خاچاتور آبویان، نویسنده، استاد زبان و بنیانگذار ادبیات معاصر ارمنی میگوید: “ملت ما در زبان محاوره یی خود نه فقط برخی واژه های آذربایجانی بلکه کل جملات را به زبان آذربایجانی به کار میبرد.” (خاچاتور آبویان، مجموعه آثار، مجلد به ۵ جلد، ایروان، انتشارات فرهنگستان علوم ارمنستان، سال ۱۹۵۰، به زبان ارمنی)
“ن. س.وارتاپتوف” مینویسد: ” با تسلیح شدن شدن به پرچم مسیحیت (کلیسای ارمنی) در همه دوره ها مشغول نابود کردن ملتهای آلبانیای باستانی و قره باغ (آرتساخ) بخش جدایی ناپذیر آن بوده است. ” و “همانطوریکه زمانی خودشان را بطرز ماهرانه ای با شرایط تاریخی تطبیق داده و در خدمت امپراطوری بیزانس، ساسانیان ایران، خلافت عربی و مغولها بوده اند، بعدها نیز به همان طریق به صفویان و امپراتوری روسیه خدمت کرده اند.” (ن. س. وارتاپتوف،”آثار مسیحی ماورای قفقاز” به زبان روسی)
دروغ “ارمنستان بزرگ”
آنهایی که خواهان قدیمتر نشان دادن تاریخ ارمنی های معاصرهستند، بعنوان یکی از منابع اصلی با علاقه خاصی به وجود “هایاسا” ولایتی در شمالی دولت “هت” در قرن چهاردهم پیش از میلاد استناد میکنند.
اسکتلند لیدل، روزنامه نگار نظامی انگلیس که در سال ١٩١٩ به قفقاز جنوبی و از جمله به قره باغ و زنگزور سفر کرده بود مینوشت: دلیل بدبختی ارمنی ها در این است که حزب داشناکسیون بر آنها حکمفرما است. این سازمان تروریستی انقلابی سالیان سال است که ارمنی ها را برای حمله علیه مسلمانها تحریک میکند. و بعد از آنکه پاسخ شایسته مسلمانها نصیبشان میشود این موضوع را سرتاسر جهان شایع میکنند تا رغبت جامعه جهانی نسبت به ارمنی های مظلوم و ستم دیده را بدست بیاورند…. و در سایه تبلیغات سازمان یافته و ماهرانه یی که راه میاندازند حسن رغبتی که درخورشان نبوده بدست میاورند.
وی در ادامه مطالبی را از یک افسر انگلیسی که ظرف مدت چند سال
روز ٢٣ فوریه سال ١٩١٨ مرجع عالی دولتی قفقاز جنوبی موسوم به مجمع ماورای قفقاز تأسیس میشود. ولی بزودی اختلافات شدید پیرامون مهمترین مسائل داخلی و سیاست خارجی بین اعضای فراکسیونهای آذربایجانی، گرجی و ارمنی جزو آن مجمع بروز میکند. اعلام ماورای قفقاز بعنوان جمهوری فدارتیف مستقل در تاریخ ٢٢ آوریل سال ١٩٢۰ نیز قادر به رفع این اختلافات نبوده است. در تاریخ ٢٧ آوریل سال ١٩٢۰ مجمع ماورای قفقاز طی بیانیه ای انحلال این نهاد را و همانروز نیز گرجی ها استقلال گرجستان را اعلام میدارند. روز ٢٧ آوریل سال ١٩٢۰ فراکسیون مسلمان جزو آن مجمع، اقدام به تأسیس شورای ملی آذربایجان میکند.
موزه های قره باغ
تعداد ۳۱ موزه بعنوان مبلغین میراث فرهنگی و مادی کشورمان در مناطق جنگ زده و همچنین در سرزمینهای آذربایجان که تحت اشغال نیروهای مسلح ارمنستان قرار دارد، فعال بوده اند. در حال حاضر ۱۰۳ هزار اثر موزه در سرزمینهای تحت کنترول نیروهای مسلح ارمنستان رها شده است.
هدف ما این است که ضمن آگاه کردن نسل جوان از میراث مادی و معنوی محصور در مناطق اشغالی، در خصوص ضایعات وارده، به سازمانهای بین المللی نیز اطلاع رسانی صحیحی انجام شود. تحقق این ایده در سایه اجرای طرحی از سوی بنیاد حمایت از آزادی بیان (SAMF) با حمایت مالی شورای حمایتهای دولتی از سازمانهای غیر دولتی میسر شده است. گفتنی است شورای مزبور زیر نظر ریاست جمهوری عمل میکند.
کتابی تحت عنوان “مناقشه گرجی-آبخاز سالهای ۱۹۹۲-۱۹۱۷” به قلم ک.ی. کازنین و با مقدمه ا.ر.آیراپتوف در سال ۲۰۱۳ در چاپخانه “یوروپا” در مسکو به طبع رسیده است. این کتاب همانطوریکه در دیباچه آن آمده، فرصتی است برای ترسیم شاخصهای کلی تاریخ طولانی و پیچیده مناسبات اقوام مختلف. کتاب مورد اشاره حاوی یک سری مطالب، اسناد و خاطرات راجع به مشکلات ملی در آبخازیا از دوره مربوط به فروپاشی شوروی تا شروع جنگ گرجی-آبخاز میباشد.
