جناب دکتر بطروس قالی دبیر کل محترم.
من در جمهوری آذربایجان، سرزمین آذربایجان بار دیگر صمیمانه به شما خیر مقدم عرض می نمایم. بخاطر علاقه و توجه تان نسبت به جمهوری آذربایجان و سفرتان به کشورمان، از شما تشکر می کنم.
جمهوری آذربایجان مستقل سه سال قبل تشکیل گردیده است و عضو سازمان ملل متحد می باشد. سفر دبیر کل سازمان ملل متحد به آذربایجان، قطعا، باید در جهت حل مسایل موجود در برابر جمهوری آذربایجان نقش اساسی ایفا نماید. ما و افکار عمومی کشورمان امیدهای فراوانی به این بسته ایم.
معلوم است که، سازمان ملل متحد همواره مشغول مسایل آذربایجان می باشد. جمهوری آذربایجان مدتی بیش از ۶ سال است که، در معرض تجاوز نظامی ارمنستان قرار گرفته است. کشور آذربایجان از زمان کسب استقلال خود تا به امروز، مدت سه سالی است که سازمان ملل متحد و شورای امنیت آن پیوسته مشغول حل این مساله است. کار زیادی در این زمینه انجام گرفته است. سازمان ملل متحد، شورای امنیت آن و جناب دبیر کل فعالیت زیادی در این زمینه انجام داده اند. جناب بطروس قالی، بنده بخاطر این کارهای انجام یافته و تصمیمات متخذه، از طرف جمهوری آذربایجان از شما قدردانی می نمایم.
جمهوری آذربایجان بعنوان کشور تازه استقلال یافته با مشکلات زیادی مواجه شده است. آذربایجان نیز همانند دیگر جمهوری هایی که، در گذشته نزدیک جزو اتحاد شوروی بوده و اکنون استقلال خود را بدست آورده اند، دوره انتقالی را طی می نماید. طی مدت این سه سال ما سعی کردیم تا، استقلال آذربایجان را تامین و تقویت نماییم و از طرف دیگر، کشورمان را از راهی جدید، راه دموکراسی پیش ببریم. مردم جمهوری آذربایجان که، طی سالیان مدیدی جزو اتحاد شوروی بوده و تحت تاثیر ایدئولوژی سوسیالیستی و کمونیستی قرار گرفته است، اکنون از این اصول امتناع ورزیده است. در آذربایجان روند تشکیل نظام دولتی مستقل در جریان می باشد. هدف ما عبارت از تشکیل حکومت دموکراتیک قانونمدار و جامعه متمدن و حقوقی در آذربایجان است.
در نظر گرفته شده است تا، تحولات بزرگی در اقتصاد آذربایجان بعمل آید. کشورمان اقدام به توسعه اقتصاد خود بر پایه اقتصاد بازار نموده است. انجام اصلاحات اقتصادی، راه گشایی برای اقتصاد آزاد و فراهم نمودن امکانات برای کارفرمایی، محور اصلی ما در زمینه اقتصاد می باشد. بدین منظور ما به اجرای اصول خصوصی سازی در اقتصاد، پرداخته ایم. بعبارت دیگر، آذربایجان در بخش اقتصادی، از راه اقتصاد آزاد پیروی می نماید و خواهد نمود و مصمم به برقراری روابط و همگرایی با اقتصاد جهانی و ورود به اتحادیه جهانی اقتصاد می باشد.
مسلماً، دوره انتقالی مشکلات فراوانی در حیات داخلی آذربایجان بوجود آورده است. انتقال از یک سیستم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به دیگری، بدون شک، نیازمند هم زمان معینی است و هم اقدامات بسیار جدی. ولی با وجود مشکلات عدیده، ما از این راه دنباله روی می نماییم و خواهیم نمود. و در نظر داریم تا، استقلال آذربایجان را نیز از طریق همین راه تامین سازیم.
حالیه کشور آذربایجان در وضع بحران سیاسی اقتصادی بسر می برد. همانطورکه گفتم، این مسایل از یک طرف با دوره انتقالی و از سوی دیگر نیز با شرایط جنگی ۶ سال اخیر در آذربایجان مرتبط می باشد. ولی علیرغم تمامی این مشکلات، آذربایجان از این پس نیز از راه توسعه استقلال خود پیروی می نماید. مردم آذربایجان طی سالیان دراز و طول قرنها آرزوی آزادی ملی و استقلال کشور را داشتند. کسب استقلال دولتی آذربایجان، رویدادی تاریخی برای مردم ما می باشد. هدف ما و راه ما عبارت از حراست دائم از استقلال مان است و اطمینان دارم که، ما در این راه به موفقیتهایی دست خواهیم یافت.
