ی. شوپن، معاون کالج، بنا بر دستور کنت پاسکویچ-اریوانسکی اوایل سال ۱۸۲۹ سرشماری کارگاهی ایالت ارمنی را انجام داده است. نتایج این سرشماری در دستنوشته ای مجلد به ۲۰ جلد بوده و در کتابی تحت عنوان “اثر تاریخی الحاق ایالت ارمنی به امپراطوری روسیه” به قلم وی در سال ۱۸۵۲ چاپ شده است. بنوشته شوپن، ایالت ارمنی دارای ۷۵۲ روستا بوده است. تعداد ۵۲۱ روستا در اراضی ولایت ایروان، ۱۷۹ روستا در ولایت نخجوان و ۵۲ روستا در بخش اردوباد قرار داشته است. در اثر جنگ، ۳۵۹ روستا در این ایالت و از جمله ۳۱۰ روستا در ولایت ایروان و ۴۲ روستا در ولایت نخجوان و ۶ روستا در بخش اردوباد به کلی ویران و ساکنین آن آواره شده اند. بدین ترتیب، با محاسبه روستاهای ویران شده و مخروبه، تعداد کل روستاهای موجود در ایالت ارمنی ۱۱۱۱ بوده است. بنا بر محاسبات شوپن، قبل از اشغال خان نشینی ایروان تقریبا ۲۳۷۳۰ خانواده (۱۷۰۰۰ خانواده در ولایت ایروان، ۴۶۰۰ خانواده در ولایت نخجوان، ۲۱۳۰ خانواده در بخش اردوباد) در آن سکونت داشته است. اگر هر خانواده را بطور میانگین متشکل از ۵ نفر فرض کنیم، در آنصورت تعداد کل اهالی ۱۱۸۶۵۰ نفر میشود. طبق نتایج سرشماری، اقامت ۸۱۷۴۹ نفر مسلمان و ۲۵۱۳۱ نفر ارمنی در آن ایالت ثبت شده است. مزیت سرشماری مزبور در این است که تعداد خانواده های ارمنی جابجا شده از ایران و ترکیه و اینکه آنها کجا مستقر شده اند برحسب ولایتها بصورت جداگانه در آن ذکر شده است.
ایالت ارمنی در سال ۱۸۴۰ منحل میشود. ولایت ایروان که در اراضی آن ایجاد شده بود جزو ایالت گرجی–ایمرتی قرار داده میشود. در سال ۱۸۴۹ ایالت ایروان متشکل از ولایات ایروان، آلکساندروپل، نخجوان، اردوباد و نووبیازید/یئنی بیازید تأسیس میگردد. تا سال ۱۹۱۷ هیچ تغییری در این تقیسیم بندی ارضی صورت نمیپذیرد.
(یوسف آرزومانلی، ناظم مصطفی، “صفحات سیاه تاریخ” باکو، سال ۱۹۹۸، ص ۲۴-۱۸)
