بیفعالیتی گروه مینسک امری است آشکار. سفرهایی برای تهیه گزارش و صدور بیانیه های پر از جملات مجهول از نشانه های بی فعالیتی۲۲ ساله گروه مینسک هستند.

از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۴ یعنی ظرف مدت ۲۲ سال در مجموع ۲۷ نفر از ۶ کشور ریاست گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را بر عهده داشته اند که از این میان

یک نفر از ایتالیا، یک نفر از سوئد، یک نفر از فنلاند ،۷ نفراز روسیه، ۷ نفر از فرانسه و ۱۰ نفر از ایالات متحده آمریکا بوده اند.

با مرور در تاریخچه مذاکرات انجام شده برای حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان-آذربایجان قره باغ کوهستانی میتوان گفت که در کنار تلاشهای میانجی گری سازمانهای بین المللی از جمله گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپاکه به سال ۱۹۹۲ برمیگردد، از آوریل سال ۱۹۹۹ نیز گامهای در قالب جدیدی برداشته میشود. این گامها در تشکیل مذاکرات مستقیم بین رؤسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان نمود پیدا کرده است. از همان تاریخ ببعد دو رییس جمهور در مسکو، واشنگتن، ژنو، یالت، استانبول، داووس، نیو یورک، مینسک، پاریس، کی اوست، سوچی، کیشینیوف، پراگ، استراسبورگ، ورشو، آستانا، کازان، رامبویه، بوخارست، سنکت پترزبورگ، زوریخ، مونیخ، هشترخان، وین و صدرک جمعا ۴۷ بار ملاقات کرده اند.

در جریان گفتگوهای سخت و دشوار، طرف آذربایجانی ضمن دفاع از موضع بحق خود با یک سری مشکلاتی مواجه میشود. بدلیل اینکه ظرف مدتی که از شروع مناقشه میگذرد، دولت متجاوز ارمنستان با پیروی از موضع غیرسازنده از سیاستهای اشغالگرانه دست برنمیدارد. از سوی دیگر، پیروی جامعه جهانی از اصل “استاندرادهای دوگانه”، عدم انجام فعالیتهای لازمه از سوی سازمانهای بین المللی از قبیل سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در راستای اجرای توصیه ها و قطعنامه های صادره خودشان بعنوان مانعه ای بر سر پیشبرد روند مذاکرات عمل میکند.

بطور کل، گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا در اسنادی که از بدو تأسیسش صادر کرده بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی و عدم تغییر مرزهای آذربایجان تاکید کرده ولی تا بحال فعالیتهای این سازمان در شرایط صلح نتایج دلخواهی را در بر نداشته است. دلایل این امر از یکسو به ادامه سیاستهای اشغالگرانه ارمنستان بعنوان نتیجه موضع گیریهای غیر سازنده آن کشور و از سوی دیگر نیز به ترجیح سازمانهای بین المللی در خصوص اصل انعاطاف پذیریهای متقابل برمیگردد. جمهوری ارمنستان با استفاده از چنین شرایطی تلاش میکند تا از بار مسئولیتی بابت تجاوزی که جهت تصرف اراضی های آذربایجان راه انداخته است شانه خالی کند. مقامات ارمنی بدین منظور سعی میکنند شناخته شدن ارمنی های قره باغ کوهستانی بعنوان طرف مناقشه را به هر نحو ممکن به آذربایجان بقبولانند.

ضمنا، در این مدت گروه مینسک که در چهارچوب سازمان امنیت و همکاری اروپا تأسیس شده و کشورهای بزرگی همچون آمریکا، فرانسه و روسیه ریاست مشترک آنرا عهده دار بوده بابت حل عادلانه مناقشه احساس مسئولیت نکرده و قصد اعمال هیچ گونه فشاری به طرف متجاوز را نداشته اند. علاوه بر این، حصول پیشرفت در روند حل عادلانه مناقشه بدون اشاره مستقیم به تجاوز ارمنستان به خاک آذربایجان، مطالبه عقب نشینی از اراضی اشغالی و بدون ذکر این مطالب در اسناد مصوب، مشکل بنظر میرسد. در عین حال، عدم اتخاذ هیچ گونه اقدام عملی در خصوص ارمنستان متجاوز نفوذ سازمان امنیت و همکاری اروپا را خدشه دار کرده و ما را از گروه مینسک وابسته به آن نا امید کرده است.

در قطعنامه های شماره ۸۲۲، ۸۵۳، ۸۷۴ و ۸۸۴ شروای امنیت سازمان ملل که در نتیجه گسترش تجاوز علیه آذربایجان به تصویب رسیده و همچنین در ۷ بیانیه منتشره از سوی رئیس شورای امنیت سازمان ملل بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی، حق حاکمیت و تغییرناپذیری مرزهای آذربایجان تأکید شده است. علیرغم اشاره مستقیم قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل به عقب نشینی فوری قوای اشغالگر از اراضی اشغالی آذربایجان، دولتهای بزرگ عضو آن شورا یعنی آمریکا، روسیه و فرانسه موقع صدور این قطعنامه ها حاضر نشدند ارمنستان را بعنوان کشوری تجاوزگر بشناسند و به حل و فصل مناقشه از راه آتش بس و گفتگوها ترجیح دادند.

تلاشهای گروه مینسک به خاطر موضع گیریهای اشغالگری نظامی آشکار از سوی جمهوری ارمنستان نتایج موثری نداشته است. علت اصلی ناکامی در فعالیتهای صلح سازی سازمان امنیت و همکاری اروپا در منطقه ربط  مستقیمی به عدم اعتراف واقعیت تجاوز نظامی مستقیم جمهوری ارمنستان علیه جمهوری آذربایجان دارد.

با اینکه جمهوری ارمنستان موازین اصلی حقوق بین الملل مندرج در مفاد یکم و دوم منشور سازمان ملل متحد و سند نهایی سازمان امنیت و همکاری اروپا را آشکارا نقض کرده، هیأتهای حقیقتیاب متعدد ارسالی سازمانهای با نفوذ بین المللی هنگام جمع بندی نتایج بدست آمده، از اعتراف شرکت مستقیم ارمنستان در اشغال خودداری کرده و یا تمایلی به این کار از خود نشان نداده اند. این در حالی است که در اسناد مذکور سازمان ملل بر شرکت جمهوری ارمنستان در مناقشه و موارد تجاوز نظامی اعتراف شده است. از اینرو اگر دولتهای بزرگ علاقمند به جلوگیری از تجاوز که تهدیدی برای روابط بین الملل میباشد هستند، بایستی در مطابقت با فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد دست به اقدامات عملی قاطعانه ای بزنند و ارمنستان را مجبور کنند تا تابع اراده جامعه جهانی باشد.

الچین احمدوف

strategiya.az