سیاست خارجی آذربایجان متشکل از برقراری روابط با حقوق مساوی بین تمامی کشورها است. ضمن سخنرانی خود در تاریخ ۲۹ سپتامبر در اجلاسیه مجمع کل، بنده موضع آذربایجان را در این مساله اعلام کردم.
بار دیگر مایلم بیان کنم، آذربایجان در دوران سه ساله استقلال و بالاخص طی یک سال اخیر گامهای جدی در این زمینه برداشته و روابط مفید و ثمربخش متقابل با خیلی از کشورها برقرار نموده است. آذربایجان ضمن پیروی از این راه، خود را برای جهان بعنوان کشوری آزاد اعلام کرده است. ما در خصوص سرمایه گذاری در آذربایجان و همکاری مشترک با کشورمان ضمن مراجعه به جامعه جهانی، سازمانهای بین المللی و شرکتهای علاقه مند به این کار، روابط برقرار می سازیم.
روز۲۰ سپتامبر سال جاری قرارداد بزرگی دائر بر استفاده مشترک از منابع نفتی جمهوری آذربایجان در دریای خزر همراه با شرکتهای با نفوذ خارجی نفتی به امضا رسیده است. ما از این پس نیز امکاناتی را جهت سرمایه گذاری توسط کشورها و شرکتهای خارجی در آذربایجان فراهم خواهیم ساخت. به عبارت صحیح، آذربایجان بعنوان کشوری مستقل برای اخذ جایگاه شایسته خود در جامعه جهانی و سازمان ملل متحد سعی می نماید.
ولی شما می دانید که، سخت ترین، دشوارترین و مهمترین مساله برای کشورمان، مسأله پیشگیری از تجاوز نظامی بر علیه آذربایجان است. بنده بیان داشتم که سازمان ملل، شورای امنیت آن و جناب دبیر کل، شخص شما همواره مشغول این مسئله هستید و این مسائل برای شما روشن است. من معتقدم که قسمت زیادی از گفتگوهای مان موقع این دیدار، باید به این موضوع اختصاص یابد. و پوشیده نیست که سفر شما نیز تا حدی مرتبط با این مسایل می باشد. شما پس از آذربایجان عازم گرجستان و ارمنستان خواهید گردید. بنابراین، اوضاع موجود در منطقه مان مورد توجه شما است و ما نیز بسیار علاقه مند هستیم که، از امکانات تان در جهت ایجاد صلح و امنیت در منطقه ما استفاده نماییم.
همچنانکه یادآور شدم، در اثر این جنگ ۶ ساله ارتش ارمنستان بیست درصد از اراضی جمهوری آذربایجان را به اشغال خود درآورده است. سرزمینهای اشغالی، شامل هم منطقه قره باغ کوهستانی در داخل آذربایجان و هم مناطق مخصوص۷ شهرستان مجاور قره باغ کوهستانی می باشد. بیش از یک میلیون نفر از شهروندان آذربایجانی از نواحی اشغالی آواره شده اند. آنها در وضعیت بسیار اسفباری هستند، اکثر شان در شرایط چادری بسر می برند و افراد اسکان یافته در غیر چادرها نیز از حداقل شرایط زندگی برخوردار نیستند. تمامی این موارد منجر به تشنج بیش از حد اوضاع هم اقتصادی اجتماعی و هم اجتماعی سیاسی در جمهوری آذربایجان گردیده است.
شما این را می دانید و مایلم بار دیگر اعلام نمایم که جنگ را آذربایجان آغاز نکرده، بلکه بر این کشور تحمیل گردیده است. ارمنستان بقصد تصرف قره باغ کوهستانی که سرزمین و خاک آذربایجان محسوب می شود، ۶ سال قبل این تجاوز را آغاز نموده است. متاسفانه، هم بدلایل مربوط به آذربایجان و مخصوصا- در اثر کمکهای ارایه شده از طرف نیروهای مختلف، ارمنستان موفق به اشغال قسمتی از سرزمین های آذربایجان گردیده است.
