با آنکه آرژانتین در جغرافیای دورتری از ما واقع گشته، ولی مشکلاتی که تهدیدی برای حق حاکمیت و استقلال دولت محسوب میشود، این دو کشور را به هم نزدیک ساخته است. همانطوریکه مطلع هستید. تمامیت ارضی و حق حاکمیت کشورمان آذربایجان که در سال ۱۹۹۱ مجددا به استقلال رسیده، در نتیجه مشکل مصنوعی قره باغ کوهستانی و تجاوز نظامی ارمنستان علیه آذربایجان نقض شده است. ارمنستان درسایه حمایتهای همه جانبه حامیان خارجی خود، اقدام به اشغال قره باغ کوهستانی، از سرزمینهای تاریخی آذربایجان و هفت منطقه پیرامون آن کرده و دست به سیاسیتهای پاکسازی قومی در آن مناطق زده است.
مشکل اشغال سرزمینها برای آرژانتین هم صدق دارد. به تعبیر دیگری، آرژانتین که مجمع جزایر فولکلند-مالوین واقع درجنوب غرب اقیانوس اطلس و متشکل از ۷۷۶ جزیره را بخشی از خاک خود میداند، کنترول این اراضی از سوی بریتانیای کبیر را بعنوان نقض حق حاکمیت و تمامیت ارضی خویش تلقی میکند.
وجود شواهد تاریخی زیاد، آثار فرهنگی، و نیز جای نامها و آب نامها و غیره، جای تردیدی را در اینکه قره باغ کوهستانی سرزمین باستانی آذربایجان بوده و براثر سیاستهای جابجایی اجرایی از سوی امپراطوری روسیه در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ارمنی ها صاحب برتری در بافت جمعیتی منطقه شده اند و ادعاهای ارضی ارمنی ها متکی به شواهد جعلی است.
جزایرمالوین در سال ۱۵۹۱ بوسیله دریانوردی انگلیسی بنام جان دیویس کشف شده است. در فاصله سالهای ۱۷۶۵-۱۷۶۳ لوئی آنتوان و بودنویل از دریانوردان فرانسوی تحقیقات مفصلی را در این جزایر انجام داده اند. سالهای بعد انگلیس و آرژانتین برای مسلط شدن بر این جزایر باهم مبارزه کرده اند. آرژانتین وقتیکه در سال ۱۸۱۶ از یوغ اسارت اسپانیا آزاد شده و اعلام استقلال کرده، جزایر مالوین نیز تحت نظارت آن بوده است. ولی در سال ۱۸۳۳ بریتانیای کبیر نیروهای مسلح خود را در این مجمع جزایر مستقر کرده و کنترول آنرا در دست گرفته است. تا به امروز هم هیچ تغییری در اواضاع جزایر صورت نگرفته است.
روند حوادث نشان میدهد که تحت هیچ شرایطی آذربایجان از قره باغ و آرژانتین از جزایر مالوین صرف نظر نخواهد کرد. هر گونه پیشنهادی دال بر چشم پوشی از بخشی از اراضی، هم از سوی بوئنوس آیرس و هم از سوی باکو نفی میشود.
هر دو مسئله در مرکز توجه جامعه جهانی قرار دارد و توصیه هایی مبنی بر حل و فصل مشکل از طرق مسالمت آمیز و انجام گفتگوها داده میشود.
یکی از جهات تشابه باکو و بوئنوس آیرس در این است که کشورهای جهان علیرغم اشغال شدنشان نه مالوین را جزو بریتانیای کبیر میدانند و نه قره باغ کوهستانی را بعنوان بخشی از ارمنستان قبول دارند.
مسائل مربوط به قره باغ و مالوین در دوره های مختلف در سازمان ملل مورد مذاکره قرار گرفته و قطعنامه هایی صادر شده است. لازم به یادآوری است که شورای امنیت سازمان ملل متحد چهار قطعنامه یی مربوط به آذربایجان، ارمنستان و قره باغ کوهستانی را صادر کرده است. تعداد قطعنامه های مصوب در خصوص جزایر مالوین تقریبا ده برابر قطعنامه های قره باغ و قریب به چهل است. هیچ یک از قطعنامه های مزبور تا به حال اجرا نشده است. این امر نمونه ای از اجرای سیاستهای برخورد دوگانه نسبت به آذربایجان و آرژانتین میباشد. با این حال هر دو کشور تلاش میکند تا بیشتر از روشهای مسالمت آمیزی تمامیت اضی خود را تضمین نمایند.
سالهای اخیر علیرغم توطئه ها و اعتراضات جامعه ارمنی مقیم در آرژانتین، ما شاهد تحرک قابل ملاحظه ای در روابط آذربایجان و آرژانتین هستیم. اشتراک مواضع پیرامون برخی مسائل موجب میشود تا امکانات مضاعفی برای توسعه روابط فراهم گردد.
عاقل شاه مرادوف
دکترای تاریخ
