Ermənilər “böyük Ermənistan” qurmaq xülyası ilə böyük dövlətlərin vədlərinə aldanaraq 1921-ci ilə qədər Anadoluda və Azərbaycanda qanlı qətliamlar, daha doğrusu, vəhşiliklər törətmişlər. Bütün bu qeyri-insani hərəkətlər Osmanlı dövlətinin, Türkiyə Cümhuriyyətinin, Türkiyə Genelkurmay Başqanlığının, Azərbaycanın, Fransanın, Almaniyanın, İngiltərənin və Rusiyanın dövlət arxivlərindəki rəsmi sənədlərdə də öz əksini tapmışdır. Rəsmi sənədlər isə ermənilərin 1915-ci ildə yaşanan hadisələri dünya ictimaiyyətinə uydurulmuş “soyqırımı” kimi təqdim etmələrinin hüquqi əsaslardan uzaq olduğunu ortaya qoyur.

Erməni müəlliflərinin xəstə təxəyyülü özünü Şuşa şəhərinin tarixinin özünəməxsus şəkildə şərh edilməsində də açıqca nümayiş etdirir.

Azərbaycan ərazisində erməni dövləti yaratmaq məqsədi ilə tərtib etdilən plan və layihələr heç də birdən-birə yaranmamış, düşünülmüş şəkildə, mərhələlərlə ortaya qoyulmuşdu.

Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü və işğalçılıq müharibəsinin tarixi kökləri erməni tarixinin bəzi məsələlərini nəzərə almağı zəruri edir.

Ermənilərin mənşəyi haqqında danışarkən “er­məni”, “Ermənistan”, “hay”, “Hayastan” etno-topo­nimlərinə aydınlıq gətirmək zərurəti meydana çıxır. Məlumdur ki, ermənilər özlərini “hay” etnonimi, yaşadıqları ölkəni isə “Hayastan” toponimi ilə iden­tifikasiya edirlər. Ermənistandan kənarda bu xalq “erməni”, “armyanin”, “virmen” və s., ölkə isə “Er­mənistan”, “Armeniya”, “Virmeniya” və s. adlar ilə tanınır.

Erməni tarixşünaslığındakı hakim konsepsiyaya görə, ermənilər Ermənistan ərazisinin avtoxton, yəni köklü əhalisi, oradakı azərbaycanlılar isə XI-XIII əsrlərdən Orta Asiyadan gəlmə köçəri türk və tatar-monqolların sonrakı nəsilləridir.