بر اثر این جنگ، آذربایجان بیش از۲۰ هزار نفر از شهروندان خود را از دست داده و آنها به قتل رسیده اند. بیش از ۱۰۰ هزار آذربایجانی مجروح و معلول هستند. ساختمانهای مسکونی، کارخانجات، مؤسسات اجتماعی و غیره در مناطق اشغالی مان به آتش کشیده شده و تخریب گردیده است. بدین ترتیب، این جنگ هم خسارات معنوی و هم مادی کلانی به مردم و کشور آذربایجان وارد ساخته است. علی رغم تمامی این موارد، آذربایجان موضع صلح دوستی اتخاذ نموده و در تلاش است تا، این مسایل بصورت مسالمت آمیز حل و فصل گردد. لیکن اقدامات صلح جویانه مان تاکنون نتایج خود را برآورد نساخته است.
همانطور که اطلاع دارید، مساله مربوط به تجاوز ارمنستان به آذربایجان، توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد بارها مورد مذاکره قرار گرفته است. شورای امنیت در راطبه با این مسایل چهار قطعنامه بتصویب رسانده است. در ماه آوریل سال ۱۹۹۳ قطعنامه ۸۲۲ بعلت اشغال ناحیه کلبه جر، بتصویب رسیده و پس از این در ارتباط با اشغال مناطق فضولی، جبرائیل، زنگیلان و قوبادلی قطعنامه های ۸۷۴ و ۸۸۴ تصویب گردیده است. شورای امنیت سازمان ملل متحد طی این قطعنامه ها خواستار آن شده است تا، ارتش ارمنستان بدون هیچ قید و شرطی باید از سرزمینهای اشغالی خارج شود و این مناطق بایستی آزاد گردد.
بعلاوه این قطعنامه های مرتبط با اقدامات اشغالگرانه ارتش ارمنستان در خاک آذربایجان، رئیس شورای امنیت در این خصوص ۶ بار بیانیه صادر کرده است. جناب دبیر کل، شخصا خود جناب عالی نیز راجع به این مسایل چند بار بیانیه های جدی منتشر نموده اید. ولی متاسفانه، هیچ کدام از این قطعنامه و بیانیه ها اجرا نشده است. طرف ارمنستان تابع تصمیمات شورای امنیت و سازمان ملل متحد نگردیده و تاکنون نیز تابع آن نمی شود. افسوس که، نقض موازین بین المللی توسط آنها و عدم تابعیت از این موازین، تاکنون بدون مجازات مانده است.
ما بمنظور حل مسالمت آمیز مساله همکاری تنگاتنگی هم با سازمان ملل متحد و هم با مجمع امنیت و همکاری اروپا داریم. گروه ویژه مینسک در چارچوب سازمان امنیت و همکاری اروپا در ارتباط با این مناقشه تشکیل گردیده است. جمهوری آذربایجان در حال همکاری دائم با گروه مینسک و سازمان مجمع امنیت و همکاری اروپا می باشد و ما سعی برای ایجاد تمامی شرایط لازم از طرف خود برای انجام فعالیت جدی توسط گروه مینسک در این زمینه نموده ایم.
در سالهای اخیر برخی کشورها نیز بطور مستقلانه ابتکاراتی جهت حل این مسایل ارایه داده اند. حکومتهای ایالات متحده آمریکا، روسیه، ترکیه چنین ابتکاراتی بعمل آورده اند. و ما کوشش کردیم تا، از این ابتکارات نیز استفاده نماییم. در دوران اخیر روسیه فعالیت زیادی در ارتباط با ابتکار عمل خود انجام می دهد و تلاش برای ایفای نقش واسطه گری در حل مسایل مان و تلاشهای جدی در این زمینه، می نماید. ما برای استفاده از این فعالیت میانجیگری روسیه نیز سعی نموده و می نماییم. زیرا هدف مان فقط و فقط حل مسالمت آمیز مسأله می باشد. لذا فعالیت کشوری که ابتکار حل عادلانه و مفید این مسئله را دارد، می پذیریم.
همانطور که اطلاع دارید، با میانجیگری گروه مینسک و روسیه و بر اثر مذاکرات انجام گرفته مستقیما بین ارمنستان و آذربایجان، مدت بیش از ۵ ماه است که آتش متوقف شده است. ما، این را دستاوردی مهم تلقی می نماییم. ولی در عین حال سعی داریم از این دوران آتش بس برای ایجاد یک صلح پایدار بطور مفید استفاده کنیم. در این زمینه هم با گروه مینسک و هم روسیه همکاری می کنیم. هدفمان عبارت از ایجاد یک صلح پایدار و پایان دادن کامل به جنگ می باشد.
