Ermənilərin kütləvi surətdə köçürülüb gətirilməsinə baxmayaraq, çar hakimiyyət orqanları İrəvan xanlığı ərazisində demoqrafik vəziyyəti birdən-birə dəyişdirə bilmədi.

Həcər Verdiyeva: “…Herodotun dövründə Ermənistan olmayıb. Herodot özünün “Tarix” əsərində göstərir ki, Frakiya tayfaları Balkanlardan Frigiyaya-Kiçik Asiyaya gəliblər, oradan Şərq istiqamətinə yönələrək, Mesopotamiyaya keçiblər.

Rusiyanın himayədarlığı ilə istədikləri əməlləri həyata keçirən ermənilər, Qafqaza gəlmə bir xalq olmalarına baxmayaraq, bu qədim və zəngin ərazidə yurd salmaq, dövlət yaratmaq üçün hər cür yola-hiyləyə, fitnə-fəsada əl atmışlar.

Qаrаbаğ əhаlisinin tərkibində qədim аlbаn еtnik qrupu əsаslı yеr tutmuşdur. Аlbаn tаyfаlаrı əsаsən Qаrаbаğın dаğlıq yеrlərində, Хаcın knyаzlığının ərаzisində yаşаmışlаr. Kirаkоs Gəncəlinin əsərində аlbаnlаrın, müstəqil еtnik vаhid kimi, еrməni və gürcülərlə bir sırаdа – «еrmənilər, gürcülər və аlbаnlаr” şəklində vеrilməsi, Аlbаniyаnın Еrmənistаnın tərkib hissəsi kimi dеyil, оnunlа yаnаşı хаtırlаnmаsı nəzərə çаrpır.

Məlum olduğu kimi, Dağlıq Qarabağ və Azərbaycanın digər 7 rayonu 1988-1994-cu illər arasında qonşu Ermənistan tərəfindən işğal olunmuşdur.

XV əsrdə erməni kilsəsi Kilikiyadan Eçmiədzinə köçdü. XIX əsrdə çar Rusiyası Qafqazda xristian dövlətləri anklavı yaratmaq niyyətində idi. O vaxt Gürcü çarlığı hələ mövcud idi. Çar hökuməti Azərbaycan sərhədləri hüdudunda Alban dövlətini yaratmağı nəzərdə tutmuşdu.