…روسیه از سال ١٨٢۶ شروع به الحاق قفقاز نموده است. مطابق اسناد آن دوره موجود در روسیه، تعداد ٩۰ هزار نفر در قراباغ سکونت داشته است. در آن منطقه یک شهر بزرگ و ۶۰۰ روستا وجود داشته که فقط در ١٥۰ روستا ارمنی ها اسکان یافته بودند. اواخر قرن نوزدهم بدنبال جابجایی اجباری ساکنین محلی، ارمنی ها در مقام ساکنین اصلی آن خطه در آمدند. دلیل اصلی استقرار بیش از ١٣۰ هزار نفر ارمنی در آن منطقه و واگذاری خانه ها و زمین اهالی بومی به آنها، اطمینان روسها از حمایتهای آتی آنها از امپراطوری روسیه بوده است.
بین سالهای ١٩۰٧ و ١٩١٢ روسها نسبت به انتقال افزون بر نیم میلیون نفر ارمنی از ایران و سایر مناطق امپراطوری عثمانی به مناطق قارس، ایروان و یلیزاوطبول مساعدت کردند که اکثریت ساکنین آنرا آذربایجانی های مسلمان تشکیل میدادند. این یک اقدام عمدی بوده و هدف بالابردن تشنج در مناسبات قومی و تقویت و گسترش سلطه آنها بر منطقه را دنبال داشته است. به تعبیر دیگری، روسها در راستای منافع ژئواستراتژیک خود دست به تغییراتی در بافت جمعیتی منطقه زده بودند….
فرازی از کتاب “ارمنستان: نیرنگ بزرگ و اسرار دولت تروریستی مسیحی” به قلم ساموئل ویمس (انتشارات سانت جانس، سال ٢۰۰٢)
