurtardı, özü 1989-cu ildə.

– Tarix bitdi. “Tarixin sonu” adlanırdı. İndi təsəvvür edin ki, yenidən başlayırlar ki, biz heç bilmirik nələr var bu dünyada. Elə şeylər var ki, onları gərək özün istəyəsən, özün gedəsən. İncəsənət Universitetində bir müddət dərs dedim, sonra televiziyaya görə vaxt çatdıra bilmədim. Bir şey demək istəyirəm ki, televiziya öz adamlarına qarşı tam xeyirxah deyil. Sözsüz ki, biz bunun çörəyi ilə böyümüşük, ailə saxlamışıq. Allaha min şükür ki, bizim üçün bu yolu qoub. Amma elə sahələr var ki, orada əmək sərf edirlər, bir əsər ortalığa gətirirlər ki, o əsər onlara bir 20 il bəs edir. Televiziyada isə mən elə layihələr görmüşəm ki… Mən özümü nəzərdə tutmuram. Oğlanlar var ki, can qoyublar, amma can qoyduğu iş onlara heç nə verməyib. Yeni layihələr gəldiyi üçün tez də yaddan çıxır.

– Buna bənzər fikir “Təhminə” filmində restorandakı epizodda qəhrəmanlardan birinin dilindən səslənir: televiziya hər gün sıfırdan başlayır.

– Amma, yenə deyirəm televiziyadan sən az alırsan. Amma kino sahəsində 2-3 bədii film çəkmək onların 30 ilinə bəs edir. Fəxri adları da var, müəyyən “reqaliya”ları da var. Buna baxmayaraq bu sahə yenə olduqca maraqlıdır və əsas odur ki, biz burada öz bərəkətimizi tapmışıq. Bərəkət sözünə təkcə çörək ki, baxmayaq. Hər şey var bunun içində.

Fuad Babayev, Gündüz Nəsibov, Təmkin Məmmədli, 1905.az

17 oktyabr 2016-cı il