Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın tərkibində saxlanması və ona muxtariyyət verilməsi məsələsində Ermənistanın mövqeyi də maraq doğurur. Ermənistan ilk dövrdə məsələnin bu şəkildə həlli ilə razılaşmaq istəməmiş, 1921-ci il iyulun 16-da Ermənistan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Qafqaz Bürosunun 5 iyul tarixli qərarının onu təmin etmədiyini bildirmiş  və Dağlıq Qarabağa iddiasını davam etdirməyə başlamışdı.

Cənubi Qafqazın yenidən Rusiyanın nəzarəti altına qayıtması regionda siyasi vəziyyəti dəyişdirdi. Yeni şərait aldadıcı ad altında Rusiya imperiyasının bərpa olunması, müstəqillik atributlarının aradan qaldırılması ilə səciyyələnirdi.

Mayın 29-u Azərbaycanın tarixi torpağı olan İrəvan quberniyasının ermənilərə verildiyi gündür. Bu, necə və niyə baş vermişdi?

AzVision.az qarşıdakı günlərdə yeni tariximizin ən dramatik məqamı ilə bağlı materialları oxucularına təqdim edəcək.

Qərbi Azərbaycan torpaqlarının verilməsi üçün zəmin Birinci Dünya müharibəsi illərində yaradılmışdı. Şərqi Anadolunu ələ keçirmək üçün hücuma keçən Rusiya ordusunun tərkibində 150 min erməni əsgəri var idi. 1917-ci ilin noyabrında Rusiyada hakimiyyət çevrilişindən sonar rus qoşunları silah-sursatı erməni komandirlərinə təhvil verərək, geri çəkilir. Bundan sonra 1918-ci ilin mart soyqırımı ilə kulminasiyasına çatan talanlar başlayır.

“Dağlıq QarabağAzərbaycanın tarixi torpağıdır. “Qarabağ” sözünün mənşəyi Azərbaycana məxsusdur. Bu, Qara Bağ deməkdir, bunun erməni dilində heç bir mənası yoxdur”.

Ermənilər çar Rusiyasının hərtərəfli köməyi ilə Azərbaycan torpaqlarında yerləşdirildikdən sonra “erməni dövləti” yaratmaq və Azərbaycandan ərazi iddiaları irəli sürməyə başladılar. Cənubi Qafqazda Ermənistan (Ararat) Respublikası yaradıldıqdan və İrəvan şəhərinin ermənilərə güzəşt edilməsindən sonra onlar daha çox şirnikləndilər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Azərbaycanın ərazisi 113,9 min kv.km olmuşdu ki, bunun 97,3 min kv.km-i mübahisəsiz, 16,6 min kv.km-i isə mübahisəli idi. Ermənistan Respublikasının ərazisi isə 9,5 min kv.km idi.