روز ۱۲ ماه می سال ۱۹۹۹ مصادف با پنجمین سالروز دستیابی به توافقی برای برقراری رژیم آتش بس در مناقشه ارمنستان و آذربایجان می باشد.
طرفهای مناقشه موافقت کردند تا، رژیم آتش بس را تا زمان دستیابی کامل به حل مناقشه بوسیله کمک فعال میانجیگران تداوم بخشند. و این امر در اثر کوششهای فراوان در زمینه تثبیت اوضاع در کشور و تشکیل ارتش منظم، امکانپذیر گردیده است. طی مدت پنج سال، تشکیل و تقویت نیروهای مسلح کشورعملی شده است. نیروهای مسلح کشورمان، از گردانها و گروههای مسلحانه پراکنده که اغلب فاقد فرماندهی عمومی بودند، اکنون تبدیل به ارتشی تشکل یافته و مجهز به سلاحهای پیشرفته دارای توان مقاومت در برابر تجاوزگر شده است. در سایه همه اینها ما به جلوگیری از تجاوز دشمن موفق گردیده و توانستیم به خونریزی، ویرانی ها، تلفات انسانی و مصایب پایان دهیم.
راه توسعه ای که جمهوری آذربایجان درعرض پنج سال گذشته طی نموده است، دلیل بارزی بر اتخاذ بموقع و صحت این تصمیم می باشد.
ما در اثر برقراری رژیم آتش بس امکان تقویت دولتمداری خود، انجام اصلاحات دموکراتیک و خصوصی سازی، انتقال به اقتصاد بازار و تشکیل ساختارهای دولتی ضامن استقلال و حاکمیت جمهوری آذربایجان را بدست آوردیم. اقتصاد از بین رفته کشور در شرایط آتش بس آغاز به رشد کرده است. سرمایه گذاری های خارجی فوق العاده ضروری جهت انجام موفقیت آمیز اصلاحات اقتصادی به کشورمان سرازیر شده است. آذربایجان تبدیل به کشوری مورد علاقه بزرگترین شرکتهای جهان و محافل بازرگانی وسیع گردیده است.
در نتیجه ثبات حاصله، روابط متقابل استراتژیکی و مشارکتی فی ما بین آذربایجان و بسیاری از کشورهای پیشرو جهان ایجاد شده و با موفقیت پیشرفت می نماید. انعقاد قراردادهای نفتی و انواع قراردادها و اجرای طرحهای بین المللی مربوط به تشکیل کریدور اروپا- قفقاز- آسیا، برای هزاران نفر از شهروندان آذربایجانی فرصت شغلی ایجاد کرده است.
همزمان با این، آذربایجان برای کل جهانیان نشان داده است که این کشور، سیاست صلح جویانه مبتنی بر حل مسالمت آمیز مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان و همکاری متقابل مفید با کل کشورهای منطقه اجرا می نماید.
همه این موارد بیان شده، فقط شرح کوتاهی از دستاوردهای حاصله در زمینه آتش بسی که پنج سال پیش بدست آمده است، می باشد. چنانچه آتش بس بدست نمی آمد، کسب تمامی این دستاوردها امکان پذیر نمی گردید.
ولی آتش بس، هنوز بمعنی صلح نیست. در شرایطی که، متجاوز از ۲۰ درصد سرزمینهای آذربایجان هنوز هم تحت اشغال قرار گرفته و بالغ بر یک میلیون نفر از هم میهنان ما همچنان در وضعیت آوارگی و مهاجرت بسر می برند، شرایط نه جنگ و نه صلح، بهیچ وجه نمی تواند ما را قانع سازد. لذا ما از این پس نیز هر اقدام ممکن را جهت حل مسالمت آمیز مناقشه از طریق مذاکرات، آزاد سازی مناطق اشغالی و بازگشت هم وطنان مان به خانه و کاشانه خود، انجام خواهیم داد.
در جریان انجام مذاکرات مثمرثمر در چارچوب گروه مینسک و در سایه موضعگیری فعال مان در همه مجامع بین المللی مورد حضور آذربایجان، دستیابی به هدف عمده امکان پذیر شده است: در اثر تلاشهای خستگی ناپذیر از طرف ما، اکنون جامعه جهانی از واقعیت در مورد مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان- یعنی قربانی شدن آذربایجان به تجاوز مسلحانه، آگاه است. محاصره خبری که در آغاز مناقشه با ارمنستان، آذربایجان دچار آن شده بود، شکسته شد و اکنون دیگر، ارمنستان صاحب انحصار بر رسانه های گروهی بین المللی پوشش دهنده جریان مناقشه و تلاشهای حل آن، نمی باشد.
در اثر تلاشهای زیاد در نشست سران کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا در سال ۱۹۹۴ در بوداپست تصمیم گرفته شد که، در صورت کسب توافق، سازمان امنیت و همکاری اروپا آماده آغاز عملیات چند ملیتی جهت حفظ صلح در منطقه مورد اختلاف میان ارمنستان و آذربایجان خواهد بود.
در سایه تلاشهای ما و حمایت ۵۳ کشور عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا در نشست سران در سال ۱۹۹۶ در لیسبن، سه محور اصلی مشخص موجب تشکیل مبانی حقوقی بین المللی برای حل عادلانه مناقشه ارمنستان و آذربایجان گردید. این اصول، مورد حمایت کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی نیز قرار گرفت. همه این موارد بدین معنی است که، اکنون ۱۰۸ کشور جهان کاملا از تصمیمات نشست سران کشورهای سازمان امنیت و همکاری اروپا در لیسبن حمایت می نمایند. این تصمیمات، حل مناقشه را بر پایه مفاد ذیل در نظر می گیرد:
– تمامیت ارضی جمهوری های آذربایجان و ارمنستان؛
– اعطای حق خود مختاری عالی به قره باغ کوهستانی زیر نظر جمهوری آذربایجان؛
– ارایه تضمین هایی برای امنیت کل جمعیت قره باغ کوهستانی.
متاسفانه، موضع غیرسازنده ارمنستان و نیروهای ذینفع در استمرار این مناقشه هنوز امکان دستیابی به حل مناقشه را فراهم نساخته است. ولی ما اطمینان داریم که، علیرغم تمامی موانع، صلح حاصل خواهد شد و ملتهای منطقه قفقاز جنوبی توسعه در شرایط ثبات و امنیت را بدست خواهند آورد.
اینجانب بعنوان رئیس جمهوری آذربایجان، امروز اعلام می نمایم که جمهوری آذربایجان از این پس نیز، تا زمان دستیابی کامل به حل مناقشه ارمنستان و آذربایجان، رژیم آتش بس را بطور قطعی رعایت خواهد کرد.
