Azərbaycan ərazisində erməni dövləti yaratmaq məqsədi ilə tərtib etdilən plan və layihələr heç də birdən-birə yaranmamış, düşünülmüş şəkildə, mərhələlərlə ortaya qoyulmuşdu.

Ermənilərin mənşəyi haqqında danışarkən “er­məni”, “Ermənistan”, “hay”, “Hayastan” etno-topo­nimlərinə aydınlıq gətirmək zərurəti meydana çıxır. Məlumdur ki, ermənilər özlərini “hay” etnonimi, yaşadıqları ölkəni isə “Hayastan” toponimi ilə iden­tifikasiya edirlər. Ermənistandan kənarda bu xalq “erməni”, “armyanin”, “virmen” və s., ölkə isə “Er­mənistan”, “Armeniya”, “Virmeniya” və s. adlar ilə tanınır.

1918-ci ilin mayında Şimali Azərbaycan özünün dövlət müstəqilliyini elan etdikdən sonra yeni yaranmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti bir çox ağır və kəskin problemlərlə qarşılaşdı.

Dövlətlər arasında baş verən müharibələrdə adətən hərbi əməliyyatların daha fəal surətdə cərəyan etdiyi və müvafiq olaraq da bu müharibələr nəticəsində ən çox maddi və insani itkiyə məruz qalan ərazilər həmsərhəd bölgələr olur. Bu mənada Ermənistan dövləti tərəfindən Azərbaycan Respublikasına qarşı elan olunmamış müharibənin ağırlığını ilkin olaraq məhz Azərbaycanın həmsərhəd rayonlarının hiss etməsi təsadüfi deyildir.

XIX əsrin 90-cı illərindən başlayaraq ermənilər millətçi partiyalarını təsis edərək, əsasən, Türkiyə torpaqları hesabına «Ermənistan dövləti» yaratmaq planını qarşılarına məqsəd qoymuşlar. Yaradılan millətçi partiyalar ermənilərdə başqa millətlərə, xüsusilə də türklərə qarşı nifrət hissi oyatmağa çalışırdılar.