بدون شک، ما در اینجا شروطی داریم. و این شروط عبارت از آن می باشد که، بمنظور دستیابی به صلح پایدار و پایان دادن کامل به جنگ، ارمنستان موظف است واحدهای نظامی اشغالگر خود را از سرزمینهای آذربایجان خارج نماید. با اینگونه طرح مسئله، ما چنین معتقدیم که در مرحله اولیه ارتش ارمنستان باید از مناطق اشغالی آذربایجان و منجمله شهرستانهای شوشا و لاچین خارج شود.
مسئله قره باغ کوهستانی می بایست در مرحله دوم حل گردد. هنگام آزاد سازی مناطق اشغالی، آوارگان باید به اماکن خود بازگردند. چنانچه ما بتوانیم موفق به این شویم و از جمله بشرط آزادسازی نواحی لاچین و شوشا نیز، در آن صورت پس از این در مرحله دوم گفت گوها می توان وضعیت حقوقی قره باغ کوهستانی را مذاکره نمود و ما حاضریم در این زمینه نیز اقداماتی انجام دهیم.
ما ضمن ارایه این پیشنهادات، قطعاً، مساله تامین امنیت ارامنه ساکن قره باغ کوهستانی را هم لحاظ می نماییم. مسلما، همه آوارگانی که، می توانند به زادگاه خویش بازگردند، باید بازگردند. شرایط سکونت اهالی موجود در قره باغ کوهستانی باید مجددا برقرار شود. چرا که در قره باغ کوهستانی همراه با ارامنه، آذربایجانی ها نیز زیسته اند. آنها هم باید به مناطق خود بازگردند. بی تردید، در اثر جنگ ۶ ساله عدم اعتماد و ضدیتهای متقابل بوجود آمده است. لذا این مسایل بایستی بصورت مرحله ای حل و فصل گردد.
در اثر همه اینها، تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و مصونیت مرزهای کشورمان باید تامین گردد. جمهوری آذربایجان بعنوان کشوری مستقل و دارای حاکمیت می بایست صاحب اراضی و مرزهای خود باشد. اطمینان ما بر این است که، سازمان ملل، شورای امنیت و خصوصا جناب دبیر کل، شما از این پس می توانید کارهای زیادی در جهت حل این مسایل انجام دهید. از آنجایی که، حل این مسایل مرتبط با سازمان مجمع امنیت و همکاری اروپا بوده و گروه ویژه مینسک زیر نظر مجمع امنیت و همکاری اروپا بمنظور حل این مسایل تشکیل گردیده است، لذا ما ترجیح می دهیم تا، این مسایل در چارچوب مجمع امنیت و همکاری اروپا و توسط گروه مینسک حل شود.
ضمن ارزیابی مثبت تلاشهای میانجیگری روسیه و با توجه به وجود امکانات این کشور در منطقه ما، ما طرفدار همکاری گروه مینسک وابسته به سازمان مجمع امنیت و همکاری اروپا با روسیه نیز هستیم. معتقدیم که این همکاری باید معطوف به حل ثمربخش مسایل موجود در منطقه مان گردد.
مسلما، بالاترین مرجع و مقام رسیدگی به جریانات موجود در کل جهان، سازمان ملل متحد می باشد. سازمان ملل متحد با ۴۹ سال سابقه فعالیت، در هر نقطه ای از جهان و یک سری از مناطق آن فعالیت بسیار مفیدی داشته است. من مایلم اطمینان خود را ابراز دارم که، سازمان ملل متحد تا پنجاهمین سالگرد تاسیس خود ضمن استفاده از تمامی امکاناتش قادر به حل مسایل موجود در منطقه ما نیز می باشد.
جناب بطروس قالی دبیر کل محترم، ما و همه مردم آذربایجان شما را بعنوان یک دیپلومات بزرگ و شخصی که، دارای خدمات زیادی در سیاست جهانی بوده است، می شناسیم. کارهای تان در راه برقراری صلح و امنیت در دنیا بر همگان معلوم است و مردم آذربایجان نیز ارزش زیادی به این قایلند. بنده امید دارم که، جناب عالی با استفاده از نفوذ شخصی، احترام و امکانات خود کمک برای نجات آذربایجان از این وضعیت دشوار ارایه خواهید نمود. ما با این آرزوها و این اندیشه ها منتظرتان بودیم و بنده مذاکرات خود با شما را هم با این آرزوها آغاز می نمایم.
