نامه حاضر از سوی دامیئن ده مارتل کمیسار عالی فرانسه در امور قفقاز در تاریخ ٢۰ جولای سال ١٩٢۰ به وزارت امور خارجه کشور متبوع خود ارسال گردیده است.
در بخشی از این سند تاریخی که در پی میخوانید آمده است: “آنچه که مربوط میشود به این عملیاتهای نظامی، از شاهدینی که به تازگی از ارمنستان برگشته اند برخی اطلاعاتی را در خصوص نحوه انجام این عملیاتها بدست آورده ام. اواخر ماه ژوئن، ارتش های ارمنی ٢٥ روستای تاتارنشین (آذربایجانی نشین) واقع در جنوب ایراون با سکنه بیش از ۴۰ هزار نفر مسمان (آذربایجانی) را تحت محاصره در آورده اند. اهالی ساکن در آن مناطق نزدیک به پایتخت که هزگر هیچ ادعای استقلال طلبی را مطرح نکرده اند، همواره زندگی تؤام با آرامش و صلح دوستانه ای داشته اند. آنها را با صدای شلیک گلوله های توپ از روستاهای محل سکونت خود بیرون رانده و به رود ارس انداخته اند. روستاهای خالی شده نیز از سوی ارمنی های واصله در اسرع وقت اشغال شده است. در جریان این حوادث ۴۰۰۰ انسان من جمله زنان و کودکان توسط سربازان ارمنی به رودخانه ارس انداخته شده و به قتل رسیده اند.”
نخستین عاملی که در این سند جلب توجه میکند این است که در دوره مزبور ارمنی ها از یکسو از فرانسوی ها کمک خواسته بودند تا با حراست از آنها در قبال بلشویک ها و حتی اشغال “سرزمینهای تاریخی ارمنی” در ترکیه به یاری آنها بشتابند.
ولی از سوی دیگر، همانطوریکه از سند فوق الاشاره هویدا است، کمیسار عالی فرانسه در امور قفقاز قتل عام های اجرا شده علیه آذربایجانی ها را به تأیید میرساند. بقول معروف، با واقعیت ها نمیشود کاری کرد.
خبرگزاری ترند، روز ٣١ ژانویه سال ٢۰١۴
